လူသိနည်းသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးသည် ရင်သားကင်ဆာပြီးနောက် အမျိုးသမီးများ၏ 30% နီးပါးကို သက်ရောက်မှုရှိသည်။

Alexea Gaffney-Adams၊ MD သည် 2018 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အဆင့်သုံး ရင်သားကင်ဆာဖြစ်ကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ရင်သားနှစ်ဖက်လုံးကို ဖယ်ရှားရန်အတွက် ရင်သားနှစ်ခုလုံးကို ခွဲစိတ်ပြုပြင်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ သူမသည် ရင်သားကင်ဆာ လွတ်မြောက်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သော်လည်း ရင်သားကင်ဆာ ကုသမှု ခံယူဖူးသော အခြား အမျိုးသမီး အများအပြား ကဲ့သို့ပင် သူမ ကြုံတွေ့ ခဲ့ရသည့် အရာများကို နာကျင်စွာ သတိရလျက် နေ့တိုင်း နေထိုင်လျက် ရှိသည်။
သူမသည် အမြဲလိုလို နာကျင်ကိုက်ခဲနေတတ်သည်။ သူမ၏ ညာဘက်လက်နှင့် လက်များသည် အနည်းဆုံး အတန်အသင့် ရောင်ရမ်းနေပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ရောင်ရမ်းမှုမှာ ပြင်းထန်သည်။ သူမသည် သူမ၏လက်များတွင် လှုပ်ရှားမှုအကွာအဝေးကို ကန့်သတ်ထားသောကြောင့် ၎င်းတို့အတွင်း၌ ပိတ်မိနေသော အရည်များဖြစ်ပြီး သူမ၏အရေပြားသည် အမြဲတမ်း တင်းကျပ်ပြီး ယားယံနေပါသည်။
ဒေါက်တာ Gaffney-Adams တွင် ပုံမှန်အားဖြင့် လက် သို့မဟုတ် ခြေထောက်များတွင် အလွန်အမင်း ရောင်ရမ်းခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သော နာတာရှည်ရောဂါဖြစ်သည့် lymphedema ရှိသည်။ ဒါဟာ ရင်သားကင်ဆာရှိတဲ့ အမျိုးသမီး 20-30% ကို ထိခိုက်စေတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကုသမှုခံယူတဲ့အခါ တော်တော်များများ မသိတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုပါ။
lymphedema ကဘာလဲ၊ ဘာကြောင့် ရင်သားကင်ဆာလူနာတွေမှာ အဖြစ်များတာလဲ။
သူမ၏ ရင်သားကင်ဆာကုသမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် ဒေါက်တာ Gaffney-Adams သည် သူမ၏ ညာဘက်ခြမ်းမှ lymph node 15 ခုနှင့် ဘယ်ဘက်မှ 3 ခုတို့ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် သူမ၏ lymphedema စတင်ခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲ နာကျင်ခြင်းနှင့် ရောင်ရမ်းခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေသော အဆိုပါ lymph node များကို ဖယ်ရှားခြင်း ဖြစ်သည်။
“ lymphatic system သည် ခန္ဓာကိုယ်၏ မိလ္လာစနစ်နှင့်တူသည် ” ဟု ဘုတ်အဖွဲ့မှ လက်မှတ်ရ ပလပ်စတစ် ခွဲစိတ်ဆရာဝန် Joseph Dayan က ရှင်းပြသည်။ “၎င်းသည် လက်မောင်းနှင့် ခြေထောက်များနှင့် တစ်ရှူးများအားလုံးမှ သဘာဝအလျောက် ဖြစ်ပေါ်သည့် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုမှ ထွက်လာသော အရည်များကို စွန့်ထုတ်ပြီးနောက် သင့်လည်ပင်းနှင့် သွေးကြောထဲသို့ ပြန်ရောက်သွားပါသည်။”
Lymph node များသည် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ အညစ်အကြေးများကို သန့်စင်ပေးပြီး စစ်ထုတ်ပေးသောကြောင့် အရေးကြီးသည်ဟု ဒေါက်တာ Dayan က ဆိုသည်။ ဆရာဝန်များသည် ရင်သားကင်ဆာကုသမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် lymph node များကို ဖယ်ရှားသောအခါတွင် အညစ်အကြေးများ ကောင်းစွာမစီးဆင်းနိုင်သောကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အဟန့်အတားဖြစ်စေသည်။ ၎င်းသည် ပိတ်ဆို့နေသည့်နေရာတွင် အရည်များ ပိတ်မိသွားပြီး ဒေါက်တာ Gaffney-Adams ကြုံတွေ့နေရသည့် လက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
ဒေါက်တာ Gaffney-Adams
ဆရာဝန်များသည် ကင်ဆာပြန့်ပွားခြင်းရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် သားအိမ်ခေါင်းခွဲစိတ်စဉ်အတွင်း lymph node များကို ဖယ်ရှားလေ့ရှိသည်။ lymph node များကို ဖယ်ရှားလိုက်သော လူတိုင်းသည် lymphedema ဖြစ်ပေါ်လာမည်မဟုတ်သော်လည်း၊ ၎င်းသည် ရင်သားကင်ဆာကုသခြင်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် သာမာန်အလေ့အကျင့်တစ်ခုဖြစ်သောကြောင့် ရင်သားကင်ဆာရှိသောအမျိုးသမီးများစွာသည် ဤအခြေအနေမျိုးဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။
Lymphedema သည် အမျိုးသမီးများကို အံ့အားသင့်စေတတ်သည်။
“တစ်စုံတစ်ဦးကို ရင်သားကင်ဆာရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိသောအခါ ယင်းသည် ဦးစားပေးဖြစ်သည်” ဟု ဒေါက်တာ Dayan က အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။ “ပထမထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းသည် အသက်ကိုထိန်းသိမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး lymphedema သည် သာမညထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် ကနဦးဆွေးနွေးမှုမှ တိမ်မြုပ်သွားခြင်းမျိုးဖြစ်သည်။”
“ကြားရတာကို အရမ်းအာရုံစိုက်ပြီး ဓာတုကုထုံးကို ထပ်ပြီး လိုအပ်နေတာကြောင့် ကြိုတင်ကာကွယ်မှုအနေနဲ့ lymphedema ကုထုံးဆရာနဲ့ တွေ့ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ဆရာဝန်ကို ဂရုမစိုက်ခဲ့ဘူး” လို့ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ကင်ဆာရောဂါမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သူ Marianne DuQuette Cuozzo က ပြောပါတယ်။ 2014 ခုနှစ်တွင် သားအိမ်ခေါင်းခွဲစိတ်ကုသမှုကို နှစ်ကြိမ်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ “ကျွန်မရဲ့အာရုံစူးစိုက်မှုက ရင်သားဖြတ်တောက်ခံရခြင်း၊ ဆံပင်ကျွတ်ခြင်းနဲ့ ကီမိုဆေးသွင်းခြင်းတွေကို အာရုံစိုက်ခဲ့ပါတယ်။”
ဒေါက်တာ Gaffney-Adams သည် lymphedema သည် ဒုတိယထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြစ်သည်ဟု သဘောတူပါသည်။ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်သည် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနေစဉ်အတွင်း lymphedema အတိုချုံးဖော်ပြခြင်းသာဖြစ်သည်ဟု သူမက ပြောသည်။ “စကားဝိုင်းမှာ ဂုဏ်ပြုတဲ့ မှတ်ချက်တစ်ခုထက် ပိုထိုက်တန်တယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်” ဟု သူမက ဆိုသည်။ အမျိုးသမီး အရေအတွက် မည်မျှ lymphedema ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကို သူမ သတိမထားမိဘဲ လူမည်း အမျိုးသမီးများတွင် ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေ ပိုများကြောင်းကိုလည်း သူမပြောပြခဲ့ပါ။
Lymphedema သည် အမြဲတမ်း ချက်ချင်း ပေါ်မလာတတ်ကြောင်း၊ ၎င်းသည် ရေဒါမှ ပြုတ်ကျနိုင်ခြေ ပိုများကြောင်း ဒေါက်တာ Dayan က ဆိုသည်။ ခွဲစိတ်ပြီးနောက် 18-24 လအထိ အခြေအနေ ဖွံ့ဖြိုးနိုင်သည်။ သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ဆရာဝန်များသည် lymphedema ကုသနည်းအတွက် လေ့ကျင့်မှု အလွန်နည်းပါးကြောင်းလည်း ၎င်းက ဆိုသည်။
Lymphedema သည် ရင်သားကင်ဆာ၏ တစ်သက်တာ သတိပေးချက်ဖြစ်သည်။
“ကျွန်ုပ်တို့၏လူနာအများစုသည် ရင်သားကင်ဆာထက် ၎င်းတို့၏ lymphedema ကြောင့် မျက်ရည်ပိုကျကြသည်” ဟု ဒေါက်တာ Dayan က အလေးပေးဖော်ပြသည်။ “ရင်သားကင်ဆာ ကုသမှု ပြီးသွားတဲ့အချိန် ရှိတယ်၊ ဒါပေမယ့် မင်း lymphedema ပေါ်လာတာနဲ့ အဆုံးမရှိဘူး၊ အဲဒါက သူတို့ရဲ့ ရင်သားကင်ဆာကို အမြဲသတိပေးနေတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
DuQuette Cuozzo သည် သူမ၏ကနဦး lymphedema ကုသမှုများက သူမအား အောက်ဘက်အလိမ်အညာသို့ မည်သို့ဖြစ်စေကြောင်း ပြန်ပြောပြသည်။ သူမသည် အလှဆင်ပန်းချီပညာရှင်ဖြစ်ပြီး အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ဘဲ သူမဝတ်ဆင်ရန် လိုအပ်သော ဖိသိပ်ထားသောအဝတ်များသည် သူ့ပုံစံနှင့်မလိုက်ဖက်ပါ။ “ငါ့ကို အမှောင်ထဲမှာ ထားခဲ့တယ်” လို့ သူမက ပြောပါတယ်။ “ကျွန်တော် အပြင်မထွက်ချင်ဘူး” သူမသည် သူ့ကိုယ်သူ ပိုခံစားရစေသည့် LympheDIVAs မှ ဖိသိပ်ထားသော အင်္ကျီများကို ရှာတွေ့နိုင်ခဲ့ပြီး ကုမ္ပဏီအတွက် ဒီဇိုင်းဆွဲရန် သူမ၏ အနုပညာကျွမ်းကျင်မှုကိုပင် အသုံးချနိုင်ခဲ့သည်။
LympheDIVAs အတွက် DuQuette Cuozzo ၏ ဒီဇိုင်းများ
ဂေါက်ကစားခြင်း သို့မဟုတ် ကမ်းခြေသွားခြင်းကဲ့သို့သော အရာများကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ရသည့် လူနာများ ရှိခဲ့ဖူးကြောင်း ဒေါက်တာ Dayan က ပြောသည်။ ရောင်ရမ်းနေတဲ့ ခြေလက်တွေ နဲ့ လိုက်ဖက်အောင် အဝတ်အစား ရှာရတာ ခက်ခဲနိုင်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို လေးစားမှု ပြဿနာတွေ ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“လူတွေက အခြေအနေကို ပိုသတိထားစေချင်ပါတယ်” ဟု ဒေါက်တာ Gaffney-Adams က ဝန်ခံသည်။ “ဒါဟာ အမြဲတမ်းဖြစ်ပြီး တစ်သက်တာ ကုသမှုလိုအပ်ပါတယ်။”
ရောဂါအားလုံးကဲ့သို့ပင်၊ စောစီးစွာ ရောဂါရှာဖွေခြင်းသည် အရေးကြီးပါသည်။ အကယ်၍ သင် သို့မဟုတ် သူငယ်ချင်းတစ်ဦးသည် ရင်သားကင်ဆာဖြစ်ကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိပါက သင့်၏ lymphedema ဖြစ်နိုင်ချေကို ခွဲစိတ်ဆရာဝန်ထံ မေးမြန်းပြီး သတိပြုရမည့်လက္ခဏာများကို သင့်ကိုယ်သင် သင်ကြားပေးပါ။ Lymphedema သည် နာတာရှည်အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်နိုင်သော်လည်း ဖိသိပ်ခြင်းစက်များ၊ lymphatic drainage massages နှင့် compression garments ကဲ့သို့သော အရာများမှ ရောဂါလက္ခဏာများကို စီမံခန့်ခွဲနိုင်ပါသည်။
ဤဆောင်းပါးသည် ဒီဇင်ဘာ 24 ရက်၊ 2021 ခုနှစ် ရင်သားကင်ဆာဖြင့် ဝမ်းနည်းစွာ ကွယ်လွန်သွားခဲ့သော Anna Kramer ကို အောက်မေ့သတိရခြင်း ဖြစ်သည်။ Anna သည် ၎င်း၏ lymphedema လက္ခဏာများကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် ကူညီရန်အတွက် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရင်သားကင်ဆာနှင့် ၎င်း၏ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို အသိပညာနှင့် နားလည်မှုများအတွက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထောက်ခံသူဖြစ်သည်။ ဆိုးကျိုးများ။
:
Credit to: https://www.mother.ly/health-wellness/womens-health/lymphedema-after-breast-cancer/