နိုင်ငံတကာ အေအိုင် ဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် စာချုပ် (မြန်မာဘာသာပြန် မူကြမ်း)

The First Global AI Treaty

Analyzing the Framework Convention on Artificial Intelligence and the EU AI Act

(မြန်မာ ဘာသာပြန် မူကြမ်း  / International AI Treaty unofficial translation)

 

နိဒါန်း

ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဤစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော အခြားနိုင်ငံများသည်၊

ဥရောပကောင်စီ၏ ရည်မှန်းချက်မှာ ၎င်း၏ အဖွဲ့ဝင်များအကြား လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို အထူးအခြေခံ၍ ပိုမိုညီညွတ်မှု ရရှိရန်ဖြစ်သည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျက်၊

ဤစာချုပ်တွင်ပါဝင်သော နိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးခြင်း၏ တန်ဖိုးနှင့် ထိုတူညီသော တန်ဖိုးများကို မျှဝေသည့် အခြားနိုင်ငံများသို့ ထိုသို့သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ချဲ့ထွင်ရန် အသိအမှတ်ပြုလျက်၊

သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာတွင် အရှိန်မြင့်တက်လာသော တိုးတက်မှုများနှင့် ဉာဏ်ရည်တု စနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် ဖြစ်ပေါ်လာသော နက်ရှိုင်းသည့် အပြောင်းအလဲများသည် လူသားတို့၏ သာယာဝပြောမှု၊ လူတစ်ဦးချင်းနှင့် လူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ ကောင်းကျိုးချမ်းသာ၊ ရေရှည်တည်တံ့သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ ကျားမတန်းတူညီမျှမှုနှင့် အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးအားလုံး၏ စွမ်းရည်မြှင့်တင်မှု အပါအဝင် အခြားအရေးကြီးသော ရည်မှန်းချက်များနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို တိုးတက်မှုနှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများဖြင့် မြှင့်တင်နိုင်စွမ်းရှိသည်ကို သတိပြုလျက်၊

ဉာဏ်ရည်တု စနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုများသည် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ကာကွယ်ရန်နှင့် မြှင့်တင်ရန်အတွက် အလားအလာ အထူးချွန်ဆုံး အခွင့်အလမ်းများကို ဖန်တီးပေးနိုင်သည်ကို အသိအမှတ်ပြုလျက်၊

ဉာဏ်ရည်တု စနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုအချို့သည် လူသားဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လူတစ်ဦးချင်း၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ခွင့်၊ လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်ကို စိုးရိမ်လျက်၊

ဒစ်ဂျစ်တယ်နယ်ပယ်တွင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု၏ အန္တရာယ်များ၊ အထူးသဖြင့် ဉာဏ်ရည်တု စနစ်များနှင့် သက်ဆိုင်သော အန္တရာယ်များနှင့် ၎င်းတို့၏ လူ့အခွင့်အရေးများကို ခံစားရယူခြင်းနှင့် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် နိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များတွင် အပြည့်အဝ၊ တန်းတူညီမျှစွာနှင့် ထိရောက်စွာ ပါဝင်နိုင်မှုတို့နှင့် ပတ်သက်၍ မညီမျှမှုများကို ဖန်တီးခြင်း သို့မဟုတ် ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်သည့် အလားအလာများကို စိုးရိမ်လျက်၊

ဉာဏ်ရည်တု စနစ်များ၏ အလွဲသုံးစားမှုနှင့် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေကို ချိုးဖောက်သည့် ဖိနှိပ်ရေးဆိုင်ရာ ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် ထိုသို့သော စနစ်များ အသုံးပြုခြင်းကို ကန့်ကွက်လျက်၊ အထူးသဖြင့် သီးခံနိုင်မှုနှင့် လူတစ်ဦးချင်း၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ခွင့်တို့ကို ပျက်ပြားစေသည့် စိတ်တိုင်းကျ သို့မဟုတ် တရားမဝင်သော စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် စာပေ စိစစ်ဖြတ်တောက်ခြင်း အလေ့အထများမှတစ်ဆင့်၊

လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့သည် မပြတ်စပ်ဆက်နွယ်နေသည်ကို သတိပြုလျက်၊

ယုံကြည်လျှောက်လှဲချက်
ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုများကို အုပ်ချုပ်သည့် ယေဘုယျသဘောတရားများနှင့် စည်းမျဉ်းများကို သတ်မှတ်ပေးသည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အကျုံးဝင်သော ဥပဒေရေးရာ ဘောင်တစ်ခုကို ဦးစားပေး ထူထောင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ထိုဘောင်သည် မျှဝေထားသော တန်ဖိုးများကို အကျိုးသက်ရောက်စွာ ထိန်းသိမ်းကာ ဉာဏ်ရည်တု၏ အကျိုးကျေးဇူးများကို တာဝန်ယူမှုရှိသော ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့်အညီ ထိုတန်ဖိုးများမြှင့်တင်ရာတွင် အသုံးချနိုင်စေရန် လိုအပ်ကြောင်း ယုံကြည်လျက်၊

ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ ဒီဇိုင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ အသုံးပြုမှုနှင့် ရပ်စဲခြင်းဆိုင်ရာ အသိပညာ၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့်ပတ်သက်သော အခြေခံအရည်အသွေးနှင့် ယုံကြည်မှုတို့ကို မြှင့်တင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုလျက်၊

ဤစာချုပ်သည် ဘောင်သဘောဆောင်သော သဘောတူညီချက်ဖြစ်ပြီး ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုများနှင့် သက်ဆိုင်သော အထူးပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် နောက်ထပ်စည်းမျဉ်းများဖြင့် ဖြည့်စွက်နိုင်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုလျက်၊

ဤစာချုပ်သည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် ပေါ်ပေါက်လာသော အထူးစိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် ရည်ရွယ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် လူသားကျန်းမာရေး၊ ပတ်ဝန်းကျင်၊ အလုပ်အကိုင်နှင့် အလုပ်သမားဆိုင်ရာ အခြေအနေများကဲ့သို့သော လူမှုစီးပွားရေးဆိုင်ရာ အချက်များအပါအဝင် (သို့သော် ထိုအချက်များနှင့် ကန့်သတ်မထားဘဲ) ဤနည်းပညာများနှင့် ဆက်စပ်သော ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် အန္တရာယ်များနှင့် သက်ရောက်မှုများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အားပေးကြောင်း အောက်မေ့သတိရလျက်၊

အခြားသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနှင့် အထက်တန်းအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဆွေးနွေးပွဲများမှ ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နားလည်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် ဆောင်ရွက်နေမှုများကို သတိပြုလျက်၊

သက်ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး စာချုပ်များကို သတိရလျက်၊ ဥပမာ –

• ၁၉၄၈ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး ကြေညာစာတမ်း၊
• ၁၉၅၀ ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်များ ကာကွယ်ရေးစာချုပ် (ETS အမှတ် ၅),
• ၁၉၆၆ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးအခွင့်အရေး စာချုပ်၊
• ၁၉၆၁ ခုနှစ် ဥရောပ လူမှုရေး သဘောတူညီချက် (ETS အမှတ် ၃၅) နှင့် ၎င်း၏ ပရိုတိုကောများ၊
• ၁၉၉၆ ခုနှစ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော ဥရောပ လူမှုရေး သဘောတူညီချက် (ETS အမှတ် ၁၆၃)၊

ထို့အပြင် –

• ၁၉၈၉ ခုနှစ် ကုလသမဂ္ဂ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေး စာချုပ်နှင့်
• ၂၀၀၆ ခုနှစ် ကုလသမဂ္ဂ မသန်စွမ်းသူများ၏ အခွင့်အရေး စာချုပ်တို့ကို သတိရလျက်၊
• လူတစ်ဦးချင်း၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်များ ကာကွယ်ခြင်းနှင့် သီးသန့်တည်ရှိမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများကို သတိရလျက်၊ ဥပမာ – ၁၉၈၁ ခုနှစ် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်များ အလိုအလျောက် ကိုင်တွယ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ လူတစ်ဦးချင်းကို ကာကွယ်ရေး စာချုပ် (ETS အမှတ် ၁၀၈) နှင့် ၎င်း၏ ပရိုတိုကောများ၊
• ဤစာချုပ်မှတစ်ဆင့် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ကာကွယ်ရန်နှင့် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို မြှင့်တင်ရန် ပါတီများ၏ ကတိကဝတ်ကို အတည်ပြုလျက်၊

အောက်ပါအတိုင်း သဘောတူညီကြသည် –

 

အခန်း (၁) – ယေဘုယျပြဋ္ဌာန်းချက်များ

ပုဒ်မ ၁ – ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ရည်မှန်းချက်
၁။ ဤစာချုပ်၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုများကို လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့နှင့် အပြည့်အဝ ကိုက်ညီစေရန် ရည်ရွယ်သည်။

၂။ ပါတီတစ်ခုစီသည် ဤစာချုပ်တွင် သတ်မှတ်ထားသော ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် သင့်လျော်သော ဥပဒေရေးရာ၊ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် အခြားအစီအမံများကို ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်း ပြုလုပ်ရမည်။ ထိုအစီအမံများသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့အပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများ၏ ပြင်းထန်မှုနှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေအပေါ် မူတည်၍ အဆင့်ဆင့်နှင့် ကွဲပြားစွာ သတ်မှတ်နိုင်သည်။ ၎င်းတွင် အသုံးပြုသည့် နည်းပညာအမျိုးအစားမရွေး သက်ရောက်မှုရှိသော အထူးသို့မဟုတ် ယေဘုယျ အစီအမံများ ပါဝင်နိုင်သည်။

၃။ ဤစာချုပ်ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ပါတီများမှ ထိရောက်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန်အတွက် ဤစာချုပ်တွင် နောက်ဆက်တွဲ စောင့်ကြည့်ဆောင်ရွက်ရေးယန္တရားတစ်ခု ထူထောင်ပေးပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအတွက် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

ပုဒ်မ ၂ – ဉာဏ်ရည်တုစနစ်၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်
ဤစာချုပ်အရ “ဉာဏ်ရည်တုစနစ်” ဆိုသည်မှာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ (သို့မဟုတ်) သွယ်ဝိုက်သော ရည်မှန်းချက်များဖြင့် ၎င်းရရှိသော အချက်အလက်များမှ ခန့်မှန်းချက်၊ အကြောင်းအရာ၊ အကြံပြုချက်များ သို့မဟုတ် ဆုံးဖြတ်ချက်များကဲ့သို့သော ရလဒ်များကို ထုတ်လုပ်ရန် လုပ်ဆောင်သည့် စက်အခြေပြုစနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုရလဒ်များသည် ရုပ်ပိုင်း (သို့မဟုတ်) ဒစ်ဂျစ်တယ်ပတ်ဝန်းကျင်ကို သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည်။ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များသည် ၎င်းတို့၏ အလိုအလျောက်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိမှုအဆင့်များတွင် ကွဲပြားမှုရှိသည်။

ပုဒ်မ ၃ – အကောင်အထည်ဖော်မှုနယ်ပယ်
၁။ ဤစာချုပ်၏ နယ်ပယ်သည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်မှုများအား လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ထိခိုက်နိုင်သည့် အလားအလာရှိသော လုပ်ဆောင်မှုများအထိ သက်ရောက်မှုရှိသည်။ ထိုသို့အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည် –
(က) ပါတီတစ်ခုစီသည် ဤစာချုပ်ကို ပြည်သူ့အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများ (သို့မဟုတ်) ၎င်းတို့ကိုယ်စား လုပ်ဆောင်သော ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့များမှ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်သည့် လုပ်ငန်းများတွင် အကောင်အထည်ဖော်ရမည်။
(ခ) ပါတီတစ်ခုစီသည် ပုဒ်မခွဲ (က) တွင် ဖော်ပြမထားသော ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့များ၏ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်လုပ်ငန်းစဉ်မှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အန္တရာယ်များနှင့် သက်ရောက်မှုများကို ဤစာချုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့်အညီ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်။

ပါတီတစ်ခုစီသည် ဤတာဝန်ကို မည်သို့အကောင်အထည်ဖော်မည်ကို ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ လက်မှတ်ရေးထိုးသည့်အချိန် (သို့မဟုတ်) အတည်ပြုခြင်း၊ သဘောတူညီခြင်း၊ လက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းတင်သွင်းသည့်အခါတွင် ကြေညာချက်တစ်ခုဖြင့် သတ်မှတ်ရမည်။ ၎င်းတွင် –

ဤစာချုပ် အခန်း (၂) မှ (၆) အထိ ပါရှိသော စည်းမျဉ်းများနှင့် တာဝန်များကို ပုဂ္ဂလိကအဖွဲ့များ၏ လုပ်ဆောင်မှုများတွင် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ သို့မဟုတ်

ဤပုဒ်မခွဲတွင် သတ်မှတ်ထားသော တာဝန်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် အခြားသင့်လျော်သော အစီအမံများ ချမှတ်ခြင်း တို့ပါဝင်နိုင်သည်။

ပါတီများသည် မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို ထိုနည်းတူစွာ ၎င်းတို့၏ ကြေညာချက်များကို ပြင်ဆင်နိုင်သည်။
ဤပုဒ်မခွဲအရ တာဝန်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ပါတီတစ်ခုသည် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ကာကွယ်ရန် ကတိပြုထားသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများမှ ရုန်းထွက်ခြင်း (သို့မဟုတ်) အာနိသင်လျှော့ချခြင်း မပြုလုပ်ရ။

၂။ ပါတီတစ်ခုအနေဖြင့် ဤစာချုပ်ကို ၎င်း၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကျိုးစီးပွားနှင့် သက်ဆိုင်သော ဉာဏ်ရည်တုစနစ်လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန် မလိုအပ်ပါ။ သို့ရာတွင် ထိုသို့သော လုပ်ဆောင်မှုများကို သက်ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ (အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ)၊ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အစည်းများနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များကို လေးစားလိုက်နာလျက် ဆောင်ရွက်ရမည်။

၃။ ပုဒ်မ ၁၃ နှင့် ပုဒ်မ ၂၅၊ ပုဒ်မခွဲ (၂) တို့နှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ဤစာချုပ်သည် အသုံးမပြုရသေးသော ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များနှင့် ပတ်သက်သည့် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် မသက်ဆိုင်ပါ။ သို့ရာတွင် စမ်းသပ်မှု (သို့မဟုတ်) အလားတူလုပ်ဆောင်မှုများကို လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့ကို ထိခိုက်နိုင်သည့် နည်းလမ်းဖြင့် ဆောင်ရွက်ပါက သက်ဆိုင်သည်။

၄။ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များသည် ဤစာချုပ်၏ နယ်ပယ်အပြင်တွင် ရှိသည်။

 

အခန်း (၂) – အထွေထွေတာဝန်ဝတ္တရားများ

အပိုဒ် (၄) – လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ်ခြင်း
သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာဥပဒေနှင့် ပြည်တွင်းဥပဒေတို့တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ရန်တာဝန်များနှင့်အညီ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများကို သေချာစေရန် နိုင်ငံအသီးသီးသည် သင့်လျော်သော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

အပိုဒ် (၅) – ဒီမိုကရေစီဖြစ်စဉ်များ၏ ခိုင်မာမှုနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးကို လေးစားခြင်း
၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များကို အာဏာခွဲဝေမှုသဘောတရား၊ တရားစီရင်ရေးလွတ်လပ်မှုကို လေးစားခြင်းနှင့် တရားမျှတစွာ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်တို့အပါအဝင် ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဖြစ်စဉ်များ၏ ခိုင်မာမှု၊ လွတ်လပ်မှုနှင့် ထိရောက်မှုကို ထိခိုက်စေရန် အသုံးမပြုရေး သေချာစေမည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

၂။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ခိုင်မာသော ဒီမိုကရေစီဖြစ်စဉ်များကို ကာကွယ်ရန် လူပုဂ္ဂိုလ်များ၏ တရားမျှတစွာ အများဆွေးနွေးပွဲများတွင် ပါဝင်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာ အမြင်ဖွဲ့နိုင်စွမ်းတို့အပါအဝင် သင့်လျော်သော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

 

အခန်း (၃) – ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများနှင့်သက်ဆိုင်သော အခြေခံသဘောတရားများ

အပိုဒ် (၆) – အထွေထွေချဉ်းကပ်မှု
ဤအခန်းတွင် နိုင်ငံအသီးသီးသည် မိမိ၏ပြည်တွင်းဥပဒေစနစ်နှင့်ဤစာချုပ်ပါ အခြားတာဝန်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များဆိုင်ရာ အထွေထွေသဘောတူညီသော အခြေခံသဘောတရားများကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် သတ်မှတ်ထားသည်။

အပိုဒ် (၇) – လူ့ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လူတစ်ဦးချင်းလွတ်လပ်ခွင့်
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် လူ့ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လူတစ်ဦးချင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို လေးစားရန် သင့်လျော်သော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

အပိုဒ် (၈) – ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် ကြီးကြပ်ခြင်း
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များမှ ထုတ်လုပ်သောအကြောင်းအရာများကို ဖော်ထုတ်ခြင်းအပါအဝင် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများအတွက် သင့်လျော်သော ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် ကြီးကြပ်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ရှိစေရန် သေချာစေမည့် အစီအမံများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

အပိုဒ် (၉) – တာဝန်ယူမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများအတွက် တာဝန်ယူမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုရှိစေရန် သေချာစေမည့် အစီအမံများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

အပိုဒ် (၁၀) – တန်းတူညီမျှမှုနှင့် ခွဲခြားမှုမရှိရေး
၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်တွင်းဥပဒေများအရ သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ကျားမတန်းတူညီမျှမှုအပါအဝင် တန်းတူညီမျှမှုနှင့် ခွဲခြားမှုမပြုရေး တို့ကို လေးစားရန် သင့်လျော်သော စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

၂။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် မိမိ၏ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးတာဝန်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် တရားမျှတပြီး မှန်ကန်သော ရလဒ်များရရှိစေရန် မညီမျှမှုများကို ဖြေရှင်းရန် ရည်ရွယ်သော အစီအမံများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

အပိုဒ် (၁၁) – ကိုယ်ရေးကိုယ်တာလုံခြုံမှုနှင့် ပုဂ္ဂလိကဒေတာကာကွယ်ရေး
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် အောက်ပါတို့ကို သေချာစေရန် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည် –
(က) သက်ဆိုင်ရာပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေများ၊ စံနှုန်းများနှင့် ဘောင်များအပါအဝင် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်း၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာလုံခြုံမှုအခွင့်အရေးများနှင့် ပုဂ္ဂလိကဒေတာများကို ကာကွယ်ခြင်း၊
(ခ) သက်ဆိုင်ရာပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေပါ တာဝန်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းအတွက် ထိရောက်သော အာမခံချက်များနှင့် ကာကွယ်မှုများ ပြဌာန်းခြင်း။

အပိုဒ် (၁၂) – ယုံကြည်စိတ်ချရမှု
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုနှင့် ၎င်းတို့၏ ရလဒ်များအပေါ် ယုံကြည်မှုတိုးတက်စေရန် သင့်လျော်သော အစီအမံများကို ဆောင်ရွက်ရမည်။ ယင်းတွင် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက် အရည်အသွေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များ ပါဝင်နိုင်သည်။

အပိုဒ် (၁၃) – ဘေးကင်းလုံခြုံသော ဆန်းသစ်တီထွင်မှု
လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို ရှောင်ရှားရင်းနှင့်တစ်ပြိုင်နက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုကို အားပေးရန်ရည်ရွယ်၍ နိုင်ငံအသီးသီးသည် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များ၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ ဖွံ့ဖြိုးရေး၊ စမ်းသပ်ရေးနှင့် စစ်ဆေးရေးအတွက် ထိန်းချုပ်ထားသော ပတ်ဝန်းကျင်များ ထူထောင်ရန် သင့်လျော်သလို အထောက်အကူပြုရမည်။

 

အခန်း (၄) – ပြေလည်စေရေး

အပိုဒ် (၁၄) – ပြေလည်စေရေး
၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် နိုင်ငံတကာတာဝန်ဝတ္တရားများအရ လိုအပ်ပါက မိမိ၏ပြည်တွင်းဥပဒေစနစ်နှင့်လည်း ကိုက်ညီစွာ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများအတွက် လက်လှမ်းမီနိုင်ပြီး ထိရောက်သော ပြေလည်စေရေးနည်းလမ်းများ ရရှိစေရန် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည်။

၂။ အထက်ပါအပိုဒ်ခွဲ (၁) ကို အားဖြည့်ရန်ရည်ရွယ်၍ နိုင်ငံအသီးသီးသည် အောက်ပါတို့အပါအဝင် အစီအမံများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်းပြုရမည် –
(က) လူ့အခွင့်အရေးကို သိသိသာသာထိခိုက်စေနိုင်သည့် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များနှင့် ၎င်းတို့၏အသုံးပြုမှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်း၊ ထိုအချက်အလက်များကို ရယူခွင့်အာဏာရှိသော အဖွဲ့အစည်းများထံ ပေးပို့ခြင်းနှင့် သင့်လျော်ပါက သက်ဆိုင်သူများထံ ထုတ်ပြန်ခြင်း သို့မဟုတ် ဆက်သွယ်ခြင်း၊
(ခ) အပိုဒ်ခွဲ (က) တွင်ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များသည် သက်ဆိုင်သူများအနေဖြင့် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်အသုံးပြု၍ ချမှတ်ထားသော ဆုံးဖြတ်ချက်များ (သို့မဟုတ်) စနစ်ကိုယ်တိုင်အသုံးပြုမှုကို စောဒကတက်နိုင်ရန်နှင့် သင့်လျော်ပါက ထိုစနစ်အသုံးပြုမှုကို ကန့်ကွက်နိုင်ရန် လုံလောက်စွာပါဝင်စေရေး၊
(ဂ) သက်ဆိုင်သူများအနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များထံ တိုင်ကြားနိုင်သော ထိရောက်သည့် အခွင့်အလမ်း။

အပိုဒ် (၁၅) – လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဆိုင်ရာ အာမခံချက်များ
၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်တစ်ခုသည် လူ့အခွင့်အရေးများ ခံစားခွင့်ကို သိသိသာသာ ထိခိုက်စေပါက သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်တွင်းဥပဒေများနှင့်အညီ သက်ဆိုင်သူများအတွက် ထိရောက်သော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဆိုင်ရာ အာမခံချက်များ၊ ကာကွယ်မှုများနှင့် အခွင့်အရေးများ ရရှိစေရန် သေချာစေရမည်။

၂။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် သင့်တော်သည့်အခြေအနေအရ၊ ဉာဏ်ရည်တု (AI) စနစ်များနှင့် အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်နေသူများအား ထိုစနစ်များနှင့် လူသားမဟုတ်ဘဲ ဆက်သွယ်နေကြောင်း အသိပေးရန် စီမံဆောင်ရွက်ရမည်။

 

အခန်း (၅) – အန္တရာယ်များနှင့် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများ စိစစ်ခြင်းနှင့် လျှော့ချခြင်း

အပိုဒ် ၁၆ – အန္တရာယ်နှင့် သက်ရောက်မှုစီမံခန့်ခွဲရေး ဘောင်ချုပ်

၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် အခန်း (၃) တွင် သတ်မှတ်ထားသော မူများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျက်၊ လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးတို့အပေါ် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လက်ရှိနှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော သက်ရောက်မှုများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစား၍ အန္တရာယ်များကို ဖော်ထုတ်ခြင်း၊ အကဲဖြတ်ခြင်း၊ ကာကွယ်ခြင်းနှင့် လျှော့ချခြင်းအတွက် လိုအပ်သော စီမံဆောင်ရွက်မှုများကို ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းခြင်း ပြုရမည်။

၂။ ထိုသို့သော စီမံဆောင်ရွက်မှုများသည် အဆင့်လိုက်နှင့် ကွဲပြားစွာ ဖြစ်ရမည့်အပြင် –
(က) ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ အသုံးပြုမည့်နယ်ပယ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်ကို သင့်တော်စွာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်၊ အထူးသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် အန္တရာယ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊
(ခ) ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော သက်ရောက်မှုများ၏ ပြင်းထန်မှုနှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို သင့်တော်စွာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်၊
(ဂ) သင့်တော်ပါက၊ သက်ဆိုင်ရာ ပါဝင်ပတ်သက်သူများ၏ အမြင်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်၊ အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများ ထိခိုက်နိုင်သူများ၊
(ဃ) ဉာဏ်ရည်တုစနစ်၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် အဆင့်ဆင့် လုပ်ဆောင်ရမည်၊
(င) လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် အန္တရာယ်များနှင့် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို စောင့်ကြည့်ရမည်၊
(စ) အန္တရာယ်များ၊ လက်ရှိနှင့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော သက်ရောက်မှုများနှင့် အန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှုနည်းလမ်းများကို မှတ်တမ်းတင်ထားရမည်၊
(ဆ) သင့်တော်ပါက၊ ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များကို ပထမဆုံးအသုံးပြုမီနှင့် အရေးကြီးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်ပါက စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်။

၃။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို လုံလောက်စွာ ဖြေရှင်းရန် စီမံဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရမည်။ ထိုဆိုးကျိုးများနှင့် ၎င်းတို့ကို ဖြေရှင်းရန် စီမံဆောင်ရွက်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး အပိုဒ်ခွဲ (၂) တွင် ဖော်ပြထားသော အန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှုနည်းလမ်းများကို အသိပေးရမည်။

၄။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားမှု၊ ဒီမိုကရေစီလုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် မကိုက်ညီဟု ယူဆသော ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ အချို့သော အသုံးပြုမှုများအတွက် ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားသင့်တော်သော စီမံဆောင်ရွက်မှုများ လိုအပ်ချက်ကို အကဲဖြတ်ရမည်။

 

အခန်း (၆) – စာချုပ်အား အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း

အပိုဒ် ၁၇ – နှိမ့်ချခွဲခြားမှု ကင်းရှင်းခြင်း
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ၎င်းတို့၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ၊ မည်သည့်အကြောင်းပြချက်ဖြင့်မဆို နှိမ့်ချခွဲခြားမှုမရှိဘဲ ဤစာချုပ်ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရမည်။

အပိုဒ် ၁၈ – မသန်စွမ်းသူများနှင့် ကလေးသူငယ်များ၏ အခွင့်အရေးများ
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ၎င်း၏ ပြည်တွင်းဥပဒေနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများနှင့်အညီ၊ မသန်စွမ်းသူများနှင့် ကလေးသူငယ်များ၏ အခွင့်အရေးများကို လေးစားရာတွင် သီးသန့်လိုအပ်ချက်များနှင့် အားနည်းချက်များကို သင့်တော်စွာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်။

အပိုဒ် ၁၉ – အများပြည်သူ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း
နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပေါ်ပေါက်လာသော အရေးကြီးသည့် မေးခွန်းများကို လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ဥပဒေရေး၊ ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ နှင့် အခြားသက်ဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများအလင်း အများပြည်သူဆွေးနွေးပွဲများနှင့် ပါဝင်သူမျိုးစုံ၏ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် သင့်တော်စွာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် စီမံဆောင်ရွက်ရမည်။

အပိုဒ် ၂၀ – ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့်ဆိုင်သော အရည်အချင်းနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများ
နိုင်ငံအသီးသီးသည် လူမှုအဖွဲ့အစည်း၏ အစိတ်အပိုင်းအားလုံးအတွက် ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့်ဆိုင်သော အရည်အချင်းနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများ လုံလောက်စွာရရှိရန် အားပေးမြှင့်တင်ရမည်။ ထိုသို့အားပေးရာတွင် ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော အန္တရာယ်များကို ဖော်ထုတ်ခြင်း၊ အကဲဖြတ်ခြင်း၊ ကာကွယ်ခြင်းနှင့် လျှော့ချခြင်းတို့အတွက် တာဝန်ရှိသူများ၏ သီးသန့်ကျွမ်းကျင်မှုများလည်း ပါဝင်ရမည်။

အပိုဒ် ၂၁ – လက်ရှိလူ့အခွင့်အရေးများအတွက် အာမခံချက်
ဤစာချုပ်ပါ မည်သည့်အချက်ကိုမဆို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သက်ဆိုင်ရာဥပဒေများ သို့မဟုတ် ၎င်းနိုင်ငံပါဝင်သော အခြားသက်ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်များအရ အာမခံထားသည့် လူ့အခွင့်အရေးများ သို့မဟုတ် အခြားဆက်စပ်ဥပဒေရေးရာ အခွင့်အရေးနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားများကို ကန့်သတ်ခြင်း၊ လျှော့ချခြင်း သို့မဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် သက်ရောက်မှုရှိသည်ဟု မှတ်ယူမည်မဟုတ်။

အပိုဒ် ၂၂ – ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ကာကွယ်မှု
ဤစာချုပ်ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအနက် မည်သည့်အချက်ကိုမဆို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအား ဤစာချုပ်တွင် သတ်မှတ်ထားသည်ထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ကာကွယ်မှုများ ပေးအပ်ခြင်းကို ကန့်သတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် သက်ရောက်မှုရှိသည်ဟု မှတ်ယူမည်မဟုတ်။

 

အခန်း (၇) – နောက်ဆက်တွဲ ဆောင်ရွက်မှုယန္တရားနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း

အပိုဒ် ၂၃ – နိုင်ငံအသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ်များ အစည်းအဝေး
၁။ နိုင်ငံအသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ်များ အစည်းအဝေးကို ဤစာချုပ်တွင် ပါဝင်သော နိုင်ငံများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်။

၂။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် အောက်ပါတို့ကို ရည်ရွယ်၍ ပုံမှန်တိုင်ပင်ဆွေးနွေးရမည် –
(က) ဤစာချုပ်၏ ထိရောက်သော အသုံးချမှုနှင့် အကောင်အထည်ဖော်မှုကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန်၊ အပိုဒ် ၃၄၊ အပိုဒ်ခွဲ (၁) အရ ပြုလုပ်ထားသော ကန့်ကွက်ချက် သို့မဟုတ် ဤစာချုပ်အရ ပြုလုပ်ထားသော ကြေညာချက်တစ်ခုခု၏ သက်ရောက်မှုများနှင့် ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သော ပြဿနာများကို ဖော်ထုတ်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်၊
(ခ) ဤစာချုပ်ကို ဖြည့်စွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်ခြင်း၏ ဖြစ်နိုင်ခြေကို စဉ်းစားခြင်း၊
(ဂ) ဤစာချုပ်၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် အသုံးချမှုဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို စဉ်းစားခြင်းနှင့် သီးသန့်အကြံပြုချက်များ ပြုလုပ်ခြင်း၊
(ဃ) ဤစာချုပ်အား အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အရေးပါသော ဥပဒေရေး၊ မူဝါဒဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် နည်းပညာဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အချက်အလက်များ ဖလှယ်ခြင်းကို လွယ်ကူစေရန်၊ အထူးသဖြင့် အပိုဒ် ၂၅ တွင် သတ်မှတ်ထားသော ရည်မှန်းချက်များအတွက်၊
(င) လိုအပ်ပါက ဤစာချုပ်၏ အသုံးချမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဖြစ်ပွားသော အငြင်းပွားမှုများကို မိတ်ဖက်ပြု ဖြေရှင်းနိုင်ရန် လွယ်ကူစေခြင်း။

ဤသဘောတူညီချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် သက်ဆိုင်ရာနယ်ပယ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သက်ဆိုင်ရာပါဝင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန်၊ သင့်လျော်သည့်အခါတွင် ပြည်သူ့နားထောင်ပွဲများကျင်းပခြင်းအပါအဝင် နည်းလမ်းများဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။

၃။ ပါတီအများစု သို့မဟုတ် ဝန်ကြီးများကော်မတီက တောင်းဆိုပါက ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်က ပါတီများညီလာခံကို လိုအပ်သလို ကျင်းပရမည်။

၄။ ပါတီများညီလာခံသည် ဤသဘောတူညီချက် စတင်အသက်ဝင်သည့်နေ့မှ ၁၂ လအတွင်း သဘောတူညီချက်ဖြင့် မိမိ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ချမှတ်ရမည်။

၅။ ပါတီများသည် ဤအပိုဒ်အရ မိမိတို့၏တာဝန်များကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် ဥရောပကောင်စီ၏ အတွင်းရေးမှုန်ကြီးရုံးမှ အကူအညီပေးရမည်။

၆။ ပါတီများညီလာခံသည် ဤသဘောတူညီချက်ကို ထိရောက်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ရန် သက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ပါဝင်စေရန် ဝန်ကြီးများကော်မတီထံ သင့်လျော်သောနည်းလမ်းများ အဆိုပြုနိုင်သည်။

၇။ ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော မည်သည့်ပါတီမဆို ပါတီများညီလာခံ၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများအတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့ရမည်။ ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော ပါတီတစ်ခု၏ ထောက်ပံ့ငွေကို ဝန်ကြီးများကော်မတီနှင့် ထိုအဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သော ပါတီတို့က ပူးတွဲသတ်မှတ်ရမည်။

၈။ ပါတီများညီလာခံသည် ဥရောပကောင်စီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (ETS No. 1) နှစ် အပိုဒ် ၈ အရ ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ ရပ်စဲခံရသော ပါတီတစ်ခု၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများတွင် ပါဝင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ရန် ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။ အလားတူပင်၊ ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံမဟုတ်သော မည်သည့်ပါတီကိုမဆို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အပိုဒ် ၃ တွင် ဖော်ပြထားသော အကြောင်းပြချက်များနှင့်အညီ ထိုနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးရပ်စဲရန် ဝန်ကြီးများကော်မတီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။

အပိုဒ် ၂၄ – အစီရင်ခံပြုရန် တာဝန်

၁။ ပါတီတစ်ခုစီသည် ပါတီဖြစ်လာပြီးနောက် ပထမနှစ်နှစ်အတွင်း ပါတီများညီလာခံထံ အစီရင်ခံစာတင်ပြရမည်။ ထို့နောက် အပိုဒ် ၃၊ ပုဒ်မ ၁၊ ပုဒ်မခွဲ (က) နှင့် (ခ) တို့ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အသေးစိတ်အချက်အလက်များဖြင့် ပုံမှန်အစီရင်ခံရမည်။

၂။ ပါတီများညီလာခံသည် အစီရင်ခံစာ၏ ပုံစံနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို မိမိ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ သတ်မှတ်ရမည်။

အပိုဒ် ၂၅ – အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု

၁။ ပါတီများသည် ဤသဘောတူညီချက်၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရမည်။ ဤသဘောတူညီချက်၏ ပါတီမဟုတ်သော နိုင်ငံများအား ဤသဘောတူညီချက်၏ စည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ လုပ်ဆောင်ရန် နှင့် ပါတီဖြစ်လာရန် သင့်လျော်သလို အကူအညီပေးရန် ပါတီများကို အားပေးထောက်ခံရမည်။

၂။ ပါတီများသည် လူ့အခွင့်အရေးများ ခံစားရရှိမှု၊ ဒီမိုကရေစီစနစ် လည်ပတ်မှုနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေး တို့အပေါ် အရေးကြီးသော အပြုသဘော သို့မဟုတ် အပျက်သဘော သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည့် ဉာဏ်ရည်တု နှင့်သက်ဆိုင်သော ရှုထောင့်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သက်ဆိုင်ရာနှင့် အသုံးဝင်သော အချက်အလက်များကို သင့်လျော်သလို အပြန်အလှန် ဖလှယ်ရမည်။ ၎င်းတွင် သုတေသနနယ်ပယ်များနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတို့တွင် ပေါ်ပေါက်လာသော အန္တရာယ်များနှင့် သက်ရောက်မှုများ ပါဝင်သည်။ ပါတီများအား ဤကဲ့သို့ အချက်အလက်ဖလှယ်မှုများတွင် သက်ဆိုင်ရာပါဝင်သူများနှင့် ဤသဘောတူညီချက်၏ ပါတီမဟုတ်သော နိုင်ငံများကို သင့်လျော်သလို ပါဝင်စေရန် အားပေးထောက်ခံရမည်။

၃။ နိုင်ငံအသီးသီးအား ဉာဏ်ရည်တုစနစ်များ၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက်လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးအပေါ် အန္တရာယ်များနှင့် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို ကာကွယ်ရန် လျှော့ချရန်အတွက် သင့်တော်သည့်အခါတွင် သက်ဆိုင်ရာပါဝင်ပတ်သက်သူများနှင့်ပါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ မြှင့်တင်ရန် အားပေးထောက်ခံထားသည်။

အပိုဒ် ၂၆ – ထိရောက်သော ကြီးကြပ်ရေးယန္တရားများ
၁။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ဤစာချုပ်ပါ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လိုက်နာမှုရှိမရှိ ကြီးကြပ်ရန် ထိရောက်သော ယန္တရားတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော ယန္တရားများကို ဖွဲ့စည်းခြင်း သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ခြင်း ပြုရမည်။

၂။ နိုင်ငံအသီးသီးသည် ထိုသို့သော ယန္တရားများအား ၎င်းတို့၏တာဝန်များကို လွတ်လပ်စွာနှင့် တရားမျှတစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် သေချာစေရမည့်အပြင် ဤစာချုပ်ပါ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လိုက်နာမှုရှိမရှိ ကြီးကြပ်ရန် ၎င်းတို့၏တာဝန်များကို ထိရောက်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် လိုအပ်သော အာဏာ၊ အရည်အချင်းနှင့် အရင်းအမြစ်များ ရရှိစေရန် သေချာစေရမည်။

၃။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသည် ထိုသို့သော ယန္တရားတစ်ခုထက်ပို၍ ဖွဲ့စည်းထားပါက၊ ဖြစ်နိုင်ပါက ၎င်းတို့အကြား ထိရောက်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် စီမံဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရမည်။

၄။ တစ်နိုင်ငံသည် လက်ရှိလူ့အခွင့်အရေးယန္တရားများနှင့် ကွဲပြားသော ယန္တရားများကို ဖွဲ့စည်းထားပါက၊ ဖြစ်နိုင်ပါက အပိုဒ်ခွဲ (၁) တွင် ဖော်ပြထားသော ယန္တရားများနှင့် လက်ရှိပြည်တွင်းလူ့အခွင့်အရေးယန္တရားများအကြား ထိရောက်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် စီမံဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရမည်။

 

အခန်း (၈) – နောက်ဆုံးပြဋ္ဌာန်းချက်များ

အပိုဒ် ၂၇ – စာချုပ်၏ သက်ရောက်မှုများ
၁။ ဤစာချုပ်တွင် ဖော်ပြထားသော ကိစ္စရပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ နိုင်ငံနှစ်နိုင်ငံ သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော နိုင်ငံများသည် ယခင်က သဘောတူညီချက် သို့မဟုတ် စာချုပ်တစ်ခုခုကို ချုပ်ဆိုထားပြီးဖြစ်လျှင် သို့မဟုတ် ထိုကိစ္စရပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားဆက်ဆံရေးများ ထူထောင်ထားပြီးဖြစ်လျှင်၊ ၎င်းတို့သည် ထိုသဘောတူညီချက် သို့မဟုတ် စာချုပ်ကို လည်းကောင်း၊ ထိုဆက်ဆံရေးများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းကို လည်းကောင်း ဤစာချုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ပန်းတိုင်နှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ ဆောင်ရွက်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။

၂။ ဥရောပသမဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့၏ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရေးတွင် ဤစာချုပ်၏ အတိုင်းအတာအတွင်း ပါဝင်သော ကိစ္စရပ်များကို စီမံခန့်ခွဲသည့် ဥရောပသမဂ္ဂစည်းမျဉ်းများကို ဤစာချုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ပန်းတိုင်ကို မထိခိုက်စေဘဲ နှင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဤစာချုပ်၏ အပြည့်အဝအသုံးချမှုကို မထိခိုက်စေဘဲ ကျင့်သုံးရမည်။ အခြားနိုင်ငံများသည်လည်း ၎င်းတို့အား ထိုစည်းမျဉ်းများက ချုပ်နှောင်ထားသရွေ့ ဤအတိုင်း ကျင့်သုံးရမည်။

အပိုဒ် ၂၈ – ပြင်ဆင်ချက်များ
၁။ ဤစာချုပ်သို့ ပြင်ဆင်ချက်များကို မည်သည့်နိုင်ငံမဆို၊ ဥရောပကောင်စီ၏ ဝန်ကြီးများကော်မတီ သို့မဟုတ် နိုင်ငံအသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ်များ အစည်းအဝေးမှ အဆိုပြုနိုင်သည်။

၂။ မည်သည့်ပြင်ဆင်ချက်အဆိုကိုမဆို ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်မှ နိုင်ငံအသီးသီးထံသို့ ဆက်သွယ်ပေးပို့ရမည်။

၃။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ သို့မဟုတ် ဝန်ကြီးများကော်မတီမှ အဆိုပြုထားသော မည်သည့်ပြင်ဆင်ချက်ကိုမဆို နိုင်ငံအသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ်များ အစည်းအဝေးထံသို့ ဆက်သွယ်ပေးပို့ရမည်။ ထိုအစည်းအဝေးသည် အဆိုပြုထားသော ပြင်ဆင်ချက်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ၎င်း၏အမြင်ကို ဝန်ကြီးများကော်မတီထံသို့ တင်ပြရမည်။

၄။ ဝန်ကြီးများကော်မတီသည် အဆိုပြုထားသော ပြင်ဆင်ချက်နှင့် နိုင်ငံအသီးသီး၏ ကိုယ်စားလှယ်များ အစည်းအဝေးမှ တင်ပြသော အမြင်ကို စဉ်းစားပြီး ပြင်ဆင်ချက်ကို အတည်ပြုနိုင်သည်။

၅။ အပိုဒ်ခွဲ (၄) အရ ဝန်ကြီးများကော်မတီမှ အတည်ပြုထားသော မည်သည့်ပြင်ဆင်ချက်၏ စာသားကိုမဆို နိုင်ငံအသီးသီးထံသို့ လက်ခံရန် ပေးပို့ရမည်။

၆။ အပိုဒ်မ ၄ အရ အတည်ပြုထားသော မည်သည့်ပြင်ဆင်ချက်မဆို ပါတီအားလုံးက ၎င်းတို့၏ လက်ခံကြောင်းကို အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ အကြောင်းကြားပြီးနောက် ရက်ပေါင်း ၃၀ ပြည့်သောနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

အပိုဒ် ၂၉ – အငြင်းပွားမှုဖြေရှင်းခြင်း

ဤသဘောတူညီချက်၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် သို့မဟုတ် အသုံးချမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပါတီများအကြား အငြင်းပွားမှုပေါ်ပေါက်ပါက၊ ထိုပါတီများသည် အပိုဒ်မ ၂၃၊ ပုဒ်မ ၂၊ ပုဒ်မခွဲ (င) တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်းတို့ရွေးချယ်သော အခြားငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းနိုင်သည့် နည်းလမ်းများဖြင့် အငြင်းပွားမှုကို ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းရမည်။

အပိုဒ် ၃၀ – လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းနှင့် အာဏာသက်ရောက်ခြင်း

၁။ ဤသဘောတူညီချက်ကို ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၊ ဤသဘောတူညီချက် ရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့်နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့က လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်သည်။

၂။ ဤသဘောတူညီချက်သည် အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် သဘောတူညီခြင်းတို့အတွက် အပ်နှံရမည်။ အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် သဘောတူညီခြင်းဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းများကို ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ အပ်နှံရမည်။

၃။ ဤသဘောတူညီချက်သည် အနည်းဆုံး ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံ အပါအဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးသူ ၅ ဦးက အပိုဒ်မ ၂ အရ ဤသဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာရန် သဘောတူကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြီးနောက် ၃ လကြာပြီးသည့်နေ့မှ စတင်ကာ ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

၄။ နောက်ပိုင်းတွင် ဤသဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာရန် သဘောတူကြောင်း ထုတ်ဖော်သော မည်သည့်လက်မှတ်ရေးထိုးသူမဆိုအတွက်၊ ဤသဘောတူညီချက်သည် ၎င်း၏ အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် သဘောတူညီခြင်းဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းကို အပ်နှံသည့်နေ့မှ ၃ လကြာပြီးသည့်နေ့မှ စတင်ကာ ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

အပိုဒ် ၃၁ – ပါဝင်ခြင်း

၁။ ဤသဘောတူညီချက် အာဏာသက်ရောက်ပြီးနောက်၊ ဥရောပကောင်စီ၏ ဝန်ကြီးများကော်မတီသည် ဤသဘောတူညီချက်၏ ပါတီများနှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီး ၎င်းတို့၏ သဘောတူညီချက်ကို အားလုံးညီညွတ်စွာ ရယူပြီးနောက်၊ ဤသဘောတူညီချက် ရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ခဲ့ခြင်းမရှိသော ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့် မည်သည့်နိုင်ငံကိုမဆို ဥရောပကောင်စီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အပိုဒ်မ ၂၀.ဃ တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသော အများစုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ကာ ဝန်ကြီးများကော်မတီတွင် ထိုင်ခွင့်ရှိသော ပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များ၏ သဘောတူညီချက် အားလုံးညီညွတ်စွာဖြင့် ဤသဘောတူညီချက်တွင် ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားနိုင်သည်။

၂။ ပါဝင်သော မည်သည့်နိုင်ငံအတွက်မဆို၊ ဤသဘောတူညီချက်သည် ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ ပါဝင်မှုဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းကို အပ်နှံသည့်နေ့မှ ၃ လကြာပြီးသည့်နေ့မှ စတင်ကာ ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

အပိုဒ် ၃၂ – နယ်မြေဆိုင်ရာ အသုံးချမှု

၁။ မည်သည့်နိုင်ငံ သို့မဟုတ် ဥရောပသမဂ္ဂမဆို၊ လက်မှတ်ရေးထိုးသည့်အချိန် သို့မဟုတ် ၎င်း၏ အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း၊ သဘောတူညီခြင်း သို့မဟုတ် ပါဝင်မှုဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းကို အပ်နှံသည့်အချိန်တွင် ဤသဘောတူညီချက် သက်ရောက်မည့် နယ်မြေကို သတ်မှတ်နိုင်သည်။

၂။ မည်သည့်ပါတီမဆို၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ ပေးပို့သော ကြေညာချက်ဖြင့် ဤသဘောတူညီချက်၏ အသုံးချမှုကို ကြေညာချက်တွင် သတ်မှတ်ထားသော အခြားနယ်မြေသို့ ချဲ့ထွင်နိုင်သည်။ ထိုနယ်မြေအတွက်၊ ဤသဘောတူညီချက်သည် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်က ကြေညာချက်ကို လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ၃ လကြာပြီးသည့်နေ့မှ စတင်ကာ ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

၃။ ယခင်အပိုဒ်နှစ်ပိုဒ်အရ ပြုလုပ်ထားသော မည်သည့်ကြေညာချက်ကိုမဆို ထိုကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသော နယ်မြေအတွက် ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ ပေးပို့သည့် အကြောင်းကြားချက်ဖြင့် ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်က အကြောင်းကြားချက်ကို လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ၃ လကြာပြီးနောက် ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် ရုပ်သိမ်းခြင်းသည် အာဏာသက်ရောက်မည်။

အပိုဒ် ၃၃ – ဖက်ဒရယ်ဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်

၁။ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံတစ်ခုသည် ဤသဘောတူညီချက်အောက်ရှိ တာဝန်များကို ၎င်း၏ဗဟိုအစိုးရနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်းထားသော ပြည်နယ်များ သို့မဟုတ် အလားတူနယ်မြေများအကြား ဆက်ဆံရေးကို အုပ်ချုပ်သည့် အခြေခံသဘောတရားများနှင့်ကိုက်ညီစွာ ထမ်းဆောင်ရန် အခွင့်အရေးကို လက်ဝယ်ထားနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဤသဘောတူညီချက်သည် ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ၏ ဗဟိုအစိုးရအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိရမည်။

၂။ ဤသဘောတူညီချက်၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအနက် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေစနစ်အရ ဥပဒေပြုရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရန် တာဝန်မရှိသော ပြည်နယ်များ သို့မဟုတ် အလားတူနယ်မြေများ၏ အာဏာပိုင်နယ်ပယ်အတွင်းသို့ ကျရောက်သည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဖက်ဒရယ်အစိုးရသည် ထိုပြည်နယ်များ၏ သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များထံသို့ ၎င်း၏ထောက်ခံချက်ဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကြောင်းကြားရမည့်အပြင် ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် သင့်လျော်သော လုပ်ဆောင်ချက်များ ဆောင်ရွက်ရန် အားပေးရမည်။

အပိုဒ် ၃၄ – ကန့်သတ်ချက်များ

၁။ မည်သည့်နိုင်ငံမဆို ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ စာဖြင့်အကြောင်းကြားခြင်းဖြင့် လက်မှတ်ရေးထိုးသည့်အချိန် သို့မဟုတ် အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း၊ သဘောတူညီခြင်း သို့မဟုတ် ပါဝင်မှုဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းကို အပ်နှံသည့်အချိန်တွင် အပိုဒ်မ ၃၃၊ ပုဒ်မ ၁ တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသော ကန့်သတ်ချက်ကို အသုံးပြုမည်ဟု ကြေညာနိုင်သည်။

၂။ ဤသဘောတူညီချက်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားမည်သည့်ကန့်သတ်ချက်ကိုမျှ ပြုလုပ်ခြင်းမရှိရ။

အပိုဒ် ၃၅ – ဖျက်သိမ်းခြင်း

၁။ မည်သည့်ပါတီမဆို မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ထံ ပေးပို့သည့် အကြောင်းကြားချက်ဖြင့် ဤသဘောတူညီချက်ကို ဖျက်သိမ်းနိုင်သည်။

၂။ ထိုသို့ဖျက်သိမ်းခြင်းသည် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်က အကြောင်းကြားချက်ကို လက်ခံရရှိသည့်နေ့မှ ၃ လကြာပြီးနောက် ပထမဆုံးသောလ၏ ပထမနေ့တွင် အာဏာသက်ရောက်မည်။

အပိုဒ် ၃၆ – အကြောင်းကြားခြင်း

ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်သည် ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၊ ဤသဘောတူညီချက် ရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့်နိုင်ငံများ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ မည်သည့်လက်မှတ်ရေးထိုးသူမဆို၊ မည်သည့်စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားသောနိုင်ငံမဆို၊ မည်သည့်ပါတီမဆိုနှင့် ဤသဘောတူညီချက်တွင် ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားခံရသော မည်သည့်နိုင်ငံကိုမဆို အောက်ပါတို့နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကြောင်းကြားရမည် –
က။ မည်သည့်လက်မှတ်ရေးထိုးမှုကိုမဆို၊
ခ။ မည်သည့်အတည်ပြုခြင်း၊ လက်ခံခြင်း၊ သဘောတူညီခြင်း သို့မဟုတ် ပါဝင်မှုဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းကိုမဆို အပ်နှံခြင်း၊
ဂ။ အပိုဒ်မ ၃၀၊ ပုဒ်မ ၃ နှင့် ၄ နှင့် အပိုဒ်မ ၃၁၊ ပုဒ်မ ၂ အရ ဤသဘောတူညီချက် အာဏာသက်ရောက်သည့် မည်သည့်ရက်စွဲကိုမဆို၊
ဃ။ အပိုဒ်မ ၂၈ အရ အတည်ပြုထားသော မည်သည့်ပြင်ဆင်ချက်ကိုမဆိုနှင့် ထိုပြင်ဆင်ချက် အာဏာသက်ရောက်သည့် ရက်စွဲ၊
င။ အပိုဒ်မ ၃၊ ပုဒ်မ ၁၊ ပုဒ်မခွဲ (ခ) အရ ပြုလုပ်ထားသော မည်သည့်ကြေညာချက်ကိုမဆို၊
စ။ အပိုဒ်မ ၃၄ အရ ပြုလုပ်ထားသော မည်သည့်ကန့်သတ်ချက်နှင့် ကန့်သတ်ချက် ရုပ်သိမ်းခြင်းကိုမဆို၊
ဆ။ အပိုဒ် ၃၅ အရ ပြုလုပ်သော မည်သည့်ဖျက်သိမ်းခြင်းကိုမဆို၊
ဇ။ ဤသဘောတူညီချက်နှင့်သက်ဆိုင်သော အခြားမည်သည့်လုပ်ရပ်၊ ကြေညာချက်၊ အကြောင်းကြားချက် သို့မဟုတ် ဆက်သွယ်ချက်ကိုမဆို။

ဤသဘောတူညီချက်ကို သက်သေထူလိုသောကြောင့် ဤနေရာတွင် လက်မှတ်ရေးထိုးသူများသည် ထိုသို့ပြုလုပ်ရန် သင့်လျော်စွာ အာဏာအပ်နှင်းခြင်းခံရပြီး ဤသဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးကြသည်။
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဗီလ်နီယပ်မြို့၌ အင်္ဂလိပ်ဘာသာနှင့် ပြင်သစ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားပြုစုပြီး၊ ဘာသာနှစ်မျိုးစလုံးသည် တူညီသော မူရင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဤသဘောတူညီချက်၏ မူရင်းစာတမ်းတစ်စောင်တည်းကို ဥရောပကောင်စီ၏ မော်ကွန်းတိုက်တွင် သိမ်းဆည်းထားရှိမည်။ ဥရောပကောင်စီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်သည် အတည်ပြုမိတ္တူများကို ဥရောပကောင်စီ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်း၊ ဤသဘောတူညီချက် ရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သည့်နိုင်ငံများ၊ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် ဤသဘောတူညီချက်တွင် ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားခံရသော မည်သည့်နိုင်ငံကိုမဆို ပေးပို့မည်။

———-
Source: https://rm.coe.int/1680afae3c

(မှတ်ချက်။ ဒီစာချုပ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံက လက်မှတ်ထိုးမယ်/မထိုးဘူး ကိစ္စနဲ့ လုံးဝမသက်ဆိုင်ပါ။ ပညာရှင် ရှုထောင့်မှ သုတေသနပြု ဖတ်ရှုလေ့လာရန်အတွက်သာ ဖြစ်ပါသည်။ #zshtut) #AiTreatyNow
———-
Myanmar/English parallel translation ဖတ်လိုသူများအတွက်
https://docs.google.com/document/d/1Vkn21_6Q6Xd3PbMi84s7H-yeuAuCNAkwvppgHa73laE/edit?usp=sharing
———-
လက်မှတ်ထိုးတားသည့် နိုင်ငံများ။
Council of Europe Member States: Andorra, Austria, Belgium, Bulgaria, Croatia, Cyprus, Czechia, Denmark, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Latvia, Liechtenstein, Lithuania, Luxembourg, Malta, Montenegro, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, San Marino, Serbia, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland, Turkey, Ukraine, United Kingdom. Canada, European Union, Georgia, Israel, Japan, Moldova, United States.
ဒီသဘောတူညီချက် အကြောင်း ထပ်လေ့လာချင်ရင်-
⦿ https://campustechnology.com/articles/2024/09/09/first-global-ai-treaty-signed.aspx

⦿ Center for AI and Digital Policy
https://www.caidp.org/resources/coe-ai-treaty/