အဂုင်္တ္တရနိကာယ်

အဂုင်္တ္တိုရ်ပါဠိတော်

မြန်မာပြန်

ပဉ္စကနိပါတ်

------

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။

၁-ပဌမပဏ္ဏာသက

၁-ပဌမသုတ်ငါးဆယ်

၁-သေခဗလဝဂ် ၁-သံခိတ္တသုတ်

၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် -

အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူ၏။ ထိုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟု ခေါ်တော်မူ၏။ ထိုရဟန်းတို့က ''အသျှင်ဘုရား''ဟု မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏။ ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' အား။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော ယုံကြည်မှု'သဒ္ဓါ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော ရှက်မှု 'ဟိရီ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ကျင့်ဆဲ'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော သိမှု 'ပညာ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်''ဟု ကျင့်ရမည်၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ဟောတော်မူသော တရားကို နှစ်လိုကုန်သည် ဖြစ်၍ ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူကြလေကုန်သတည်း။

ပဌမသုတ်။

------

၂-ဝိတ္ထတသုတ်

၂။ ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' အား။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကိုယုံကြည်၏။

''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း အရဟံ မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင် မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း သုဂတ မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း လောကဝိဒူ မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့်အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဘဂဝါ မည်တော်မူ၏''ဟု (ယုံကြည်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ရှက်မှု 'ဟိရီ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း၊ ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် အရှက်ရှိ၏၊ ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက် မနောဒုစရိုက် တို့မှ ရှက်၏၊ ယုတ်ညံ့သောအကုသိုလ်တရားတို့သို့ ရောက်ခြင်းမှ ရှက်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ရှက်မှု 'ဟိရီ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ကြောက်လန့်မှုရှိ၏၊ ကာယဒုစရိုက် ဝစီ ဒုစရိုက်မနောဒုစရိုက်တို့မှ ကြောက်လန့်၏၊ ယုတ်ညံ့သော အကုသိုလ်တရားတို့သို့ ရောက်ခြင်းမှ ကြောက်လန့်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် ကုသိုလ်တရားတို့ကို ပြည့်စုံစေရန် ထက်သန်သော ဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ နေထိုင်၏၊ အားနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ မြဲမြံသော လုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ တာဝန်ကို ပစ်ချထားခြင်းမရှိ။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ သိမှု 'ပညာ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပညာရှိ၏၊ ဖြစ်မှု ပျက်မှုကို သိတတ်၍ ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ခွဲနိုင်သည့် ဆင်းရဲကုန်ခန်းရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေနိုင်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သိမှု 'ပညာ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကား ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ဤသာသနာတော်၌ ''ငါတို့သည် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ် သောယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ရှက်မှု 'ဟိရီ' အားနှင့်၊ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားနှင့်အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားနှင့်၊ သိမှု 'ပညာ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်''ဟု ကျင့်ရမည်။

ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-ဒုက္ခသုတ်

၃။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ယခုဘဝ၌ပင်လျှင် ငြိုငြင်ခြင်း ပင်ပန်းခြင်း ပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဆင်းရဲစွာ နေထိုင်ရ၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသောလားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘဝ'ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' မရှိ။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' မရှိ။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မရှိ။

ပျင်းရိ၏။

ပညာမဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ဤ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ယခုဘဝ၌ပင်လျှင် ငြိုငြင်ခြင်း ပင်ပန်းခြင်းပူပန်ခြင်းနှင့် တကွ ဆင်းရဲစွာ နေထိုင်ရ၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ မကောင်းသောလားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘဝ'ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ယခုဘဝ၌ပင် မငြိုငြင် မပင်ပန်းဘဲ မပူပန် ရမူ၍ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ရ၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ'သုဂတိဘဝ' ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၏။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' ရှိ၏။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ရှိ၏။

ထက်သန်သော 'ဝီရိယ' ရှိ၏။

သိမှု 'ပညာ' ရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ယခုဘဝ၌ပင်လျှင် မငြိုငြင် မပင်ပန်းဘဲ မပူပန်ရမူ၍ ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ရ၏၊ ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘဝ' ကို (မချွတ်ရလိမ့်မည်ဟု) မျှော်လင့်အပ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

------

၄-ယထာဘတသုတ်

၄။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဆောင်ယူ၍ ချထားအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' မရှိ။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' မရှိ။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မရှိ။

ပျင်းရိ၏။

ပညာမဲ့၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဆောင်ယူ၍ ချထားအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ ငရဲ၌ ဖြစ်ရ၏။

ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဆောင်ယူ၍ ချထားအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည်

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၏။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' ရှိ၏။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ရှိ၏။

ထက်သန်သော ဝီရိယရှိ၏။

သိမှု 'ပညာ' ရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ဆောင်ယူ၍ ချထားအပ်သကဲ့သို့ ထို့အတူ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်ရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-သိက္ခာသုတ်

၅။ ရဟန်းတို့ ရဟန်းဖြစ်စေ ရဟန်းမိန်းမဖြစ်စေ မည်သူမဆို သိက္ခာချ၍ လူထွက်၏၊ ယခု ဘဝ၌ပင်ပြောဆို ကဲ့ရဲ့ဖွယ် အကြောင်းငါးမျိုးတို့သည် ထိုသူ့ထံသို့ ရောက်လာကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' မည်သည်လည်း မရှိတော့ပြီ။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ရှက်မှု 'ဟိရီ' မည်သည်လည်း မရှိတော့ပြီ။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မည်သည်လည်း မရှိတော့ပြီ။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' မည်သည်လည်း မရှိတော့ပြီ။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ သိမှု 'ပညာ'မည်သည်လည်း မရှိတော့ပြီ။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းဖြစ်စေ ရဟန်းမိန်းမဖြစ်စေ မည်သူမဆို သိက္ခာချ၍ လူထွက်၏၊ ယခုဘဝ၌ပင်ပြောဆို ကဲ့ရဲ့ဖွယ် အကြောင်းငါးမျိုးတို့သည် ထိုသူ့ထံသို့ ရောက်လာကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းဖြစ်စေ ရဟန်းမိန်းမဖြစ်စေ မည်သူမဆို ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းနှင့် တကွလည်း မျက်ရည်ရွှဲစို ငိုယိုလျက် ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်စုံသော စင်ကြယ်သော မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံး၏၊ ယခုဘဝ၌ပင် ချီးကျူးဖွယ် အကြောင်းငါးမျိုးတို့သည် ထိုသူ့ထံသို့ ရောက်လာကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' မည်သည်လည်း ရှိ၏။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ရှက်မှု 'ဟိရီ' မည်သည်လည်း ရှိ၏။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မည်သည်လည်း ရှိ၏။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' မည်သည်လည်း ရှိ၏။

သင့်အား ကုသိုလ်တရားတို့၌ သိမှု 'ပညာ' မည်သည်လည်း ရှိ၏။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းဖြစ်စေ ရဟန်းမိန်းမဖြစ်စေ မည်သူမဆို ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်းနှင့် တကွလည်း မျက်ရည်ရွှဲစို ငိုယိုလျက် ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်စုံသော စင်ကြယ်သော မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံး၏၊ ယခုဘဝ၌ပင် ချီးကျူးဖွယ် အကြောင်းငါးမျိုးတို့သည် ထိုသူ့ထံသို့ ရောက်လာကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-သမာပတ္တိသုတ်

၆။ ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ တည်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ ်မဖြစ်ပေါ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ပျောက်ကွယ်၍ မယုံကြည်မှု မြှေးယှက်တည်နေသောအခါ၌ မူကား အကုသိုလ် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ရဟန်းတို့ ရှက်မှု 'ဟိရီ'သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ တည်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ် မဖြစ်ပေါ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့ ရှက်မှု'ဟိရီ'ပျောက်ကွယ်၍ မရှက်မှု 'အဟိရီက' မြှေးယှက်တည်နေသော အခါ၌ မူကားအကုသိုလ်ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ရဟန်းတို့ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ'သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ တည်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ်မဖြစ်ပေါ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ပျောက်ကွယ်၍ မကြောက်လန့်မှု'အနောတ္တပ္ပ' မြှေးယှက်တည်နေသော အခါ၌ မူကား အကုသိုလ် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ရဟန်းတို့ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ တည်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ်မဖြစ်ပေါ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' ပျောက်ကွယ်၍ ပျင်းရိမှု မြှေးယှက်တည်နေသော အခါ၌ မူကား အကုသိုလ် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ရဟန်းတို့ သိမှု 'ပညာ'သည် ကုသိုလ်တရားတို့၌ တည်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး အကုသိုလ် မဖြစ်ပေါ်နိုင်၊ ရဟန်းတို့ သိမှု 'ပညာ'ပျောက်ကွယ်၍ မသိမှုမြှေးယှက်တည်နေသော အခါ၌ မူကား အကုသိုလ်ဖြစ်ပေါ်လာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

------

၇-ကာမသုတ်

၇။ ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် များသောအားဖြင့် ကာမဂုဏ်တို့၌ မွေ့လျော်ပျော်ပိုက်ကြကုန်၏။ ရဟန်းတို့ အမျိုးကောင်းသားသည် မြက်ရိတ်တံစဉ်နှင့် မြက်ထမ်းထမ်းပိုးကို စွန့်ပစ်၍ လူ့ဘောင်မှရဟန်းဘောင်သို့ ဝင်ရောက်ပါမူ ''ယုံကြည်မှုဖြင့် ရဟန်းပြုသော 'သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတ' အမျိုးကောင်းသား''ဟုဆိုသင့်၏။

ထိုသို့ ဆိုသင့်ခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း။

ရဟန်းတို့ မည်သည့်ကာမဂုဏ်မျိုးမဆို ပျိုမျစ်နုနယ် ငယ်ရွယ်သူသာ ရနိုင်၏၊ ရဟန်းတို့အောက်တန်းစား ကာမဂုဏ်ဖြစ်စေ အလတ်တန်းစား ကာမဂုဏ်ဖြစ်စေ အထက်တန်းစား ကာမဂုဏ်ဖြစ်စေ ကာမဂုဏ်အားလုံးတို့သည် ''ကာမဂုဏ်တို့''ဟူ၍သာ ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ပက်လက်အိပ်တတ်ကာမျှဖြစ်၍ နုနယ်ငယ်ရွယ်သော သူငယ်သည် အထိန်း၏ ပေါ့လျော့မှုကြောင့် သစ်သားစကို ဖြစ်စေ အိုးခြမ်းကွဲကို ဖြစ်စေ မျိုရာ၏၊ ထိုအရာကို အထိန်းသည် အလျင်အမြန်နှလုံးသွင်းပြီးလျှင် အလျင်အမြန်ထုတ်ယူရာ၏၊ အကယ်၍ အလျင်အမြန်ထုတ်ယူရန် မတတ်နိုင်ပါမူလက်ဝဲလက်ဖြင့် ဦးခေါင်းကို ကိုင်ကာ လက်ယာလက်ဖြင့် လက်ညှိုးကို ကွေး၍ သွေးနှင့်တကွသော်လည်း ထုတ်ယူရာ၏။

ထိုသို့ ပြုရခြင်းသည် အဘယ်ကြောင့်နည်း။ ရဟန်းတို့ သူငယ်ကို ညှဉ်းပန်းမှုသည်ကား ရှိပေ၏၊ မရှိဟု ငါမဆို၊ ရဟန်းတို့သို့ပင်ရှိလင့်ကစား အကျိုးကို လိုလား၍ အစီးအပွါးကို ရှာမှီးတတ် သနားစောင့်ရှောက်တတ်သော အထိန်းသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ဤအမှုမျိုးကို ပြုလုပ်သင့်သည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ထိုသူငယ်ကြီးပြင်းလာ၍ အသိဉာဏ်ရှိလောက်သောအခါ အထိန်းသည် ထိုသူငယ်၌ ကြည့်ရှုဖွယ် မလို၊ ဤအခါ၌ သူငယ်သည် မိမိကိုယ်ကိုစောင့်ရှောက်နိုင်သူ ဖြစ်၏၊ မေ့လျော့တော့မည်မဟုတ်ချေ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် ရဟန်းသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှက်မှု 'ဟိရီ' ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ'အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သိမှု'ပညာ' တို့ဖြင့် ကုသိုလ်တရားတို့၌ (ပြုလုပ်သင့်သည်ကို) မပြုလုပ်သေးသမျှကာလပတ်လုံး ငါသည် ထိုရဟန်းကိုစောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းထားရမည်သာတည်း။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှက်မှု 'ဟိရီ' ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' သိမှု'ပညာ' တို့ဖြင့် ကုသိုလ်တရားတို့၌ (ပြုလုပ်သင့်သည်ကို) ပြုလုပ်သော ဤအခါ၌ မူကားငါသည် ထိုရဟန်း၌ ကြည့်ရှုဖွယ်မလို၊ ဤအခါ၌ ရဟန်းသည် မိမိကိုယ်ကိုစောင့်ရှောက်နိုင်သူ ဖြစ်ပေ၏၊ မေ့လျော့တော့မည် မဟုတ်ချေဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

------

၈-စဝနသုတ်

၈။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်း တရား (သာသနာတော်)၌ မတည်နိုင်။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ - ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' မရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နို်င်။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' မရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နို်င်။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နို်င်။

ပျင်းရိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နို်င်။

သိမှု 'ပညာ' မရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နို်င်။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ မတည်နိုင်။

ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ တည်နိုင်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နို်င်၏။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' ရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နို်င်၏။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နို်င်၏။

ထက်သန်သော ဝီရိယရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နို်င်၏။

သိမှု 'ပညာ' ရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နို်င်၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်) ၌ တည်နို်င်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

------

၉-ပဌမ အဂါရဝသုတ်

၉။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံသော ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျော ရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ မတည်နိုင်။

အဘယ်တရားငါမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ မတည်နိုင်။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်း တရား၌ မတည်နိုင်။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နိုင်။

ပျင်းရိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နိုင်။

သိမှု 'ပညာ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ မတည်နိုင်။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ရွေ့လျောရ၏၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ မတည်နိုင်။

ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ တည်နိုင်၏။

အဘယ်တရားငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နိုင်၏။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နိုင်၏။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နိုင်၏။

ထက်သန်သော ဝီရိယရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နိုင်၏။

သိမှု 'ပညာ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား၌ တည်နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် မရွေ့လျောနိုင်၊ သူတော်ကောင်းတရား (သာသနာတော်)၌ တည်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

------

၁၀-ဒုတိယ အဂါရဝသုတ်

၁၀။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်)၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်ချေ။

အဘယ်တရားငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုမရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်)၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု မရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု မရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်။

ပျင်းရိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု မရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ရောက်ရန် မထိုက်တန်။

သိမှု 'ပညာ' မရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု မရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု မရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်)၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် မထိုက်တန်ချေ။

ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်)၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

အဘယ်တရားငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှုရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု ရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု ရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

ထက်သန်သော ဝီရိယ ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု ရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

သိမှု 'ပညာ' ရှိ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု ရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ၌ ကြီးပွါး စည်ပင်ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့်ပြည့်စုံ၍ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု ရှိသော ရဟန်းသည် ဤဓမ္မဝိနယ (သာသနာတော်)၌ ကြီးပွါး စည်ပင် ပြန့်ပြောခြင်းသို့ ရောက်ရန် ထိုက်တန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

ရှေးဦးစွာသော သေခဗလဝဂ် ပြီး၏။

------

၂-ဗလဝဂ် ၁-အနနုဿုတသုတ်

၁၁။ ရဟန်းတို့ (ဘုရားမဖြစ်မီ) ရှေးက မကြားဘူးသေးသော (သစ္စာလေးပါး) တရားတို့၌ ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ အပြီးအဆုံး တစ်ဖက်ကမ်းသို့ ရောက်၏ဟု ငါဝန်ခံ၏။

ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ယင်းအားငါးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော မြတ်စွာဘုရားသည် မြင့်မြတ်သောအရာ (ဘုရားအဖြစ်) ကို ဝန်ခံ၏၊ ပရိသတ်တို့၌ ရဲရင့်သော အသံကို မြွက်ဆို၏၊ ၊ မြတ်သော တရားစကြာကို လည်စေ၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' အား။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ မြတ်စွာဘုရား၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ယင်းအားငါးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော မြတ်စွာဘုရားသည် မြင့်မြတ်သောအရာ (ဘုရားအဖြစ်) ကို ဝန်ခံ၏၊ ပရိသတ်တို့၌ ရဲရင့်သော အသံကို မြွက်ဆို၏၊ ၊ မြတ်သော တရားစကြာကို လည်စေ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

------

၂-ကူဋသုတ်

၁၂။ ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

ရှက်မှု 'ဟိရီ' အား။

ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဤအားငါးမျိုးတို့တွင် ပညာအားသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်၏၊ (ကျန်သော အားတို့ကို) သိမ်းယူနိုင်၏၊ ပေါင်းစုနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ အထွတ်ရှိသော အိမ်တွင် အထွတ်သည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သကဲ့သို့ (အခြင်ရနယ်တို့ကို) သိမ်းယူနိုင်သကဲ့သို့ ပေါင်းစုနိုင်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဤအားငါးမျိုးတို့တွင် ထိုပညာအားသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်၏၊ (ကျန်သောအားတို့ကို) သိမ်းယူနိုင်၏၊ ပေါင်းစုနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ထို့ကြောင့် ''ငါတို့သည် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်၊ ရှက်မှု 'ဟိရီ' အားနှင့်။ ကြောက်လန့်မှု 'ဩတ္တပ္ပ' အားနှင့်။ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'အားနှင့်။ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အားဖြစ်သော သိမှု 'ပညာ' အားနှင့် ပြည့်စုံစေမည်''ဟု ကျင့်ရမည်။ ရဟန်းတို့ ဤသို့လျှင် သင်တို့ ကျင့်ရမည်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-သံခိတ္တသုတ်

၁၃။ ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

အောက်မေ့မှု 'သတိ' အား။

တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကား အားငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

------

၄-ဝိတ္ထတသုတ်

၁၄။ ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အား။

အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အား။

အောက်မေ့မှု 'သတိ' အား။

တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' အား။

သိမှု 'ပညာ' အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ယုံကြည်မှု'သဒ္ဓါ' ရှိ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။

''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း အရဟံ မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ'နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကိုဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း သုဂတ မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း လောကဝိဒူ မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့်အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဘဂဝါ မည်တော်မူ၏''ဟု (ယုံကြည်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် ကုသိုလ်တရားတို့ကိုပြည့်စုံစေရန် ထက်သန်သော ဝီရိယရှိသည်ဖြစ်၍ နေ၏၊ အားနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ မြဲမြံသော လုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ တာဝန်ကို ပစ်ချထားခြင်းမရှိ။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ' အားဟူ၍ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အောက်မေ့မှု 'သတိ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် သတိရှိ၏၊ လွန်ကဲရင့်ကျက်သော သတိနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ ကြာမြင့်စွာက ပြုလုပ်ခဲ့သည်ကိုလည်းကောင်း၊ ကြာမြင့်စွာက ပြောဆိုခဲ့သည်ကိုလည်းကောင်းအောက်မေ့နိုင်၏၊ အဖန်တလဲလဲ အောက်မေ့နိုင်၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို အောက်မေ့ခြင်း 'သတိ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင်အကုသိုလ်တရားတို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင် ကြံစည်ခြင်း 'ဝိတက်'နှင့် တကွဖြစ်သော၊ သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်း့'ဝိစာရ'နှင့် တကွဖြစ်သော၊ 'နီဝရဏ' ကင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော၊ နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ရှိသော ပဌမဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။

ဝိတက် ဝိစာရငြိမ်းခြင်းကြောင့် မိမိသန္တာန်၌ စိတ်ကို ကြည်လင်စေတတ်သော၊ စိတ်၏ တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ'ကို ဖြစ်ပွားစေတတ်သော၊ ကြံစည်ခြင်း 'ဝိတက်' မရှိသော၊ သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်း 'ဝိစာရ'မရှိသော၊ တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ' ကြောင့်ဖြစ်သော၊ နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ရှိသောဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။

နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ကိုလည်း မတပ်မက်ခြင်းကြောင့် သတိ, သမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ လျစ်လျူရှုလျက်နေ၏၊ ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ကိုလည်း ကိုယ်ဖြင့် ခံစား၏၊ အကြင် (တတိယဈာန်) ကြောင့်ထိုသူကို ''လျစ်လျူရှုသူ သတိရှိသူ ချမ်းသာစွာ နေလေ့ရှိသူ''ဟု အရိယာ (ပုဂ္ဂိုလ်) တို့သည် ပြောကြားကုန်၏၊ ထိုတတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။

ချမ်းသာ ဆင်းရဲကို ပယ်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရှေးဦးကပင်လျှင် ဝမ်းသာခြင်း နှလုံးမသာခြင်းတို့၏ ချုပ်နှင့်ခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း ဆင်းရဲ ချမ်းသာမရှိသော လျစ်လျူရှုမှု 'ဥပေက္ခာ' ကြောင့်ဖြစ်သည့် သတိ၏စင်ကြယ်ခြင်းရှိသော စတုတ္ထဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကိုတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ သိမှု'ပညာ' အားဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပညာရှိ၏၊ ဖြစ်မှု ပျက်မှုကို သိတတ်၍ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ခွဲနိုင်သည့် ဆင်းရဲကုန်ခန်းရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေနိုင်သော မြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သိမှု'ပညာ' အားဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-ဒဋ္ဌဗ္ဗသုတ်

၁၅။ ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'အား၊ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'အား၊ အောက်မေ့မှု 'သတိ'အား၊ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'အား၊ သိမှု 'ပညာ'အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ အဘယ်တို့၌ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ' အားကို (အကြီးအမှူးဟူ၍) မှတ်အပ်သနည်း၊ သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်း အင်္ဂါလေးမျိုးတို့၌ ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'အားကို (အကြီးအမှူးဟူ၍) မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်တို့၌ အားထုတ်မှု'ဝီရိယ'အားကို မှတ်အပ်သနည်း၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါးတို့၌ အားထုတ်မှု 'ဝီရိယ'အားကို မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်တို့၌ အောက်မေ့မှု'သတိ'အားကို မှတ်အပ်သနည်း၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတို့၌ အောက်မေ့မှု 'သတိ'အားကို မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်တို့၌ တည်ကြည်မှု'သမာဓိ'အားကို မှတ်အပ်သနည်း၊ ဈာန်လေးပါးတို့၌ တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'အားကို မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ အဘယ်တို့၌ သိမှု'ပညာ'အားကို မှတ်အပ်သနည်း၊ အရိယသစ္စာလေးပါးတို့၌ သိမှု'ပညာ' အားကို မှတ်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-ပုနကူဋသုတ်

၁၆။ ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ -

ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါ'အား၊ အားထုတ်မှု'ဝီရိယ'အား၊ အောက်မေ့မှု'သတိ'အား၊ တည်ကြည်မှု'သမာဓိ'အား၊ သိမှု'ပညာ'အား တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ အားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ဤအားငါးမျိုးတို့တွင် ပညာအားသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်၏၊ (ကျန်သော အားတို့ကို) သိမ်းယူနိုင်၏၊ ပေါင်းစုနိုင်၏။ ရဟန်းတို့ အထွတ်ရှိသော အိမ်တွင် အထွတ်သည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သကဲ့သို့၊ (အခြင်ရနယ်တို့ကို) သိမ်းကျုံးယူနိုင်သကဲ့သို့၊ ပေါင်းစုနိုင်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ဤအားငါးမျိုးတို့တွင် ပညာအားသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်၏၊ (ကျန်သောအားတို့ကို) သိမ်းယူနိုင်၏၊ ပေါင်းစုနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

------

၇-ပဌမ ဟိတသုတ်

၁၇။ ရဟန်းတို့ တရား ငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါသာ ကျင့်၏၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါ မကျင့်။

အဘယ်တရားငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မိမိကား သီလနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုမူ သီလနှင့်ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။ မိမိကား သမာဓိနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုမူ သမာဓိနှင့် ပြည့်စုံစေရန်မဆောက်တည်စေ။ မိမိကား ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုမူ ပညာနှင့် ပြည့်စုံစေရန်မဆောက်တည်စေ။ မိမိကား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ခြင်း 'ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုမူ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်ခြင်း 'ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။ မိမိကား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုမူ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံစေရန်မဆောက်တည်စေ။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါသာ ကျင့်၏၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါ မကျင့်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

------

၈-ဒုတိယ ဟိတသုတ်

၁၈။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါသာကျင့်၏၊ မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါ မကျင့်။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မိမိကား သီလနှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုမူ သီလနှင့်ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏။ မိမိကား တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုမူ သမာဓိနှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏။ မိမိကား ပညာနှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုမူ ပညာနှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏။ မိမိကား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ'နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုမူ့ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏။ မိမိကား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုမူ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံစေရန်ဆောက် တည်စေ၏။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါသာ ကျင့်၏၊ မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါ မကျင့်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

------

၉-တတိယ ဟိတသုတ်

၁၉။ ရဟန်းတို့ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း မကျင့်၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း မကျင့်။

အဘယ်တရား ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မိမိလည်း သီလနှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း သီလနှင့်ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။ မိမိလည်း တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်းတည်ကြည်မှု 'သမာဓိ'နှင့် ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။ မိမိလည်း ပညာနှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း ပညာနှင့် ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။ မိမိလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု'ဝိမုတ္တိ' နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်မှု'ဝိမုတ္တိ'နှင့် ပြည့်စုံစေရန်မဆောက်တည်စေ။ မိမိလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် မပြည့်စုံ၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံစေရန် မဆောက်တည်စေ။

ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း မကျင့်၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း မကျင့်ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

------

၁၀-စတုတ္ထဟိတသုတ်

၂၀။ ရဟန်းတို့ ဤတရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း ကျင့်၏၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း ကျင့်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် မိမိလည်း သီလနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်းသီလနှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏၊ မိမိလည်း တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း တည်ကြည်မှု 'သမာဓိ' နှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏၊ မိမိလည်း ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း ပညာနှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏၊ မိမိလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု'ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု 'ဝိမုတ္တိ' နှင့် ပြည့်စုံစေရန်ဆောက်တည်စေ၏၊ မိမိလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံ၏၊ သူတစ်ပါးကိုလည်း (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုကို ဆင်ခြင်တတ်သော'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံစေရန် ဆောက်တည်စေ၏။

ရဟန်းတို့ ဤ တရားငါးမျိုးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းသည် မိမိ၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း ကျင့်၏၊ သူတစ်ပါး၏ အစီးအပွါးအလို့ငှါလည်း ကျင့်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

နှစ်ခုမြောက် ဗလဝဂ် ပြီး၏။

------

၃-ပဉ္စင်္ဂ ိကဝဂ် ၁-ပဌမ အဂါရဝသုတ်

၂၁။ ရဟန်းတို့ ရိုသေမှု, တုပ်ဝပ်မှု, တူသောအသက်မွေးမှု မရှိသော ထိုရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့၌ မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် စင်စစ်မရှိနိုင်ချေ။

မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကိုဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ သီလတို့ကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

သီလတို့ကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ မှန်ကန်သော အယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

မှန်ကန်သော အယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကိုဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

ရဟန်းတို့ ရိုသေမှု, တုပ်ဝပ်မှု, တူသောအသက်မွေးမှုရှိသော ထိုရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့၌ မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် စင်စစ် ရှိနိုင်၏။

မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သောတရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် သီလတို့ကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

သီလတို့ကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် မှန်ကန်သော အယူ'သမ္မာဒိဋ္ဌိ'ကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

မှန်ကန်သော အယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' ကိုဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

------

၂-ဒုတိယ အဂါရဝသုတ်

၂၂။ ရဟန်းတို့ ရိုသေမှု, တုပ်ဝပ်မှု, တူသောအသက်မွေးမှုမရှိသော ထိုရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့၌ မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်ချေ။

မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကိုဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ သီလအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

သီလအစုကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ သမာဓိအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

သမာဓိအစုကို မဖြည့်ကျင့်မူ၍ ပညာအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိနိုင်။

ရဟန်းတို့ ရိုသေမှု တုပ်ဝပ်မှု တူသော အသက်မွေးမှုရှိသော ထိုရဟန်းသည် သီတင်းသုံးဖော်တို့၌ မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

မြတ်သော ကျင့်ဝတ်တရားကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သောတရားကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤ အကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

ကျင့်ဆဲ 'သေက္ခ' ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ ဥစ္စာဖြစ်သော တရားကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် သီလအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိနိုင်၏။

သီလအစုကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် သမာဓိအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည်ရှိနိုင်၏။

သမာဓိအစုကို ဖြည့်ကျင့်လတ်သော် ပညာအစုကို ဖြည့်ကျင့်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည်ရှိနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-ဥပက္ကိလေသသုတ်

၂၃။ ရဟန်းတို့ ရွှေ၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်နွမ်းသော ရွှေသည် နူးညံ့လည်း မနူးညံ့၊ (လက်ကောက် နားတောင်းစသည်) ပြုလုပ်၍လည်း မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်းရှိ၏၊ အလုပ်ခွင်သို့လည်း ကောင်းစွာ မရောက်နိုင်။

ငါးမျိုးတို့ဟူသည် အဘယ်တို့နည်းဟူမူ-

သံ၊ ကြေး၊ သလွဲစင် (ခဲမဖြူ)၊ သလွဲမည်း (ခဲပုပ်)၊ ငွေတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ရွှေ၏ အညစ်အကြေးငါးမျိုးတို့တည်း၊ ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်နွမ်းသော ရွှေသည် နူးညံ့လည်း မနူးညံ့၊ (လက်ကောက် နားတောင်းစသည်) ပြုလုပ်၍လည်း မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အလုပ်ခွင်သို့လည်း ကောင်းစွာမရောက်နိုင်။

ရဟန်းတို့ ဤအညစ်အကြေး ငါးမျိုးတို့မှ ကင်းလွတ်သောအခါ၌ မူကား ထိုရွှေသည် နူးညံ့လည်းနူးညံ့၏၊ (လက်ကောက် နားတောင်းစသည်) ပြုလုပ်၍လည်း ဖြစ်၏၊ အရောင်လည်းထွက်၏၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း မရှိတော့ချေ၊ အလုပ်ခွင်သို့လည်း ကောင်းစွာ ရောက်နိုင်၏၊ လက်စွပ်ဖြင့်ဖြစ်စေနားတောင်းဖြင့်ဖြစ်စေ လည်ရွဲတန်ဆာဖြင့်ဖြစ်စေ ရွှေပန်းခိုင်ဖြင့်ဖြစ်စေ မည်သည့်တန်ဆာ အထူးဖြင့် မဆို၊ အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ ထိုရွှေ၏ ထိုအလိုရှိရာအကျိုးကို ပြီးစေနိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် စိတ်၏ အညစ်အကြေးတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်နွမ်းသောစိတ်သည် နူးညံ့လည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်၍လည်း မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အာသဝေါတရားတို့ကုန်ခန်းရန်လည်းကောင်းစွာ မတည်ကြည်။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ကာမဂုဏ်ကို လိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ'၊ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ'၊ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ'၊ ပျံ့လွင့်မှုနောင်တပူပန်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ ကုက္ကုစ္စ'၊ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကား စိတ်၏ အညစ်အကြေး ငါးမျိုးတို့တည်း။

ယင်းအညစ်အကြေးတို့ဖြင့် ညစ်နွမ်းသောစိတ်သည် နူးညံ့လည်း မနူးညံ့၊ ပြုလုပ်၍လည်း မဖြစ်၊ အရောင်လည်း မထွက်၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း ရှိ၏၊ အာသဝေါတရားတို့ကုန်ခန်းရန်လည်းကောင်းစွာ မတည်ကြည်။

ရဟန်းတို့ အညစ်အကြေးငါးမျိုးတို့မှ ကင်းလွတ်သော အခါ၌ မူကား ထိုစိတ်သည် နူးညံ့လည်း နူးညံ့၏၊ ပြုလုပ်၍လည်း ဖြစ်၏၊ အရောင်လည်း ထွက်၏၊ ကြွပ်ဆတ်သော သဘောလည်း မရှိ၊ အာသဝေါတရားတို့ကုန်ခန်းရန်လည်း ကောင်းစွာ တည်ကြည်၏၊ ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည့် တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကို ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုရန် စိတ်ကို ညွတ်စေ၏၊ (ရှေးဘဝအကြောင်းနှင့် ယခုဘဝ အဘိညာဉ်၏ အခြေခံ ဈာန်စသော) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ် စသည်)သို့လည်း ရောက်၏။

''(ငါသည်) များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်းခြင်းကို ပြီးစေလို၏၊ တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လျက်လည်းအများ ဖြစ်လို၏၊ အများဖြစ်လျက်လည်း တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်လို၏၊ ကိုယ်ထင်ရှားဖြစ်စေ လို၏၊ ကိုယ်ပျောက်စေ လို၏၊ နံရံတစ်ဖက် တံတိုင်းတစ်ဖက် တောင်တစ်ဖက်သို့ မထိမငြိဘဲ ကောင်းကင်၌ ကဲ့သို့သွားလို၏၊ မြေ၌လည်း ငုပ်ခြင်း ပေါ်ခြင်းကို ရေ၌ ကဲ့သို့ ပြုလို၏၊ ရေ၌လည်း မကွဲစေဘဲ မြေ၌ ကဲ့သို့သွားလို၏၊ ကောင်းကင်၌လည်း ထက်ဝယ်ဖွဲ့ခွေလျက် အတောင်ရှိသော ငှက်ကဲ့သို့ သွားလို၏၊ ဤသို့တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးကုန်သော ဤလနေတို့ကိုလည်း လက်ဖြင့် သုံးသပ်လို၏၊ ဆုပ်ကိုင်လို၏၊ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း မိမိကိုယ်ကို (စိတ်) အလိုအတိုင်း ဖြစ်စေလို၏''ဟု ထိုသူသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထို အလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ နားအကြားကို လွန်သော နတ်နားနှင့် တူသောနား 'ဒိဗ္ဗသောတ' ဖြင့် နတ်၌လည်း ဖြစ်ကုန် လူ၌လည်း ဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်း ဖြစ်ကုန် နီးသည်လည်း ဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသော အသံတို့ကို ကြားလို၏''ဟု ထိုသူသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဒိဗ္ဗသောတအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) တစ်ပါးသော သတ္တဝါ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိလို၏၊ စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ' နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ' နှင့်တကွသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ''စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ' ကင်းသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ အမျက် ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' နှင့် တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' နှင့်တကွသောစိတ်''ဟု သိလို ၏၊ အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' ကင်းသောစိတ်ကိုလည်း ''အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' ကင်းသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ တွေဝေခြင်း 'မောဟ'နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း ''တွေဝေခြင်း 'မောဟ' နှင့်တကွသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ တွေဝေခြင်း 'မောဟ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း ''တွေဝေခြင်း 'မောဟ' ကင်းသော စိတ်''ဟု သိလို ၏၊ ကျုံ ့သော စိတ်ကိုလည်း ''ကျုံ ့သော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ ပျံ့လွင့်သော စိတ်ကိုလည်း ''ပျံ့လွင့်သောစိတ်''ဟု သိလို၏၊ မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သော 'မဟဂ္ဂုတ်' စိတ်ကိုလည်း ''မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သော 'မဟဂ္ဂုတ်' စိတ်''ဟု သိလို၏၊ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သောစိတ်ကိုလည်း ''မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ သာလွန်သော တရားရှိသောစိတ်ကိုလည်း ''သာလွန်သော တရားရှိသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ သာလွန်သော တရားမရှိသောစိတ်ကိုလည်း ''သာလွန်သော တရားမရှိသော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ တည်ကြည်သောစိတ်ကိုလည်း ''တည်ကြည်သော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ မတည်ကြည်သောစိတ်ကိုလည်း ''မတည်ကြည်သော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ လွတ် မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း''လွတ်မြောက်သော စိတ်''ဟု သိလို၏၊ မလွတ်မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း ''မလွတ်မြောက်သောစိတ်''ဟု သိလို၏ဟု ထိုသူသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်း ရှိလတ်သော်ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ပရစိတ္တဝိဇာနနအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကို အောက်မေ့လို၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း - တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း၊ နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ သုံးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ လေးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ငါးဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဆယ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝနှစ်ဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝသုံးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝလေးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝငါးဆယ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ရာကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်ထောင်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘဝတစ်သိန်းကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ပျက်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသော ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ များပြားသောပျက်ကပ် ဖြစ်ကပ်တို့ကိုလည်းကောင်း ဤမည်သော ဘဝ၌ (ငါသည်) 'ဤသို့သော အမည် ဤသို့သောအနွယ် ဤသို့သော အဆင်း ဤသို့သော အစာ ဤသို့သော ချမ်းသာ ဆင်းရဲခံစားခြင်း ဤသို့သောအသက်အပိုင်းအခြား ရှိခဲ့၏၊ ထို (ငါ) သည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ ဤမည်သော ဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏၊ ထိုဘဝ၌လည်း ဤသို့သော အမည် ဤသို့သော အနွယ် ဤသို့သော အဆင်း ဤသို့သော အစာ ဤသို့သောချမ်းသာ ဆင်းရဲခံစားခြင်း ဤသို့သော အသက်အပိုင်းအခြား ရှိခဲ့၏၊ ထို (ငါ) သည် ထိုဘဝမှ သေခဲ့၍ဤဘဝ၌ ဖြစ်ပြန်၏''ဟု ဤသို့ အခြင်းအရာ (အဖြစ်သနစ်) နှင့် တကွ ညွှန်ပြဖွယ် (အမည်အနွယ်) နှင့်တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကို အောက်မေ့လို၏''ဟု ထိုသူသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ပုဗ္ဗေ နိဝါသာနုဿတိ အဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏မျက်စိအမြင်ထက် သာလွန်သော နတ်မျက်စိနှင့်တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခု' ဖြင့် သေဆဲသတ္တဝါ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ ယုတ်သော သတ္တဝါ မြတ်သော သတ္တဝါအဆင်းလှသော သတ္တဝါ အဆင်းမလှသော သတ္တဝါ ကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါမကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါတို့ကို မြင်လို၏၊ ကံအလျောက်ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့ကို သိလို၏၊ 'အချင်းတို့ ဤ သတ္တဝါတို့သည် ကာယဒုစရိုက် ဝစီဒုစရိုက် မနောဒုစရိုက်တို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို စွပ်စွဲကုန်၏၊ မှားသော အယူရှိကုန်၏၊ မှားသော အယူဖြင့် ပြုအပ်သော ကံရှိကုန်၏၊ ထို (သတ္တဝါ) တို့သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ချမ်းသာ ကင်းသော မကောင်းသောလားရာ ပျက်စီး၍ ကျရောက်ရာ ဖြစ်သော ငရဲသို့ ရောက်ကုန်၏၊ အချင်းတို့ ဤသတ္တဝါတို့သည်ကားကာယသုစရိုက် ဝစီသုစရိုက် မနောသုစရိုက်တို့နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အရိယာတို့ကို မစွပ်စွဲတတ်ကုန်၊ မှန်သော အယူရှိကုန်၏၊ မှန်သော အယူဖြင့် ပြုအပ်သောကံ ရှိကုန်၏၊ ထို (သတ္တဝါ) တို့သည်ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီး သည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည်သို့ ရောက်ကုန်၏'။ ဤသို့လျှင် အထူးသဖြင့် စင်ကြယ် သော လူတို့၏ မျက်စိအမြင်ထက် သာလွန်သောနတ်မျက်စိနှင့်တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခု' ဖြင့် သေဆဲ သတ္တဝါ ဖြစ်ဆဲသတ္တဝါ ယုတ်သောသတ္တဝါမြတ်သောသတ္တဝါ အဆင်းလှသောသတ္တဝါ အဆင်းမလှသော သတ္တဝါ ကောင်းသော လားရာရှိသောသတ္တဝါ မကောင်းသော လားရာရှိသော သတ္တဝါတို့ကို မြင်လို၏၊ ကံအလျောက်ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့ကိုသိလို၏''ဟု ထိုသူသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်း ရှိလတ်သော် ထိုထို အလိုရှိရာ၌ပင်သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''အာသဝေါတရားတို့၏ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါတရားမရှိသော (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်စိတ်'နှင့် (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' ပညာကိုယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍ နေလို၏''ဟု ထိုသူသည်အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) ကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (အရဟတ္တဖလ သမာပတ်)သို့ ရောက်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။

တတိယသုတ်။

------

၄-ဒုဿီလသုတ်

၂၄။ ရဟန်းတို့ သီလပျက်စီးသော ဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်အား မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' သည် အကြောင်းချို့တဲ့၏။

သမ္မာသမာဓိမရှိလတ်သော် သမ္မာသမာဓိပျက်စီးသူအားဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းချို့တဲ့၏၊ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင် ပျက်စီးလတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်ပျက်စီးသူအား ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှု အကြောင်းချို့တဲ့၏၊ ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုမရှိလတ်သော် ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှု ပျက်စီးသူအား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုကိုသိသော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းချို့တဲ့၏။

ရဟန်းတို့ သစ်ပင်သည် အခက် အရွက် ပျက်စီးခဲ့မူ ယင်းသစ်ပင်၏ အပွေးသည်လည်း ပြည့်စုံခြင်းသို့မရောက်၊ အခွံ အခေါက်သည်လည်း ပြည့်စုံခြင်းသို့ မရောက်၊ အကာသည်လည်း ပြည့်စုံခြင်းသို့မရောက်၊ အနှစ်သည်လည်း ပြည့်စုံခြင်းသို့ မရောက်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် သီလပျက်စီးသောဒုဿီလပုဂ္ဂိုလ်အား မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' သည် အကြောင်းချို့တဲ့၏၊ သမ္မာသမာဓိမရှိလတ်သော် သမ္မာသမာဓိပျက်စီးသူအားဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်သည်အကြောင်းချို့တဲ့၏။ ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်မရှိလတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာသိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်ပျက်စီးသူအား ငြီးငွေ့မှုစွဲမက်ခြင်းကင်းမှုသည် အကြောင်းချို့တဲ့၏၊ ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှု မရှိလတ်သော် ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှု ချို့တဲ့သူအား (ကိလေသာမှ) လွတ် မြောက်မှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုကို သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းချို့တဲ့၏။

ရဟန်းတို့ သီလနှင့်ပြည့်စုံသော 'သီလဝန္တ' ပုဂ္ဂိုလ်အား မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' သည်အကြောင်းပြည့်စုံ၏၊ သမ္မာသမာဓိရှိလတ်သော် သမ္မာသမာဓိနှင့် ပြည့်စုံသော သူအားဟုတ်တိုင်း မှန်စွာသိသော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏၊ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော ဉာဏ်အမြင်ရှိလတ် သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူအား ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုသည်အကြောင်းပြည့်စုံ၏၊ ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုရှိလတ်သော် ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံသောသူအား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုကို သိတတ်သော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏။

ရဟန်းတို့ သစ်ပင်သည် အခက် အရွက်နှင့် ပြည့်စုံခဲ့မူ ယင်းသစ်ပင်၏ အပွေး အခွံ အကာ အနှစ်တို့သည် ပြည့်စုံခြင်းသို့ ရောက်ကုန်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် သီလနှင့်ပြည့်စုံသော 'သီလဝန္တ'ပုဂ္ဂိုလ်အား မှန်ကန်သော တည်ကြည်မှု 'သမ္မာသမာဓိ' သည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏၊ သမ္မာသမာဓိရှိလတ်သော် သမ္မာသမာဓိနှင့် ပြည့်စုံသော သူအားဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်သော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏။ ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်ရှိလတ်သော်ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိသော ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသူအား ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုသည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏၊ ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှု ရှိလတ်သော် ငြီးငွေ့မှု စွဲမက်ခြင်းကင်းမှုနှင့် ပြည့်စုံသော သူအား (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုကို သိမြင်တတ်သော ဉာဏ်အမြင်သည် အကြောင်းပြည့်စုံ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-အနုဂ္ဂဟိတသုတ်

၂၅။ ရဟန်းတို့ အကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် ချီးမြှောက်အပ်သည့် မှန်ကန်သောအယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' သည်စိတ်၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု (မဂ် ဖိုလ် သမာဓိ) အကျိုးလည်း ရှိ၏၊ စိတ်၏ (ကိလေသာမှ) ့လွတ်မြောက်မှု (မဂ် ဖိုလ် သမာဓိ) အကျိုးအာနိသင်လည်း ရှိ၏၊ ပညာ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှုအကျိုးလည်း ရှိ၏။ ပညာ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု အကျိုးအာနိသင်လည်း ရှိ၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ မှန်ကန်သောအယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' ကို

သီလဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်အပ်၏။

အကြားအမြင်ဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်အပ်၏။

ဆွေးနွေးမှုဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်အပ်၏။

သမထဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်အပ်၏။

ဝိပဿနာဖြင့်လည်း ချီးမြှောက်အပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤအကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် ချီးမြှောက်အပ်သော မှန်ကန်သောအယူ 'သမ္မာဒိဋ္ဌိ' သည် စိတ်၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု အကျိုးလည်း ရှိ၏၊ စိတ်၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု အကျိုးအာနိသင်လည်း ရှိ၏၊ ပညာ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု အကျိုးလည်း ရှိ၏။ ပညာ၏ (ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်မှု အကျိုးအာနိသင်လည်း ရှိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-ဝိမုတ္တာယတနသုတ်

၂၆။ ရဟန်းတို့ လွတ်မြောက်ကြောင်းတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်းငါးမျိုးတို့၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့)စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသောစိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းအား ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်းသုံးဖော်တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ (သစ္စာလေးပါး) တရားကို ဟောကြား၏။

ရဟန်းတို့ ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်းသုံးဖော် တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ ဟောတိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ထိုရဟန်းသည် ထိုတရား၌ အနက်သဘောကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ ပါဠိကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ အနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပါဠိကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်း၍ သိသောထိုရဟန်းအား ဝမ်းမြောက်မှု 'ပါမောဇ္ဇ' ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့် သော စိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသောရဟန်းသည် ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ပဌမလွတ်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့)စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသောစိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းအား ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်း့သုံးဖော်တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ တရားကို မဟောကြား၊ စင်စစ်သော်ကား ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း သစ္စာလေးပါးတရားကို အကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးတို့အား ဟောကြား၏၊ ရဟန်းတို့ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးတို့အား ဟောကြားတိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ရဟန်းသည် ထို (သစ္စာ) တရား၌ အနက်ကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ ပါဠိကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ အနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပါဠိကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်း၍သိသောထိုရဟန်းအား ဝမ်းမြောက်မှု 'ပါမောဇ္ဇ' ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သောစိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ရဟန်းသည်ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဒုတိယလွတ်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့)စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသော စိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းအား ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်း သုံးဖော်တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ တရားကို မဟောကြား၊ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကိုအကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးတို့အားလည်း မဟောကြား၊ စင်စစ်သော်ကား ကြားနာဖူးသည့် အတိုင်းသင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို ပြု၏၊ ရဟန်းတို့ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို ပြုတိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ထိုရဟန်းသည် ထို (သစ္စာ) တရား၌ အနက်ကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ ပါဠိကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ အနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပါဠိကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်း၍သိသောရဟန်း အား ဝမ်းမြောက်မှု 'ပါမောဇ္ဇ' ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ရဟန်းသည်ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား တတိယလွတ်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာအားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့)စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသော စိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်း ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းအား ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်းသုံးဖော်တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ တရားကို မဟောကြား၊ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကိုအကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးတို့အားလည်း မဟောကြား၊ ကြားနာဖူးသည့် အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်ခြင်းကိုလည်း မပြု၊ စင်စစ်သော်ကား ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန်စဉ်းစား၏၊ အဖန်ဖန်သုံးသပ်၏၊ စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန်ရှုဆင်ခြင်၏။

ရဟန်းတို့ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အဖန်ဖန် စဉ်းစားသုံးသပ်ဆင်ခြင်တိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ထိုရဟန်းသည် ထို (သစ္စာ) တရား၌ အနက်ကိုလည်း ထိုးထွင်း၍သိ၏၊ ပါဠိကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ အနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပါဠိကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်း၍့သိသော ရဟန်းအား ဝမ်းမြောက်မှု 'ပါမောဇ္ဇ' ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ'ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသောရဟန်းသည် ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား စတုတ္ထလွတ်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်)သို့စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသော စိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းအား ဆရာကဖြစ်စေ ဆရာ့အရာ၌ တည်သော သီတင်း သုံးဖော်တစ်ဦးဦးကဖြစ်စေ တရားကို မဟောကြား၊ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကိုအကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးတို့အားလည်း မဟောကြား၊ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်း သင်ယူဖူး သည့်အတိုင်းတရားကို အကျယ်အားဖြင့် ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်ခြင်းကို မပြု၊ ကြားနာဖူးသည့်အတိုင်းသင်ယူဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန်လည်း မစဉ်းစား၊ အဖန်ဖန်လည်း မသုံးသပ်၊ စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန်လည်း မဆင်ခြင်၊ စင်စစ်သော်ကား ထိုရဟန်းသည် သမာဓိအာရုံ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) တစ်မျိုးမျိုးကို ကောင်းစွာ သင်ယူထား၏၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းထား၏၊ ကောင်းစွာ မှတ်သားထား၏၊ ပညာဖြင့် ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိထား၏။

ရဟန်းတို့ သမာဓိအာရုံ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) တစ်မျိုးမျိုးကို ကောင်းစွာ သင်ယူ နှလုံးသွင်း မှတ်သား ပညာဖြင့်ထိုးထွင်း၍သိထားတိုင်းသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ရဟန်းသည် အနက်ကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏၊ ပါဠိကိုလည်း ထိုးထွင်း၍ သိ၏။ အနက်ကိုလည်းကောင်း၊ ပါဠိကိုလည်းကောင်း ထိုးထွင်း၍သိသောရဟန်းအား ဝမ်းမြောက်မှု 'ပါမောဇ္ဇ' ဖြစ်၏၊ ဝမ်းမြောက်သော ရဟန်းအား နှစ်သိမ့်မှု 'ပီတိ' ဖြစ်၏၊ နှစ်သိမ့်သော စိတ်ရှိသော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် ငြိမ်းအေး၏၊ ငြိမ်းအေးသော ကိုယ်ရှိသော ရဟန်းသည်ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ ချမ်းသာသော ရဟန်း၏ စိတ်သည် တည်ကြည်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ပဉ္စမလွတ်မြောက်ကြောင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်သို့)စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေးသော စိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကား လွတ်မြောက်ကြောင်း ငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ယင်းလွတ်မြောက်ကြောင်း ငါးမျိုးတို့၌ မမေ့မလျော့ ပြင်းစွာ အားထုတ်လျက် (နိဗ္ဗာန်)သို့စေလွှတ်အပ်သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍ နေသော ရဟန်းအား (ကိလေသာတို့မှ) မလွတ်မြောက်သေး သောစိတ်သည်လည်း လွတ်မြောက်၏၊ မကုန်ခန်းသေးသော အာသဝေါတရားတို့သည်လည်းကုန်ခန်း ခြင်းသို့ရောက်ကုန်၏၊ မရောက်ဖူးသေးသော အတုမရှိသော ယောဂလေးပါးတို့၏ကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့လည်းရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

------

၇-သမာဓိသုတ်

၂၇။ ရဟန်းတို့ ရင့်ကျက်သော ပညာနှင့် သတိရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း (ကိလေသာ တို့မှ) ကင်းသော သမာဓိကို ပွါးများကုန်လော့။

ရဟန်းတို့ ရင့်ကျက်သော ပညာနှင့် သတိရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း (ကိလေသာတို့မှ) ကင်းသော သမာဓိကို ပွါးများသော သူတို့အား ဉာဏ်ငါးမျိုးတို့သည် မိမိသန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်ကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

''ဤသမာဓိသည် ပစ္စုပ္ပန်ချမ်းသာလည်း ရှိ၏၊ နောင်အခါ ချမ်းသာကျိုးလည်း ရှိ၏''ဟု မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏။

''ဤသမာဓိသည် မြတ်၏၊ (တဏှာဖြင့်) သုံးဆောင်မှုမရှိ''ဟု မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏။

''ဤသမာဓိကို ယောက်ျားမြတ်တို့သာ မှီဝဲအပ်၏''ဟု မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏။

''ဤသမာဓိသည် ငြိမ်သက်၏၊ မွန်မြတ်၏၊ ကိလေသာငြိမ်းချမ်းခြင်းဖြင့် စိတ်၏ တည်ကြည်ခြင်း (သမာဓိ) ပွါးများမှုကို ရ၏၊ ပြုပြင်ခြင်း (ပယောဂ) နှင့် တကွ ကိလေသာတို့ကို ဖိနှိပ် တားမြစ်၍ဖြစ်ပေါ်လာသည်မဟုတ်''ဟု မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏။

''ငါသည် သတိရှိလျက် ဤသမာပတ်ကို ဝင်စားအံ့၊ သတိရှိလျက် (သမာပတ်မှ) ထအံ့''ဟု မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဉာဏ်ဖြစ်ပေါ်၏။

ရဟန်းတို့ ရင့်ကျက်သောပညာနှင့် သတိရှိကုန်၍ နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း (ကိလေသာတို့မှ) ကင်းသောသမာဓိကို ပွါးများကုန်လော့၊ ရင့်ကျက်သော ပညာနှင့် သတိရှိကုန်လျက် နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း (ကိလေသာတို့မှ) ကင်းသော သမာဓိကို ပွါးများသောသူတို့အား ဤ ဉာဏ်ငါးမျိုးတို့သည် မိမိသန္တာန်၌ပင်လျှင် ဖြစ်ပေါ်လာကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သတ္တမသုတ်။

------

၈-ပဉ္စင်္ဂ ိကသုတ်

၂၈။ ရဟန်းတို့ အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိပွါးများမှုကို ဟောကြားအံ့၊ ထို တရားကိုနာကြကုန်လော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းကုန်လော့၊ ဟောကြားပေအံ့ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

''ကောင်းပါပြီ အသျှင်ဘုရား''ဟု ထိုရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကြကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -

ရဟန်းတို့ အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိ ပွါးများမှုဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ကာမဂုဏ်တို့မှ ကင်းဆိတ်၍သာလျှင်။ပ။ ပဌမဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏၊ ထိုရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် (နီဝရဏ) ကင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ (နီဝရဏ) ကင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် ထိုရဟန်း၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှမရှိ။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကျွမ်းကျင်သော ရေချိုးပေးသူသည်လည်းကောင်း၊ ရေချိုးပေးသူ၏တပည့်သည်လည်းကောင်း ကြေးခွက်၌ ရေချိုးကသယ်မှုန့်တို့ကို ဖြူးပြီးလျှင် ရေဖြင့် ဖျန်းလျက် ဖျန်းလျက် အခဲပြုရာ၏၊ ထိုရေချိုးကသယ်မှုန့်အခဲသည် အစေးဖြင့် စိမ့်ဝင်လျက် ရှိရာ၏၊ အစေးဖြင့်ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိရာ၏၊ အတွင်းအပြင်၌ အစေးဖြင့် ပျံ့နှံ့လျက် ရှိရာ၏၊ ယိုကျခြင်းလည်း မရှိရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်လျှင် ရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် (နီဝရဏ) ကင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သောနှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ (နီဝရဏ) ကင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် ထိုသူ၏ တစ်ကိုယ့်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား အင်္ဂါ ငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ပဌမ ပွါးများပုံတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် ကြံစည်ခြင်း 'ဝိတက်' သုံးသပ်ခြင်း 'ဝိစာရ' တို့၏ချုပ်ငြိမ်းခြင်းကြောင့်။ပ။ ဒုတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။

ထိုရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ' ကြောင့်ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ'ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ တည်ကြည်ခြင်း'သမာဓိ' ကြောင့် ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် ထိုသူ၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သောနေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား နက်စွာသော စိမ့်ရေရှိသည့် ရေအိုင်သည် ရှိရာ၏၊ ထိုရေအိုင်၏အရှေ့အရပ်၌လည်း ရေဝင်ပေါက် မရှိရာ၊ အနောက်အရပ်၌လည်း ရေဝင်ပေါက် မရှိရာ၊ မြောက်အရပ်၌လည်း ရေဝင်ပေါက် မရှိရာ၊ တောင်အရပ်၌လည်း ရေဝင်ပေါက် မရှိရာ၊ မိုးသည်လည်း အချိန်မှန်မှန်သည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်း မရှိရာ၊သို့သော်လည်း ထိုရေအိုင်မှ အေးမြသော ရေအလျဉ်သည်စိမ့်ထွက်၍ ထိုရေအိုင်ကိုသာလျှင် အေးမြသော ရေဖြင့် စိုစွတ်စေရာ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေရာ၏၊ ပြည့်စေရာ၏၊ ပျံ့နှံ့စေရာ၏၊ အေးမြသော ရေဖြင့် ထိုရေအိုင်တစ်ခုလုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာအနည်းငယ်မျှ မရှိရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်လျှင် ရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ' ကြောင့်ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ တည်ကြည်ခြင်း 'သမာဓိ' ကြောင့်ဖြစ်သော နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် ထိုသူ၏တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား အင်္ဂါ ငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ဒုတိယ ပွါးများပုံတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ကိုလည်း မစွဲမက်ခြင်းကြောင့်။ပ။ တတိယဈာန်သို့ ရောက်၍ နေ၏။

ထိုရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' မရှိသော ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ကင်းသော ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့်ထိုသူ၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ဥပ္ပလ (ဖြူ နီ ညို) ကြာတော၌လည်းကောင်း၊ ပဒုမ္မာကြာတော၌လည်းကောင်း၊ ပုဏ္ဍရိက်ကြာတော၌လည်းကောင်း၊ ဥပ္ပလ (ဖြူ နီ ညို) ကြာ အချို့တို့သည်လည်းကောင်း၊ ပဒုမ္မာကြာ အချို့တို့သည်လည်းကောင်း၊ ပုဏ္ဍရိက်ကြာ အချို့တို့သည်လည်းကောင်း ရေ၌ ပေါက်ကုန်၏၊ ရေ၌ ကြီးပွါးကုန်၏၊ ရေမှ မပေါ်ထွက်သေးကုန်၊ ရေထဲ၌ မြုပ်၍ ဖွံ့ဖြိုးကုန်၏။ ထို (ကြာ) တို့သည် အဖျားမှအရင်းတိုင်အောင် အေးမြသော ရေဖြင့် စိုစွတ်ကုန်၏၊ အလုံးစုံ စိုစွတ်ကုန်၏၊ ပြည့်ကုန်၏၊ ပျံ့နှံ့ကုန်၏၊ ထိုဥပ္ပလ (ဖြူ နီ ညို) ကြာ ပဒုမ္မာကြာ ပုဏ္ဍရိက်ကြာတို့၏ အစိတ်အပိုင်း အလုံးစုံ၌ အေးမြသော ရေဖြင့်မပျံ့နှံ့သောနေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူပင်လျှင် ရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုပင်လျှင် နှစ်သိမ့်ခြင်း 'ပီတိ' ကင်းသော ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် စိုစွတ်စေ၏၊ အလုံးစုံစိုစွတ်စေ၏၊ ပြည့်စေ၏၊ ပျံ့နှံ့စေ၏၊ နှစ်သိမ့်ခြင်း'ပီတိ' ကင်းသော ချမ်းသာခြင်း 'သုခ' ဖြင့် ထိုသူ၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား အင်္ဂါ ငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို တတိယ ပွါးများပုံတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ချမ်းသာခြင်း 'သုခ'ကိုလည်း ပယ်ခြင်းကြောင့်။ပ။ စတုတ္ထဈာန်သို့ရောက်၍ နေ၏။

ထိုရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုသာလျှင် သန့်ရှင်းဖြူစင်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နှံ့စေ၍ နေ၏၊ ထိုရဟန်း၏တစ်ကိုယ်လုံး၌ သန့်ရှင်းဖြူစင်သော စိတ်ဖြင့် မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ယောက်ျားသည် ဖြူသောအဝတ်ဖြင့် ဦးခေါင်းနှင့်တကွ (တစ်ကိုယ်လုံး) ခြုံ၍ ထိုင်နေသည်ရှိသော် ထိုယောက်ျား၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် ဤကိုယ်ကိုသာလျှင် သန့်ရှင်းဖြူစင်သော စိတ်ဖြင့် ပျံ့နှံ့စေ၍နေ၏၊ ထိုရဟန်း၏ တစ်ကိုယ်လုံး၌ သန့်ရှင်းဖြူစင်သော စိတ်ဖြင့် မပျံ့နှံ့သော နေရာ အနည်းငယ်မျှ မရှိ။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား အင်္ဂါ ငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို စတုတ္ထ ပွါးများပုံတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်ဟူသော အာရုံကိုကောင်းစွာ သင်ယူအပ် ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ် ကောင်းစွာ မှတ်သားအပ် ပညာဖြင့် ကောင်းစွာထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား တစ်ယောက်သော သူသည်မူလည်း တစ်ယောက်သော သူကို ဆင်ခြင်ရာ၏၊ ရပ်သော သူသည်မူလည်း ထိုင်သောသူကို ဆင်ခြင်ရာ၏၊ ထိုင်သော သူသည်မူလည်း အိပ်သောသူကို ဆင်ခြင်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် ဆင်ခြင်တတ်သော 'ပစ္စဝေက္ခဏာ' ဉာဏ်ဟူသော အာရုံကိုကောင်းစွာ သင်ယူအပ် ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းအပ် ကောင်းစွာ မှတ်သားအပ် ပညာဖြင့် ကောင်းစွာထိုးထွင်း၍ သိအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား အင်္ဂါ ငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ပဉ္စမ ပွါးများပုံတည်း။

ရဟန်းတို့ ရဟန်းသည် အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ဤသို့ ပွါးများသော် ဤသို့ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည့် တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုရန် စိတ်ကို ညွတ်စေ၏၊ (ရှေးဘဝအကြောင်းနှင့်ယခုဘဝ အဘိညာဉ်၏ အခြေခံ ဈာန်စသော) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ် စသည်)သို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာသော်ကား ကရွတ်၌ ထားအပ်သော ရေအိုးကြီးသည် ရေပြည့်နေ၏၊ အနားရေးနှင့်အမျှ ရှိ၏၊ ကျီးသောက်နိုင်၏၊ ထိုရေအိုးကြီးကို ခွန်အားရှိသော ယောက်ျားသည် မည်သည့်ဘက်မှမဆိုစောင်းငဲ့ခဲ့မူ (ယင်းစောင်းငဲ့ရာရာမှ) ရေသည် ထွက်လာနိုင်ရာသလောဟု မေးတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ထွက်လာနိုင်ရာပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ဤသို့ပွါးများသော် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည့်တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုရန် စိတ်ကို ညွတ်စေ၏။ (ရှေးဘဝအကြောင်းနှင့် ယခုဘဝ အဘိညာဉ်၏ အခြေခံ ဈာန်စသော) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထို အရာ၌ပင်သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓ အဘိညာဉ်စသည်)သို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာတစ်မျိုးသော်ကား ညီညွတ်သော မြေအဖို့၌ ကန်ပေါင်ရိုးဖွဲ့ထားသော လေးထောင့်ရေကန်သည် ရေပြည့်နေ၏၊ ကမ်းနှင့်အမျှ ရှိ၏။ ကျီးသောက်နိုင်၏၊ ထိုရေကန်ကို ခွန်အားရှိသောယောက်ျားသည် မည်သည့်ဘက်မှ မဆို ကန်ပေါင်ရိုးကို ဖွင့်လွှတ်ခဲ့မူ (ယင်းဖွင့်လွှတ်ရာရာမှ) ''ရေသည်ထွက်လာနိုင်ရာသလော''ဟု (မေးတော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ထွက်လာနိုင်ရာပါ၏ဟု (လျှောက်ကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ဤသို့ပွါးများသော် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သော် ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည့်တစ်စုံတစ်ခုသော တရားကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုရန် စိတ်ကို ညွတ်စေ၏၊ (ရှေးဘဝအကြောင်းနှင့် ယခုဘဝ အဘိညာဉ်အခြေခံ ဈာန်စသော) အကြောင်းရှိလတ်သော်ထိုထိုအရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်စသည်)သို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ ဥပမာတစ်မျိုးသော်ကား ညီညွတ်သော မြေအပြင်ဝယ် လမ်းမလေးခု ဆုံရာအရပ်၌ အာဇာနည်မြင်း ကသော ရထားသည် နှင်တံကို ကန့်လန့်တင်ထားလျက် ရပ်တည်နေရာ၏၊ မြင်းတို့ကိုလိမ္မာအောင် ဆုံးမနိုင်သော ကျွမ်းကျင်သည့် မြင်းဆရာသည် ထိုရထားကို တက်စီး၍ လက်ဝဲလက်ဖြင့်ကြိုးတို့ကို ဆွဲကာ လက်ယာလက်ဖြင့် နှင်တံကို ကိုင်ပြီးလျှင် သွားလိုရာခရီးဖြင့် သွားလိုရာ အရပ်သို့ရှေးရှုလည်း မောင်းနှင်နိုင်ရာ၏၊ ပြန်လှည့်၍လည်း မောင်းနှင်နိုင်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် ရဟန်းသည် အင်္ဂါငါးမျိုးရှိသည့် မြတ်သော သမ္မာသမာဓိကို ဤသို့ပွါးများသော် ဤသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာပြုလုပ်သော် ထူးသောဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုအပ်သည့်တစ်စုံတစ်ခုသောတရားကို ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုရန် စိတ်ကို ညွတ်စေ၏၊ (ရှေးဘဝအကြောင်းနှင့် ယခုဘဝအဘိညာဉ် အခြေခံ ဈာန်စသော) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအရာ၌ပင်သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) များပြားသော တန်ခိုးဖန်ဆင်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံလို၏၊ တစ်ယောက်တည်းဖြစ်လျက် အများအပြား ဖြစ်လို၏။ပ။ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင်အောင်လည်း ကိုယ်ကို (မိမိ) စိတ်အလိုအတိုင်း ဖြစ်စေလို၏''ဟုထိုရဟန်းသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ဣဒ္ဓိဝိဓ အဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏နားအကြားထက် သာလွန်သော နတ်တို့၏ နားနှင့်တူသော နား 'ဒိဗ္ဗသောတ' ဖြင့် နတ်၌လည်းဖြစ်ကုန် လူ၌လည်းဖြစ်ကုန်သော ဝေးသည်လည်း ဖြစ်ကုန်နီးသည်လည်းဖြစ်ကုန်သော နှစ်မျိုးသော အသံတို့ကို ကြားလို၏''ဟု ထိုရဟန်းသည် အကယ်၍အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (ဒိဗ္ဗသောတ အဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) တစ်ပါးသော သတ္တဝါ တစ်ပါးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ စိတ်ကို (မိမိ) စိတ်ဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိလို၏၊ စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ'နှင့်တကွသော စိတ်ကိုလည်း 'စွဲမက်ခြင်းရာဂနှင့်တကွဟူသော စိတ်'ဟု သိလို၏၊ စွဲမက်ခြင်း 'ရာဂ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း 'စွဲမက်ခြင်းရာဂကင်းသောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ'နှင့်တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း 'အမျက်ထွက်ခြင်း ဒေါသနှင့်တကွ ဖြစ်သောစိတ်'ဟုသိလို၏၊ အမျက်ထွက်ခြင်း 'ဒေါသ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း 'အမျက်ထွက်ခြင်း ဒေါသကင်းသောစိတ်'ဟုသိလို၏၊ တွေဝေခြင်း 'မောဟ'နှင့်တကွဖြစ်သော စိတ်ကိုလည်း 'တွေဝေခြင်း မောဟနှင့်တကွဖြစ်သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ တွေဝေခြင်း 'မောဟ' ကင်းသော စိတ်ကိုလည်း 'တွေဝေခြင်းမောဟကင်းသောစိတ်''ဟုသိလို၏၊ ကျုံ ့သော စိတ်ကိုလည်း 'ကျုံ ့သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ ပျံ့လွင့်သော စိတ်ကိုလည်း'ပျံ့လွင့်သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ ရောက်သောစိတ်ကိုလည်း 'မြတ်သည်၏အဖြစ်သို့ ရောက်သော စိတ်'ဟု သိလို၏၊ မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သော စိတ်ကိုလည်း'မြတ်သည်၏ အဖြစ်သို့ မရောက်သော စိတ်'ဟု သိလို၏၊ မိမိထက် သာလွန်သော တရားရှိသောစိတ်ကိုလည်း 'မိမိထက် သာလွန်သော တရားရှိသောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ သာလွန်သော တရားမရှိသောစိတ်ကိုလည်း 'သာလွန်သောတရားမရှိ သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ တည်ကြည်သောစိတ်ကိုလည်း 'တည်ကြည်သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ မတည်ကြည်သောစိတ်ကိုလည်း 'မတည်ကြည်သောစိတ်'ဟု သိလို၏၊ (ကိလေသာမှ) လွတ် မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း'(ကိလေသာမှ) လွတ်မြောက်သော စိတ်'ဟု သိလို၏၊ (ကိလေသာမှ) မလွတ် မြောက်သော စိတ်ကိုလည်း '(ကိလေသာမှ) မလွတ်မြောက်သောစိတ်'ဟု သိလို၏''ဟူ၍ ထိုရဟန်းသည် အကယ်၍အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ပရစိတ္တဝိဇာနနဉာဏ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကို အောက်မေ့လို၏။ ဤသည်ကား အဘယ်နည်း-

တစ်ဘဝကိုလည်းကောင်း နှစ်ဘဝတို့ကိုလည်းကောင်း။ပ။ ဤသို့ အခြင်းအရာ (အဖြစ်သနစ်) နှင့် တကွညွှန်ပြဖွယ် (အမည်အနွယ်) နှင့်တကွ များပြားသော ရှေး၌ ဖြစ်ဖူးသည်ကို အောက်မေ့လို၏''ဟုထိုရဟန်းသည် အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''(ငါသည်) အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော လူတို့၏ မျက်စိအမြင်ထက် သာလွန်သော နတ်မျက်စိနှင့်တူသော မျက်စိ 'ဒိဗ္ဗစက္ခု' ဖြင့်။ပ။ ကံအားလျော်စွာ ဖြစ်သော သတ္တဝါတို့ကို သိလို၏''ဟု ထိုရဟန်းသည်အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့်အဖြစ် (ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဉ်)သို့ ရောက်၏။

''ငါသည် အာသဝေါတရားတို့၏ကုန်ခြင်းကြောင့် အာသဝေါတရားမရှိသော (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်' စိတ်နှင့် (ကိလေသာတို့မှ) လွတ်မြောက်သော 'အရဟတ္တဖိုလ်ပညာ' ကို ယခုဘဝ၌ပင် ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် မျက်မှောက်ပြုလျက် ရောက်၍နေလို၏''ဟု ထိုရဟန်းသည်အကယ်၍ အလိုရှိခဲ့မူ (အခြေခံ) အကြောင်းရှိလတ်သော် ထိုထိုအလိုရှိရာ၌ပင် သက်သေထိုက်သည့် အဖြစ် (အရဟတ္တဖလသမာပတ်)သို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အဋ္ဌမသုတ်။

------

၉-စင်္ကမသုတ်

၂၉။ ရဟန်းတို့ စင်္ကြံလျှောက်ခြင်း၌ အကျိုးအာနိသင်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ခရီးရှည် သွားနိုင်၏။

ကြိုးစားအားထုတ်နိုင်၏။

အနာရောဂါကင်း၏။

စား သောက် ခဲ လျက်အပ်သော အစာအာဟာရသည် ကောင်းစွာ ကြေကျက်နိုင်၏။

စင်္ကြံလျှောက်ခြင်းဖြင့် ရအပ်သော တည်ကြည်မှု (သမာဓိ) သည် ကြာမြင့်စွာ တည်တံ့နိုင်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်တို့ကား စင်္ကြံလျှောက်ခြင်း၌ အကျိုးအာနိသင် ငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

နဝမသုတ်။

------

၁၀-နာဂိတသုတ်

၃၀။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ကြားနာခဲ့ရပါသည် -

အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် များစွာသော ရဟန်းသံဃာနှင့်အတူ ကောသလတိုင်းတို့၌ ဒေသစာရီလှည့်လည်တော်မူလတ်သော် ကောသလမင်းသားတို့၏ ဣစ္ဆာနင်္ဂလမည်သော ပုဏ္ဏားရွာသို့ ရောက်တော်မူ၏။

မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာ (အနီး) ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာသားပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့သည် သတင်းစကားကြားကြကုန်၏-

''အချင်းတို့ သာကီဝင်မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသည့် သာကီဝင်မင်းသား ရဟန်းဂေါတမသည် ဣစ္ဆာ့နင်္ဂလရွာသိုု့ ကြွရောက်တော်မူ၍ ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာအနီး ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်၌ သီတင်းသုံးနေတော်မူ၏။

ထိုအသျှင်ဂေါတမ၏ ကောင်းသော ကျော်စောသတင်းသည် ဤသို့ ပျံ့နှံ့၍ ထွက်၏-

'ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း အရဟံ မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ' နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း သုဂတ မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း လောကဝိဒူ မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းအနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ မည်တော်မူ၏၊ နတ် လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးတရားတို့ကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း ဘဂဝါ မည်တော်မူ၏'ဟု (ပျံ့နှံ့၍ ထွက်၏)။

ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် နတ် မာရ်နတ် ဗြဟ္မာနှင့် တကွသော နတ်လောကနှင့် သမဏဗြာဟ္မဏမင်းများ လူများနှင့် တကွသော လူလောကကို ကိုယ်တိုင်ထူးသော ဉာဏ်ဖြင့် သိ၍ မျက်မှောက်ပြုလျက်ဟောကြားတော်မူ၏။

ထိုမြတ်စွာဘုရားသည် အစ၏ကောင်းခြင်း အလယ်၏ကောင်းခြင်း အဆုံး၏ကောင်းခြင်းရှိသောအနက်နှင့် ပြည့်စုံသော သဒ္ဒါနှင့်ပြည့်စုံသော တရားကို ဟောတော်မူ၏၊ အလုံးစုံပြည့်စုံသောစင်ကြယ်သော မြတ်သော အကျင့်ကို ပြတော်မူ၏၊ ထိုသို့သဘောရှိသော ရဟန္တာ (ပုဂ္ဂိုလ်) တို့ကိုဖူးမြှော်ရခြင်းသည် ကောင်းသည်သာတည်း''ဟု (ကြားကြကုန်၏)။

ထိုအခါ၌ ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့်အမျိုးသားတို့သည် ထိုညဉ့်လွန်သော အခါ၌ များစွာသောခဲဖွယ် စားဖွယ်ကို ယူကုန်၍ ဣစ္ဆာနင်္ဂလတောအုပ်သို့ ချဉ်းကပ်ကုန်ပြီးလျှင် အပြင်ဘက်တံခါးမုခ်၌ ပြင်းပြ ကျယ်လောင်သော အသံရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ တည်နေကုန်၏၊ ထိုစဉ်အခါ၌ အသျှင်နာဂိတသည်မြတ်စွာဘုရား၏ အလုပ်အကျွေးဖြစ်၏၊ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် အသျှင်နာဂိတကို ''နာဂိတငါးတို့ကို လုယက်ရာ၌ တံငါသည်တို့ကဲ့သို့ ပြင်းပြကျယ်လောင်သော အသံရှိသူတို့ကားအဘယ်သူတို့နည်း''ဟု မေးတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ဤသူတို့ကား ဣစ္ဆာနင်္ဂလရွာသား ပုဏ္ဏားနှင့် အမျိုးသားတို့ပါတည်း၊ များစွာသောခဲဖွယ် ဘောဇဉ်ကို ယူ၍ အပြင်ဘက်တံခါးမုခ်၌ မြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း၊ ရဟန်းသံဃာကိုလည်းကောင်း ရည်မှန်းပြီးလျှင် တည်နေကြပါသည်ဟု (လျှောက်၏)။

နာဂိတ ငါသည် အခြံအရံ (အကျော်အစော) နှင့် မဆက်ဆံလို၊ အခြံအရံ (အကျော်အစော) သည်လည်းငါနှင့် အတူ မဆက်ဆံစေလင့်။

နာဂိတ ဤ (ကာမဂုဏ်မှ) ထွက်မြောက်မှု 'နေက္ခမ္မ' ချမ်းသာ၊ ကင်းဆိတ်မှု 'ပဝိဝေက' ချမ်းသာ၊ ငြိမ်းအေးမှု 'ဥပသမ' ချမ်းသာ၊ သိမှု 'သမ္ဗောဓ' ချမ်းသာကို အလိုရှိတိုင်း မငြိုငြင် မပင်ပန်းဘဲ မရနိုင်သူသည် မစင်ကြယ်မှု ချမ်းသာ၊ ငိုက်မျဉ်းမှုချမ်းသာ၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောချမ်းသာကိုသာယာ (ခံစား) ရာ၏။

(ကာမဂုဏ်မှ) ထွက်မြောက်မှု 'နေက္ခမ္မ' ချမ်းသာ၊ ကင်းဆိတ်မှု 'ပဝိဝေက' ချမ်းသာ၊ ငြိမ်းအေးမှု'ဥပသမ' ချမ်းသာ၊ သိမှု 'သမ္ဗောဓ' ချမ်းသာကို အလိုရှိတိုင်း မငြိုငြင် မပင်ပန်းဘဲ ရသော ငါသည်မစင်ကြယ်မှုချမ်းသာ၊ ငိုက်မျဉ်းမှုချမ်းသာ၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောချမ်းသာကို အဘယ်မှာသာယာ (ခံစား) ရာအံ့နည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ၌ သည်းခံတော်မူပါ၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ယခုအခါ၌ သည်းခံတော်မူပါ။

အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ သည်းခံတော်မူရန် အချိန်ဖြစ်ပါသည်၊ အသျှင်ဘုရားယခုအခါ၌ နိဂုံးသူနိဂုံးသား ဇနပုဒ်သူဇနပုဒ်သား ပုဏ္ဏားနှင့်အမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ကြွတော်မူလေရာရာ အရပ်သို့ စိတ်ညွတ်ကြကုန်လျက်သာလျှင် လိုက်ကြပါလိမ့်မည်။

အသျှင်ဘုရား မိုးကြီးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းလတ်သော် နိမ့်ရှိုင်းရာအရပ်သို့ ရေတို့သည် စီးဆင်းကြကုန်သကဲ့သို့၊ အသျှင်ဘုရား ဤအတူသာလျှင် နိဂုံးသူနိဂုံးသား ဇနပုဒ်သူဇနပုဒ်သား ပုဏ္ဏားနှင့်အမျိုးသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ကြွရောက်တော်မူလေရာရာ အရပ်သို့ စိတ်ညွတ်ကြကုန်လျက်သာလျှင်လိုက်ကြပါလိမ့်မည်။

ထိုသို့ဖြစ်ခြင်းသည် အဘယ်အကြောင်းကြောင့်နည်းဟူမူ-

အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား၏ သီလတော် ပညာတော်သည် ထိုသို့ ကြီးမားတော်မူခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါသည်ဟု (လျှောက်၏)။

နာဂိတ ငါသည် အခြံအရံ (အကျော်အစော) နှင့် မဆက်ဆံလို၊ အခြံအရံ (အကျော်အစော) သည်လည်းငါနှင့်မဆက်ဆံစေလင့်၊ နာဂိတ ဤ (ကာမဂုဏ်မှ) ထွက်မြောက်မှု 'နေက္ခမ္မ' ချမ်းသာ၊ ကင်းဆိတ်မှု 'ပဝိဝေက' ချမ်းသာ၊ ငြိမ်းအေးမှု'ဥပသမ'ချမ်းသာ၊ သိမှု 'သမ္ဗောဓ' ချမ်းသာကို အလိုရှိတိုင်း မငြိုငြင်မပင်ပန်းဘဲ မရနိုင်သူသည် မစင်ကြယ်မှုချမ်းသာ၊ ငိုက်မျဉ်းမှုချမ်းသာ၊ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောချမ်းသာကို သာယာ (ခံစား) ရာ၏။

(ကာမဂုဏ်မှ) ထွက်မြောက်မှု 'နေက္ခမ္မ' ချမ်းသာ၊ ကင်းဆိတ်မှု 'ပဝိဝေက' ချမ်းသာ၊ ငြိမ်းအေးမှု 'ဥပသမ' ချမ်းသာ၊ သိမှု 'သမ္ဗောဓ' ချမ်းသာကို အလိုရှိတိုင်း မငြိုငြင် မပင်ပန်းဘဲ ရသော ငါသည်မစင်ကြယ်မှု ချမ်းသာ ငိုက်မျဉ်းမှုချမ်းသာ လာဘ်ပူဇော်သကာ အကျော်အစောချမ်းသာကို အဘယ်မှာသာယာ (ခံစား) ရာအံ့နည်း။

နာဂိတ စား သောက် ခဲ လျက်အပ်သော အစာအာဟာရ၏ (အကျိုးဆက်ကား) ကျင်ကြီးကျင်ငယ်ပင်တည်း၊ ဤ (ကျင်ကြီးကျင်ငယ်) သည် ထို (စား သောက်ခဲလျက်အပ်သော အစာအာဟာရ) ၏ အကျိုးဆက်ပေတည်း၊ နာဂိတ ချစ်အပ်သော သတ္တဝါသင်္ခါရတို့၏ (အကျိုးဆက်ကား) ပျက်စီးခြင်း ကွေကွင်းခြင်း ပူဆွေးငိုကြွေးခြင်း ဆင်းရဲခြင်း နှလုံးမသာခြင်း ပြင်းစွာပင်ပန်းခြင်းတို့ပင်တည်း၊ ဤအဖြစ်သည်ထို (ချစ်ခင်မှု) ၏ အကျိုးဆက်ပေတည်း။

နာဂိတ မတင့်တယ်သော အာရုံနိမိတ်၌ ကြိုးပမ်းမှုကို အဖန်ဖန် အားထုတ်သူအား တင့်တယ်သောအာရုံနိမိတ်၌ စက်ဆုပ်ရွံရှာခြင်းသည် ကောင်းစွာတည်၏၊ ဤအဖြစ်သည် ထို (ကြိုးပမ်းမှု) ၏ အကျိုးဆက်ပေတည်း။

နာဂိတ တွေ့ထိမှု 'ဖဿ' ဖြစ်ပေါ်ကြောင်း 'အာယတန' ခြောက်ပါးတို့၌ အနိစ္စဟု အဖန်ဖန် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသောသူအား တွေ့ထိမှု 'ဖဿ'၌ စက်ဆုပ်ရွံရှာခြင်းသည် ကောင်းစွာတည်၏၊ ဤအဖြစ်သည် ထို (အဖန်ဖန် ရှုလျက်နေခြင်း) ၏ အကျိုးဆက်ပေတည်း။

နာဂိတ (ပြင်းစွာစွဲလန်းမှု) ဥပါဒါန်တရား၏ အာရုံဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးတို့၌ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းကိုအဖန်ဖန် ရှုလေ့ရှိသည် ဖြစ်၍ နေသောသူအား ပြင်းစွာစွဲလန်းမှု 'ဥပါဒါန်'၌ စက်ဆုပ်ရွံရှာခြင်းသည်ကောင်းစွာ တည်၏၊ ဤအဖြစ်သည် ထို (အဖန်ဖန်ရှုလျက်နေခြင်း) ၏ အကျိုးဆက်ပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒသမသုတ်။

သုံးခုမြောက် ပဉ္စင်္ဂိကဝဂ် ပြီး၏။

------

၄-သုမနဝဂ် ၁-သုမနသုတ်

၃၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုစဉ်အခါ၌ သုမနာမင်းသမီးသည် ရထားငါးရာ မင်းသမီးငါးရာ ခြံရံကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက်မြတ်စွာဘုရားအား-

''အသျှင်ဘုရား ဤသာသနာတော်၌ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့် 'သာဝက' နှစ်ဦးတို့သည် ညီမျှသော သဒ္ဓါ၊ ညီမျှသော သီလ၊ ညီမျှသော ပညာရှိပါကုန်၏။ တစ်ဦးသည် ပေးလှူတတ်၍၊ တစ်ဦးကားမပေးလှူတတ်ပါ။ ထိုနှစ်ဦးတို့သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာနတ်ပြည်လောကသို့ ရောက်ကုန်ရာ၏။ အသျှင်ဘုရား နတ်ဖြစ်သူ ထိုနှစ်ဦးတို့၏ ထူးခြားချက်သည်ဖြစ်ကောင်းပါ၏လော၊ ခြားနားချက်သည် ဖြစ်ကောင်းပါ၏လော''ဟု လျှောက်၏။

''သုမနာ ဖြစ်ကောင်း၏''ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။

သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည် မပေးလှူတတ်သူကို နတ်ဖြစ်ခြင်းတူသော်လည်း-

နတ်၌ ဖြစ်သော အသက်။

နတ်၌ ဖြစ်သော အဆင်း။

နတ်၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာ။

နတ်၌ ဖြစ်သော အခြံအရံ (အကျော်အစော)။

နတ်၌ ဖြစ်သော အစိုးရခြင်းဟူသော အကြောင်း ငါးမျိုးတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏။

သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည် မပေးလှူတတ်သူကို နတ်ဖြစ်ခြင်းတူသော်လည်း ဤအကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား အကယ်၍ ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည် ထိုနတ်အဖြစ်မှ ရွေ့လျော၍ ဤလူအဖြစ်သို့ ရောက်လာကြပါမူ လူဖြစ်သူ ထိုနှစ်ဦးတို့၏ ထူးခြားချက်သည် ဖြစ်ကောင်းပါ၏လော၊ ခြားနားချက်သည်ဖြစ်ကောင်းပါ၏လောဟု (လျှောက်၏)။

''သုမနာ ဖြစ်ကောင်း၏''ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏၊ သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည်မပေးလှူတတ်သူကို လူဖြစ်ခြင်းတူသော်လည်း-

လူ၌ ဖြစ်သော အသက်။

လူ၌ ဖြစ်သော အဆင်း။

လူ၌ ဖြစ်သော ချမ်းသာ။

လူ၌ ဖြစ်သော အခြံအရံ (အကျော်အစော)။

လူ၌ ဖြစ်သော အစိုးရခြင်းဟူသော အကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏။

သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည် မပေးလှူတတ်သူကို လူဖြစ်ခြင်းတူသော်လည်း ဤအကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အကယ်၍ ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည် လူ့ဘောင်မှ (ထွက်၍) ရဟန်းဘောင်၌ ရဟန်းပြုကြပါမူရဟန်းဖြစ်သူ ထိုနှစ်ဦးတို့၏ ထူးခြားချက်သည် ဖြစ်ကောင်းပါ၏လော၊ ခြားနားချက်သည် ဖြစ်ကောင်းပါ၏လောဟု (လျှောက်၏)။

''သုမနာ ဖြစ်ကောင်း၏''ဟု မိန့်တော်မူ၏။ သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည် မပေးလှူတတ်သူကိုရဟန်းဖြစ်ခြင်းတူသော်လည်း ငါးပါးသော အကြောင်းတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏။

(အလှူခံတော်မူပါဟု) တောင်းပန်ခံရသည် ဖြစ်၍သာလျှင် သင်္ကန်းကို သုံးဆောင်ရသည်က များ၏၊ တောင်းပန်မခံရဘဲ သုံးဆောင်ရသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း။

တောင်းပန်ခံရသည်ဖြစ်၍သာလျှင် ဆွမ်းကို သုံးဆောင်ရသည်က များ၏၊ တောင်းပန်မခံရမူ၍သုံးဆောင်ရသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း။

တောင်းပန်ခံရသည် ဖြစ်၍သာလျှင် ကျောင်းကို သုံးဆောင်ရသည်က များ၏၊ တောင်းပန်မခံရမူ၍သုံးဆောင်ရသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း။

တောင်းပန်ခံရသည်ဖြစ်၍သာလျှင် သူနာ၏ အထောက်အပံ့ဖြစ်သော ဆေးအသုံးအဆောင်ကိုသုံးဆောင်ရသည်က များ၏၊ တောင်းပန်မခံရမူ၍ သုံးဆောင်ရသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း။

အတူတကွ နေထိုင်ကြသော သီတင်းသုံးဖော်တို့သည် ထိုပေးလှူတတ်သော ရဟန်းအား နှစ်ခြိုက် ဖွယ်ကိုယ်အမူအရာဖြင့်သာ ပြုမူကြသည်က များ၏၊ မနှစ်ခြိုက်ဖွယ် ကိုယ်အမူအရာဖြင့် ပြုမူကြသည် ကားအနည်းငယ်သာတည်း။ နှစ်ခြိုက်ဖွယ် နှုတ်အမူအရာဖြင့်သာ ပြုမူကြသည်က များ၏၊ မနှစ်ခြိုက် ဖွယ်နှုတ်အမူအရာဖြင့် ပြုမူကြသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း၊ နှစ်ခြိုက်ဖွယ် စိတ်အမူအရာဖြင့်သာပြုမူကြသည်က များ၏၊ မနှစ်ခြိုက်ဖွယ် စိတ်အမူအရာဖြင့် ပြုမူကြသည်ကား အနည်းငယ်သာတည်း၊ နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ပူဇော်မှုကို ပူဇော်ကြသည်က များ၏၊ မနှစ်ခြိုက်ဖွယ် ပူဇော်မှုကို ပူဇော်ကြသည်ကားအနည်းငယ်သာတည်း။

သုမနာ ပေးလှူတတ်သူသည် မပေးလှူတတ်သူကို ရဟန်းဖြစ်ခြင်းတူကြသော်လည်း ဤအကြောင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အကယ်၍ ထိုသူနှစ်ဦးတို့သည် ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်ကြပါမူ ရဟန္တာအဖြစ်သို့ရောက်ကုန်သော ထိုသူနှစ်ဦးတို့၏ ထူးခြားချက်သည် ဖြစ်ကောင်းပါသေးသလော၊ ခြားနားချက်သည်ဖြစ်ကောင်းပါသေးသလောဟု (လျှောက်၏)။

သုမနာ ဤအရာ၌ စင်စစ်အားဖြင့် (တစ်ပါး၏) ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်မှု 'အရဟတ္တဖိုလ်' နှင့် (တစ်ပါး၏) ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်မှု 'အရဟတ္တဖိုလ်'ကို အနည်းငယ်မျှပင် ခြားနား၏ဟု ငါမဆိုဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသျှင်ဘုရား အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွ၊ အသျှင်ဘုရား မဖြစ်ဖူးမြဲ ဖြစ်ပါပေစွ၊ အလွန်လျှင် ဤအလှူဒါန တို့ကိုပေးလှူရန် သင့်လျော်လှသည်သာတည်း၊ ကောင်းမှုတို့ကို ပြုရန် သင့်လျော်လှသည်သာတည်း၊ ကောင်းမှုတို့သည် နတ်ဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ် လူဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ် ရဟန်းဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ်ပါပေကုန်၏ဟု (လျှောက်၏)။

သုမနာ ဤစကားသည် ဤအတိုင်း မှန်ပေ၏။

သုမနာ အလှူဒါနတို့ကို ပေးလှူရန် သင့်လှသည်သာတည်း၊ ကောင်းမှုတို့ကို ပြုရန်သင့်လှသည်သာတည်း၊ ကောင်းမှုတို့သည် နတ်ဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ် လူဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ် ရဟန်းဖြစ်သူအားလည်း ကျေးဇူးပြုတတ်ကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရား (စကား) ကို ဟောကြားတော်မူ၏၊ ကောင်းသောစကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤတရား (စကား) ကို ဟောကြားတော်မူပြီး၍ထိုမှတစ်ပါး (လူနတ် ဗြဟ္မာတို့၏) ဆရာဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဤစကားကို ဟောတော်မူလေ၏။ ''လောက၌ ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် သွားသော၊ အညစ်အကြေးကင်းသော လမင်း သည် အလုံးစုံသောကြယ် (တာရာ) အပေါင်းတို့ကိုု အရောင်အလင်းဖြင့် သာလွန်၍ တင့်တယ်သကဲ့သို့။ ထို့အတူ ပင် လောက၌ သီလနှင့် ပြည့်စုံ၍ သဒ္ဓါတရားရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်နှမြောဝန်တိုခြင်းရှိသူအားလုံးကို စွန့်ကြဲခြင်းဖြင့် သာလွန်တင့်တယ်၏။

လျှပ်စစ်ပန်းနွယ်ရှိသည့် အရာမကသော တိမ်ထွတ် တိမ်တောင်တို့နှင့် ပြည့်စုံ သော မိုးသည်ကြည်းကုန်းမြေကိုလည်းကောင်း၊ ချိုင့်ဝှမ်းမြေကိုလည်းကောင်း ထစ်ချုန်းရွာသွန်းလျက် ပြည့်စေသကဲ့သို့။ ဤအတူသာလျှင် (သောတာပတ္တိ) ဉာဏ်အမြင်နှင့် ပြည့်စုံသော၊ မြတ်စွာဘုရား၏တပည့် 'သာဝက' ဖြစ်သည့် ပညာရှိသည် နှမြောဝန်တိုသူကို အကြောင်းငါးမျိုး တို့ဖြင့် လွှမ်းမိုးနိုင်၏။ ထိုသူသည် စင်စစ် (ပေးလှူအပ်သော) စည်းစိမ်ဥစ္စာတို့က တင်ပို့အပ်သည် ဖြစ်၍အသက်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ အခြံအရံ (အကျော်အစော) ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ရုပ်အဆင်း ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ချမ်းသာဖြင့်လည်းကောင်း တမလွန် လောကဝယ် နတ်ပြည်၌ ဝမ်းမြောက်ရလေသတည်း''။

ပဌမသုတ်။

------

၂-စုန္ဒီသုတ်

၃၂။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ရှဉ့်နက်တို့ကို အစာကျွေးရာ ဝေဠုဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုစဉ်အခါ စုန္ဒီမင်းသမီးသည် ရထားငါးရာ သတို့သမီးငါးရာခြံရံကာ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် မြတ်စွာဘုရားအား-

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏ မောင်ဖြစ်သော စုန္ဒမည်သော မင်းသားသည် ဤသို့ ဆိုပါ၏-

''တစ်စုံတစ်ယောက်သော မိန်းမဖြစ်စေ ယောက်ျားဖြစ်စေ ဘုရားကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်၏၊ တရားတော်ကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်၏၊ သံဃာတော်ကို ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဆည်းကပ်၏၊ သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ မပေးသည်ကို ယူခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ ကာမဂုဏ်တို့၌ မှားယွင်းစွာ ကျင့်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ မဟုတ်မမှန် ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ မေ့လျော့ကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏၊ ထိုသူသည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘုံ' သို့သာ ရောက်ရ၏၊ မကောင်းသောလားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘုံ' သို့မရောက်ရ''ဟု (ဆိုပါ၏)။

အသျှင်ဘုရား ထိုအကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို မေးလျှောက်ပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အဘယ်သို့သဘောရှိသည့် ဘုရား၌ ကြည်ညိုသူသည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘုံ'၌ သာ ဖြစ်၍ မကောင်းသောလားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘုံ'၌ မဖြစ်ပါသနည်း၊ အဘယ်သို့သဘောရှိသည့် တရားတော်၌ ကြည်ညိုသူသည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘုံ'၌ သာ ဖြစ်၍ မကောင်းသော လားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘုံ'၌ မဖြစ်ပါသနည်း၊ အဘယ်သို့သဘောရှိသည့် သံဃာတော်၌ ကြည်ညိုသူသည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘုံ'၌ သာဖြစ်၍ မကောင်းသော လားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘုံ'၌ မဖြစ်ပါသနည်း၊ အဘယ်သို့သဘောရှိသည့် သီလတို့၌ ဖြည့်ကျင့် ဆည်းပူးသော သူသည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာ 'သုဂတိဘုံ'၌ သာဖြစ်၍ မကောင်းသော လားရာ 'ဒုဂ္ဂတိဘုံ'၌ မဖြစ်ပါသနည်း''ဟု လျှောက်၏။

စုန္ဒီ အခြေမရှိသောသတ္တဝါ အခြေနှစ်ချောင်းရှိသောသတ္တဝါ အခြေလေးချောင်းရှိသောသတ္တဝါ များသောအခြေရှိသောသတ္တဝါ ရုပ်ရှိသတ္တဝါ ရုပ်မဲ့သတ္တဝါ သညာရှိသတ္တဝါ သညာမဲ့သတ္တဝါ ရုန့်ရင်းသောသညာကားမရှိ သိမ်မွေ့သောသညာမရှိသည် မဟုတ်သောသတ္တဝါ ရှိသမျှ အားလုံးတို့ထက် ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုုက်သော (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကိုအမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။

စုန္ဒီ မြတ်စွာဘုရား၌ ကြည်ညိုသူတို့သည် အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသည် မည်ကုန်၏၊ အမြတ်ဆုံး၌ ့ကြည်ညိုသူတို့အား အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးသည် ဖြစ်နိုင်၏။

စုန္ဒီ ပြုပြင်အပ်သော 'သင်္ခတ' တရား ရှိသမျှ အားလုံးတို့ထက် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော မဂ်ကို အမြတ်ဆုံးဟုဆိုအပ်၏၊ စုန္ဒီ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၌ ကြည်ညိုသူတို့သည် အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသည် မည်ကုန်၏၊ အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသူတို့အား အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးသည် ဖြစ်နိုင်၏။

စုန္ဒီ ပြုပြင်အပ်သော 'သင်္ခတ' တရား မပြုပြင်အပ်သော 'အသင်္ခတ' တရား ရှိသမျှအားလုံးတို့ထက်ယစ်ခြင်းကင်းရာ မွတ်သိပ်ခြင်းကို ပယ်ဖျောက်ရာ တောင့်တခြင်းအာသာကို ပယ်ခွါရာ ဝဋ်မြစ်ပြတ်ရာတဏှာကုန်ရာ မတပ်မက်ရာ ဒုက္ခခပ်သိမ်း ချုပ်ငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန်ဟူသော 'ဝိရာဂ' တရားကို အမြတ်ဆုံးဟုဆိုအပ်၏။

စုန္ဒီ နိဗ္ဗာန်ဟူသော 'ဝိရာဂ' တရား၌ ကြည်ညိုသူတို့သည် အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသည် မည်ကုန်၏၊ အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသူတို့အား အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးသည် ဖြစ်နိုင်၏။

စုန္ဒီ သံဃာ ဂိုဏ်း ရှိသမျှတို့ထက် (အရပ်ဝေးမှ) ဆောင်ယူလာသော အလှူကို ခံထိုက်သော၊ ဧည့်သည်အလို့ငှါ စီမံထားသော ဝတ္ထုကို ခံထိုက်သော၊ တမလွန်အတွက် ရည်မျှော်သော အလှူကိုခံထိုက် သော၊ လက်အုပ်ချီခြင်းကို ခံထိုက်သော၊ သတ္တဝါအပေါင်း၏ ကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံးလယ်မြေဖြစ် သော အစုံအားဖြင့် လေးစုံ, ပုဂ္ဂိုလ်အားဖြင့် ရှစ်ပါးအရေအတွက်ရှိသော မြတ်စွာဘုရား၏တပည့်သား သံဃာတော်ကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်၏။

စုန္ဒီ မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသံဃာတော်၌ ကြည်ညိုသူတို့သည် အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသည်မည်ကုန်၏၊ အမြတ်ဆုံး၌ ကြည်ညိုသူတို့အား အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးသည် ဖြစ်နိုင်၏။

စုန္ဒီ ရှိရှိသမျှ သီလတို့ထက် မကျိုး မပေါက် မပြောက် မကျားကုန်သော၊ တဏှာ့ကျွန်အဖြစ်မှလွတ်မြောက်စေကုန်သော၊ ပညာရှိတို့ ချီးမွမ်းအပ်ကုန်သော၊ မှားသောအားဖြင့် မသုံးသပ်အပ်ကုန်သော၊ သမာဓိကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်သော၊ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်ကုန်သော သီလတို့ကို အမြတ်ဆုံးဟု ဆိုအပ်ကုန်၏။

စုန္ဒီ အရိယာတို့ နှစ်သက်အပ်သည့် သီလတို့ကို ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးတတ်သူတို့သည် အမြတ်ဆုံး၌ ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူးသည် မည်ကုန်၏၊ အမြတ်ဆုံး၌ ဖြည့်ဆည်းပူးသူတို့အား အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးသည်ဖြစ်နိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

''မြတ်သော (ရတနာသုံးပါး၏) ဂုဏ်ကို သိကုန်သည်ဖြစ်၍ အမြတ်ဆုံး (ရတနာ သုံးပါး)၌ စင်စစ်ကြည်ညိုသူတို့အားလည်းကောင်း၊ အတုမရှိမြတ်သော အလှူကို ခံထိုက်သော မြတ်သော ဘုရားရှင်၌ ကြည်ညိုသူတို့အားလည်းကောင်း။ တပ်မက်မှု 'ရာဂ' ကင်းရာ ငြိမ်းအေးရာ ချမ်းသာကြောင်းဖြစ်သော မြတ်သော တရား၌ ကြည်ညိုသူတို့အားလည်းကောင်း၊ အမြတ်ဆုံးကောင်းမှုပြုရန် အမြတ်ဆုံး လယ်မြေဖြစ်သော မြတ်သောသံဃာ၌ ကြည်ညိုသူတို့အားလည်းကောင်း။ အမြတ်ဆုံး (ရတနာသုံးပါး)၌ အလှူပေးသူတို့အားလည်းကောင်း မြတ်သော ကောင်းမှုသည် တိုးပွါး၏။ မြတ်သော အသက်ရှည်ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ အဆင်းလှခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ အခြံအရံများခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ကျော်စော ခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ချမ်းသာခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ကိုယ်အား ဉာဏ်အား သည်လည်းကောင်း တိုးပွါး၏။ မြတ်သော ဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော အမြတ်ဆုံး (ရတနာသုံးပါး) အား ပေးလှူ တတ်သောပညာနှင့်ပြည့်စုံသော နတ်သည်လည်းကောင်း၊ လူသည်လည်းကောင်း အမြတ်ဆုံးသို့ ရောက်သည်ဖြစ်၍မွေ့လျော်ရလေသတည်း''။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-ဥဂ္ဂဟသုတ်

၃၃။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဘဒ္ဒိယမြို့ မုလေး 'မြတ်လေး' တော၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုစဉ်အခါ မေဏ္ဍကသူဌေး၏မြေး ဥဂ္ဂဟသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးလျက်တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေပြီးသော် မြတ်စွာဘုရားအား-

''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် နက်ဖြန်အတွက် ကိုယ်တော်မြတ်ပါလေးပါး တပည့်တော်၏ ဆွမ်းကိုအလှူခံတော်မူပါ''ဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် လက်ခံတော်မူ၏။

ထို့နောက် မေဏ္ဍကသူဌေး၏မြေး ဥဂ္ဂဟသည် မြတ်စွာဘုရား၏ လက်ခံတော်မူခြင်းကို သိ၍ နေရာမှထကာ ရှိခိုးလျက် အရိုအသေပြုပြီးလျှင် ဖဲခွါသွားလေ၏။

ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုညဉ့်လွန်သဖြင့် နံနက်အချိန်၌ (သင်္ကန်း) ကို ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆောင်ယူပြီးလျှင် မေဏ္ဍကသူဌေး၏မြေး ဥဂ္ဂဟ၏အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ ခင်းထားအပ်သောနေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။

ထိုအခါ မေဏ္ဍကသူဌေး၏မြေး ဥဂ္ဂဟသည် မြတ်စွာဘုရားကို မွန်မြတ်သော ခဲဖွယ်ဘောဇဉ်ဖြင့်ရောင့်ရဲသည့်တိုင်အောင် တားမြစ်သည့်တိုင်အောင် ကိုယ်တိုင် လုပ်ကျွေး၏။

ထို့နောက် မေဏ္ဍကသူဌေး၏မြေး ဥဂ္ဂဟသည် မြတ်စွာဘုရား ဆွမ်းစားပြီး၍ သပိတ်မှ လက်ကိုဖယ်ပြီးသောအခါ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် မြတ်စွာဘုရားအား-

''အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ဤသမီးပျိုတို့သည် လင်ယောက်ျားတို့အိမ်သို့ လိုက်ပါသွားကြရပါလိမ့်မည်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသမီးပျိုတို့ကို သွန်သင်တော်မူပါ ဆုံးမတော်မူပါ၊ ယင်းသို့ သွန်သင်ဆုံးမခြင်းသည် ထိုသမီးပျိုတို့အား ကာလရှည်မြင့်စွာ အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်ရာပါ၏''ဟုလျှောက်၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသမီးပျိုတို့အား-

''သတို့သမီးတို့ ထိုသို့လျှောက်ထားသောကြောင့် ဤအရာ၌ ဤသို့ ကျင့်ကြရမည် 'သင်တို့အကျိုးစီးပွါးကို လိုလား၍ သနားစောင့်ရှောက်တတ်သော မိဘတို့သည် သနားစောင့်ရှောက်မှုကိုအကြောင်းပြု၍ ထိမ်းမြားမည်ဖြစ်သော လင်ယောက်ျား၏ ရှေးဦးစွာ (အိပ်ရာမှ) ထလေ့ရှိသူ နောက်မှအိပ်လေ့ရှိသူ အဘယ်ကို ပြုရအံ့နည်းဟု နာခံလေ့ရှိသူ နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ပြုလုပ်လေ့ရှိသူ ချစ်ခင်ဖွယ်စကားကိုဆိုလေ့ရှိသူတို့ ဖြစ်ကုန်အံ့''ဟု ကျင့်ကြရမည်၊ သတို့သမီးတို့ သင်တို့သည် ဤအတိုင်းသာ ကျင့်ကြရမည်။

သတို့သမီးတို့ ထို့ပြင် ဤသို့လည်း ကျင့်ကြရမည် ''မိမိခင်ပွန်းသည်က ရိုသေလေးစားအပ်သည့် အမိအဖ သမဏ ဗြာဟ္မဏဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို အရိုအသေပြုကုန်အံ့၊ အလေးအမြတ်ပြုကုန်အံ့၊ မြတ်နိုးကုန်အံ့၊ ပူဇော်ကုန်အံ့၊ မိမိထံသို့ လာသူတို့ကိုလည်း နေရာထိုင်ခင်းပေးခြင်း ရေတည်ခြင်းဖြင့်ပူဇော်ကြကုန်အံ့''ဟု ကျင့်ကြရမည်၊ သတို့သမီးတို့ သင်တို့သည် ဤအတိုင်းသာ ကျင့်ကြရမည်။

သတို့သမီးတို့ ထို့ပြင် ဤသို့လည်း ကျင့်ကြရမည် ''သိုးမွေးဝါဂွမ်းဟူသော လင်ယောက်ျား၏အိမ်တွင်းမှုတို့၌ ကျွမ်းကျင်၍ မပျင်းရိဘဲ ထိုအိမ်တွင်းမှု၌ အကြောင်းဥပါယ်ဖြစ်သော စူးစမ်းမှုပညာနှင့်ပြည့်စုံသည့်ပြင် ကိုယ်တိုင်ပြုလုပ်ရန် စီမံရန် စွမ်းနိုင်သူတို့ ဖြစ်ကုန်အံ့''ဟု ကျင့်ကြရမည်၊ သတို့သမီးတို့ဤအတိုင်းသာ သင်တို့ ကျင့်ကြရမည်။

သတို့သမီးတို့ ထို့ပြင် ဤသို့လည်း ကျင့်ကြရမည် ''အိမ်တွင်းသားဖြစ်သည့် လင်ယောက်ျား၏ကျွန်အစေခံ၊ အလုပ်သမားဖြစ်သော အတွင်းလူအပေါင်းတို့၏ ပြုလုပ်ပြီးသည်ကိုလည်း ပြုလုပ်ပြီးဟု့သိကုန်အံ့၊ မပြုလုပ်ရသေးသည်ကိုလည်း မပြုလုပ်ရသေးဟု သိကုန်အံ့၊ မမာမကျန်းသူတို့၏လည်းအားရှိသည် မရှိသည်ကို သိကုန်အံ့၊ ထိုအတွင်းလူအပေါင်းအား ခဲဖွယ်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘောဇဉ်ကိုလည်းကောင်း အသီးသီး မိမိတို့ရထိုက်သောအဖို့ အစုဖြင့် ဝေဖန်ကုန်အံ့''ဟု ကျင့်ကြရမည်၊ သတို့သမီးတို့ဤအတိုင်းသာ သင်တို့ ကျင့်ကြရမည်။

သတို့သမီးတို့ ထို့ပြင် ဤသို့လည်း ကျင့်ကြရမည် ''လင်ယောက်ျားဆောင်ယူလာမည့် ဥစ္စာ စပါး ငွေရွှေကိုစောင့်ရှောက်လုံခြုံစေသဖြင့် ပြီးစီးပြည့်စုံစေကုန်အံ့၊ ထိုပစ္စည်းအပေါ်၌ အပျော်မကြူး မခိုး မဝှက်အရက်မသောက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ မပျက်မစီးစေကုန်အံ့''ဟု ကျင့်ကြရမည်၊ သတို့သမီးတို့ ဤ အတိုင်းသာသင်တို့ ကျင့်ကြရမည်။

သတို့သမီးတို့ ဤတရားငါးမျိုးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော မာတုဂါမသည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီး သည်မှနောက်၌ နှစ်သက်ဖွယ်ကိုယ်ရှိသော နတ်တို့၏ အသင်းဝင်အဖြစ်သို့ ရောက်ရ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

''အကြင်ယောက်ျားသည် အခါခပ်သိမ်း အမြဲမပြတ် ပြင်းစွာ အားထုတ်သည် ဖြစ်၍ ကြောင့်ကြစိုက်လျက်မိမိမယားကို မွေးမြူ၏၊ ကောင်းသော မိန်းမသည် အလုံးစုံ အလိုရှိရာကို ဆောင်ယူမွေးမြူသောမိမိအရှင် ထိုခင်ပွန်းလင်ကို မထီ လေးစား မပြု။ ကောင်းသော မိန်းမသည် ငြူစူသော အကျင့်ဖြင့်လည်း မိမိလင်ကို မခြုတ်ခြယ်၊ ပညာရှိမိန်းမသည်လင်၏ ရိုသေလေးစားအပ်သူ ပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးကိုလည်း မြတ်နိုး ပူဇော်၏။ အကြင်မိန်းမသည် ထကြွလုံ့လရှိ၏၊ ပျင်းရိခြင်း မရှိ၊ ချီးမြှောက် ထောက်ပံ့ ထားသောအခြွေအရံပရိသတ်လည်း ရှိ၏၊ လင်၏ နှစ်လိုဖွယ်ကို ကျင့်၏၊ စုဆောင်း ပေးသော ပစ္စည်းကိုလည်းကောင်းစွာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်၏။ လင်၏ အလိုသို့လိုက်လျက် ဤအတိုင်းကျင့်သော ထိုမိန်းမသည် မနာပမည်သော နတ်တို့၏နေရာ (နိမ္မာနရတိ) ဘုံသို့ ရောက်ရလေသတည်း''။

တတိယသုတ်။

------

၄-သီဟသေနာပတိသုတ်

၃၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သောကျောင်းကြီး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုစဉ်အခါ သီဟစစ်သူကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်လျက် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော အလှူ၏ အကျိုးကို ပညတ်ရန် တတ်နိုင်ပါ၏လော''ဟု လျှောက်၏။

''သီဟ တတ်နိုင်၏''ဟု မြတ်စွာဘုရားသည် မိန့်တော်မူ၏။

သီဟ ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ကို လူများစွာတို့ ချစ်ခင်မြတ်နိုးကြ၏၊ သီဟ ပေးလှူတတ်သောအလှူရှင်ကို လူများစွာတို့ ချစ်ခင်မြတ်နိုးကြသော ဤအကျိုးသည်လည်း ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော အလှူ၏အကျိုးပေတည်း။

သီဟ နောက်တစ်မျိုးကား ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ထံသို့ ငြိမ်သက်သော စိတ်နှလုံးရှိသည့်သူတော်ကောင်းတို့သည် ချဉ်းကပ်ကြကုန်၏၊ သီဟ ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ထံသို့ ငြိမ်သက်သောစိတ်နှလုံးရှိသည့် သူတော်ကောင်းတို့ ချဉ်းကပ်ခြင်းဟူသော ဤအကျိုးသည်လည်း ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသောအလှူ၏ အကျိုးပေတည်း။

သီဟ နောက်တစ်မျိုးကား ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်၏ ကောင်းသော ကျော်စောသံသည် ပျံ့နှံ့၍တက်၏၊ သီဟ ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်၏ ကောင်းသော ကျော်စောသံ ပျံ့နှံ့၍တက်ခြင်းဟူသောဤအကျိုးသည်လည်း ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော အလှူ၏ အကျိုးပေတည်း။

သီဟ နောက်တစ်မျိုးကား ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်သည် မင်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ပုဏ္ဏားပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ သူကြွယ်ပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ရဟန်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ပရိသတ်တစ်မျိုးမျိုးသို့ချဉ်းကပ်ခဲ့မူ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ မျက်နှာရွှင်ပျစွာ ချဉ်းကပ်ရ၏၊ သီဟ ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်သည် မင်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ပုဏ္ဏားပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ သူကြွယ်ပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ရဟန်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေပရိသတ်တစ်မျိုးမျိုးသို့ ချဉ်းကပ်ခဲ့မူ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ မျက်နှာရွှင်ပျစွာ ချဉ်းကပ်ရခြင်းဟူသော ဤအကျိုးသည်လည်း ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော အလှူဒါန၏ အကျိုးပေတည်း။

သီဟ နောက်တစ်မျိုးကား ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည်လောကသို့ ရောက်ရ၏၊ သီဟ ပေးလှူတတ်သောအလှူရှင်သည် ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည်လောကသို့ရောက်ရခြင်းဟူသော ဤအကျိုးသည်လည်း တမလွန်ဘဝ၌ ရအံ့သော အလှူ၏အကျိုးပေတည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဤသို့ ဟောတော်မူအပ်သည်ရှိသော် သီဟစစ်သူကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရားမြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည့် ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော အလှူ၏ အကျိုးလေးမျိုး၌ မြတ်စွာဘုရားအား ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် အကျွန်ုပ်ဆည်းကပ်သည် မဟုတ်ပါ၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း ထိုအကျိုးတို့ကိုသိပါ၏၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပေးလှူတတ်သည့် အလှူရှင်ပါတည်း၊ များစွာသော လူတို့ကချစ်ခင်မြတ်နိုးအပ်သူ ဖြစ်ပါ၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ပါတည်း၊ အကျွန်ုပ်ထံသို့ ငြိမ်သက်သောစိတ်နှလုံးရှိကုန်သော သူတော်ကောင်းတို့ ချဉ်းကပ်ကြပါကုန်၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ပါတည်း၊ ''သီဟစစ်သူကြီးသည်ပေးလှူတတ်၏၊ သံဃာအား ကျေးဇူးပြုတတ်၏၊ သံဃာ၏ အလုပ်အကျွေးတည်း''ဟု အကျွန်ုပ်၏ကောင်းသော ကျော်စောသံသည် ပျံ့နှံ့၍ ထွက်ပါ၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်သည် ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်ပါတည်း၊ မင်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေပုဏ္ဏားပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ သူကြွယ်ပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ရဟန်းပရိသတ်သို့ဖြစ်စေ ပရိသတ်တစ်မျိုးမျိုးသို့ချဉ်းကပ်ခဲ့ပါမူ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ မျက်နှာရွှင်ပျစွာ ချဉ်းကပ်ရပါ၏၊

အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည့် ကိုယ်တိုင်သိမြင်ရသော ဤအလှူ၏ အကျိုးလေးမျိုး တို့၌ ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအား အကျွန်ုပ်ဆည်းကပ်သည် မဟုတ်ပါ၊ အကျွန်ုပ်သည်လည်း ထိုအကျိုးတို့ကို သိပါ၏။

အသျှင်ဘုရား မြတ်စွာဘုရားသည် ''သီဟ ပေးလှူတတ်သော အလှူရှင်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည်လောကသို့ ရောက်ရ၏''ဟု အကျွန်ုပ်အားဟောကြားတော်မူသော ယင်း အကျိုးကိုမူကား အကျွန်ုပ် မသိရပါ၊ ဤအကျိုး၌ သာလျှင် မြတ်စွာဘုရားအား ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် တပည့်တော် ဆည်းကပ်ပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။

သီဟ ဤအကျိုးသည် ဤအတိုင်းမှန်၏၊ သီဟ ဤအကျိုးသည် ဤအတိုင်းမှန်၏၊ ပေးလှူတတ် သောအလှူရှင်သည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှ နောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည် လောကသို့ရောက်ရ၏''ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပေးလှူတတ်သူကို (လူအများ) ချစ်ခင်၏၊ လူအပေါင်းတို့ ချဉ်းကပ်ကုန်၏၊ ကျော်စောခြင်းသို့လည်းရောက်၏၊ အခြံအရံလည်း တိုးပွါး၏၊ နှမြောဝန်တိုမှု ကင်းသူသည် မျက်နှာသာယာရွှင်ပျသည်ဖြစ်၍ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ပရိသတ်သို့ သက်ဝင်နိုင်၏။ ထို့ကြောင့်ပင် ချမ်းသာမှုကို ရှာကြံလေ့ရှိသော ပညာရှိတို့သည် နှမြောဝန်တိုမှု အညစ်အကြေးကို့ပယ်ဖျောက်၍ အလှူအတန်းတို့ကို ပေးလှူကြကုန်၏၊ ထို သူတို့သည် ကာလကြာမြင့်စွာတာဝတိံ သာနတ်ပြည်၌ တည်ကြလေကုန်၏၊ ထိုသူ တို့သည် တာဝတိံ သာနတ်တို့၏ အသင်းဝင်အဖြစ်သို့ရောက်၍ မွေ့လျော်ကြကုန်၏။ အခွင့်အရေးရပြီး ကုသိုလ်ပြုပြီးသူတို့သည် ဤဘဝမှ ရွေ့လျောကုန်သည်ရှိသော် မိမိတို့ကိုုယ်အရောင်အဝါဖြင့် လှည့်လည်သွားကြရကုန်၏၊ ထိုသူတို့သည် ထို နန္ဒဝန်နတ်ဥယျာဉ်၌ ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ဖြင့် ပြည့်စုံကုန်လျက် နှစ်သက်ရကုန်၏၊ မွေ့လျော်ရကုန်၏၊ ဝမ်းမြောက်ရကုန်၏၊ (တဏှာတောင့်တမှုကို) မမှီသော တာဒိ ဂုဏ်ရှိတော်မူသည့် မြတ်စွာဘုရား၏ စကားတော်ကိုတပည့်သာဝကတို့သည် လိုက်နာပြုကျင့်၍ နတ်ပြည်၌ မွေ့လျော်ရလေကုန်သတည်း။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-ဒါနာနိသံသသုတ်

၃၅။ ရဟန်းတို့ အလှူပေးခြင်း၌ အာနိသင်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

လူများစွာတို့ ချစ်ခင်မြတ်နိုးကြ၏။

ငြိမ်သက်သော စိတ်နှလုံးရှိသည့် သူတော်ကောင်းတို့ ချဉ်းကပ်ကြကုန်၏။

ကောင်းသော ကျော်စောသံသည် ပျံ့နှံ့၍ ထွက်၏။

လူတို့ အကျင့်တရား (ငါးပါးသီလ) မှ မကင်းကွာနိုင်။

ခန္ဓာကိုယ် ပျက်စီး၍ သေပြီးမှ နောက်၌ ကောင်းသော လားရာ နတ်ပြည်သို့ ရောက်ရ၏။

ရဟန်းတို့ အလှူပေးခြင်း၌ အာနိသင်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

သူတော်ကောင်းတို့၏ တရားသို့ အစဉ်လိုက်၍ အလှူပေးသောသူကို ချစ်ခင် ကြ၏။ ကိုယ်နှုတ်နှလုံးကိုစောင့်သုံးလျက် မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးကြကုန် သော သူတော်ကောင်းတို့သည် ထိုသူ့ထံသို့အခါခပ်သိမ်း ချဉ်းကပ်ကြကုန်၏။ ထိုသူတော်ကောင်းတို့သည် (ပေးလှူတတ်သော) ထိုသူအား ဆင်းရဲဒုက္ခ အလုံးစုံ ကိုဖျက်ဆီးတတ်သော မြတ်သော တရားကို ဟောကြားကုန်၏၊ ထိုသူသည် ဤ လောက၌ ယင်းတရားကိုသိ၍ အာသဝေါကင်းလျက် ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရလေသတည်း။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-ကာလဒါနသုတ်

၃၆။ ရဟန်းတို့ ကာလဒါနတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ဧည့်သည် 'အာဂန္တုက' အား အလှူကို ပေးလှူ၏။

ခရီးသည်အား အလှူကို ပေးလှူ၏။

လူနာအား အလှူကို ပေးလှူ၏။

ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးသော အခါ၌ အလှူကို ပေးလှူ၏။

ကောက်ဦး သစ်သီးဦးတို့ကို သီလရှိသူတို့အား ရှေးဦးစွာ ပေးလှူ၏။

ရဟန်းတို့ ကာလဒါနတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အလှူခံ၏ စကားကို သိတတ်ကုန်သော နှမြောဝန်တိုမှုကင်းသော ပညာရှိတို့သည်လျှောက်ပတ်သောအခါ၌ ပေးလှူကြကုန်၏၊ ဖြူစင်ဖြောင့်မတ်သည့် တာဒိဂုဏ်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ ့အထူးကြည်လင်သော စိတ်ဖြင့် လျောက်ပတ်သော အခါ၌ ပေးလှူ၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏ အလှူသည်ပြန့်ပြော၏။ အကြင်သူတို့သည် ထိုအလှူ၌ ဝမ်းမြောက်လည်း ဝမ်းမြောက်ကြကုန်၏၊ အမှုကြီးငယ် 'ဝေယျာဝစ္စ' ကိုပြုလည်း ပြုလုပ်ကုန်၏၊ ထိုသို့ ဝမ်းမြောက်ခြင်း အမှုကြီးငယ်ကို ပြုခြင်းကြောင့် အလှူသည်မယုတ်မလျော့နိုင်၊ ထိုဝမ်းမြောက်သူ (ဝေယျာဝစ္စ) ပြုသူတို့သည်လည်း ကုသိုလ်၏ အဖို့အစုကိုရကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် တွန့်တိုခြင်းကင်းသော စိတ်ရှိသူသည် အလှူပေးသည်ရှိသော် ကြီးကျယ်သောအကျိုးရှိနိုင်မည့် ပုဂ္ဂိုလ်၌ ပေးလှူရာ၏၊ ကောင်းမှုကုသိုလ်တို့သည် တမလွန်ဘဝ၌ သတ္တဝါတို့၏ထောက်တည်ရာ ဖြစ်ကုန်၏။

ဆဋ္ဌသုတ်။

------

၇-ဘောဇနသုတ်

၃၇။ ရဟန်းတို့ ဘောဇဉ်ကို ပေးလှူသူသည် အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ငါးမျိုးသော အရာဌာနတို့ကိုပေးလှူသည် မည်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

အသက်ကို ပေးလှူသည် မည်၏။

အဆင်းကို ပေးလှူသည် မည်၏။

ချမ်းသာကို ပေးလှူသည် မည်၏။

ခွန်အားကို ပေးလှူသည် မည်၏။

ပညာကို ပေးလှူသည် မည်၏။

အသက်ကို ပေးလှူသည်မည်ခြင်းကြောင့် နတ်သက်သော်လည်းကောင်း၊ လူသက်သော်လည်းကောင်းရှည်ရန်ဖြစ်၏၊ အဆင်းကို ပေးလှူသည်မည်ခြင်းကြောင့် နတ်အဆင်းသော်လည်းကောင်း၊ လူအဆင်းသော်လည်းကောင်း လှရန် ဖြစ်၏၊ ချမ်းသာကို ပေးလှူသည်မည်ခြင်းကြောင့် နတ်ချမ်းသာသော်လည်းကောင်း၊ လူချမ်းသာသော်လည်းကောင်း ရရန်ဖြစ်၏၊ ခွန်အားကို ပေးလှူသည်မည်ခြင်းကြောင့် နတ်ခွန်အားသော်လည်းကောင်း၊ လူခွန်အားသော်လည်းကောင်း ကြီးရန်ဖြစ်၏၊ ပညာကို ပေးလှူသည်မည်ခြင်းကြောင့်နတ်ပညာသော်လည်းကောင်း၊ လူပညာသော်လည်းကောင်း ရှိရန်ဖြစ်၏၊

ရဟန်းတို့ ဘောဇဉ်ကို ပေးလှူသူသည် အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်တို့အား ဤငါးမျိုးသော အရာဌာနတို့ကိုပေးလှူသည် မည်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်သည် အသက်အလှူကို ပေးလှူ၏၊ ခွန်အားအလှူကို ပေးလှူ၏၊ အဆင်းအလှူကိုပေးလှူ၏၊ ပညာအလှူကို ပေးလှူ၏၊ ထက်မြက်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် ချမ်းသာကိုပေးလှူ၏၊ ထိုပညာရှိသည် ချမ်းသာကို ရရှိ၏။ အသက်ကိုလည်းကောင်း၊ ခွန်အားကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းကိုလည်းကောင်း၊ ချမ်းသာကိုလည်းကောင်း၊ ပညာကိုလည်းကောင်း ပေးလှူသောကြောင့် ဖြစ်လေ ရာရာ ဘုံဘဝ၌ အသက်ရှည်ခြင်းအခြံအရံပေါများခြင်း ဖြစ်ရာသတည်း။

သတ္တမသုတ်။

------

၈-သဒ္ဓသုတ်

၃၈။ ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါတရားရှိသော အမျိုးကောင်းသား၌ အာနိသင်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ငြိမ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူတော်ကောင်းတို့သည် သနားစောင့်ရှောက်ကုန်သည် ရှိသော်သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသောသူကိုသာလျှင် ရှေးဦးစွာ သနားစောင့်ရှောက်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရားနှင့်မပြည့်စုံသော သူကို ထိုကဲ့သို့ မစောင့်ရှောက်ကုန်။

ချဉ်းကပ်ကုန်သည်ရှိသော် သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသူသို့သာလျှင် ရှေးဦးစွာ ချဉ်းကပ်ကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရားနှင့် မပြည့်စုံသူကို ထိုကဲ့သို့ မချဉ်းကပ်ကုန်။

အလှူခံကုန်သည်ရှိသော် သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသူ၌ သာလျှင် ရှေးဦးစွာ အလှူခံကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရားမရှိသူ၌ ထိုကဲ့သို့ အလှူမခံကုန်။

တရားဟောကုန်သည်ရှိသော် သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသူကိုသာလျှင် ရှေးဦးစွာ တရားဟောကြားကုန်၏၊ သဒ္ဓါတရားနှင့် မပြည့်စုံသူကို ထိုကဲ့သို့ မဟောကြားကုန်။

သဒ္ဓါတရားရှိသူသည် ခန္ဓာကိုယ်ပျက်စီး၍ သေပြီးသည်မှနောက်၌ ကောင်းသောလားရာ နတ်ပြည်လောကသို့ ရောက်ရ၏။

ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါတရားနှင့် ပြည့်စုံသော အမျိုးကောင်းသား၌ အာနိသင်တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ညီညွတ်သော မြေအပြင်ဝယ် လမ်းလေးခုဆုံရာ၌ ပေါက်ရောက်သော ပညောင်ပင်ကြီး သည်ထက်ဝန်းကျင်မှ ငှက်အပေါင်းတို့၏ မှီခိုရာဖြစ်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ထို့အတူ ပင် သဒ္ဓါတရားရှိသောအမျိုးကောင်းသားသည် ရဟန်း ရဟန်းမိန်းမ ဥပါသကာ ဥပါသိကာမဖြစ်ကုန်သော များစွာသောလူအပေါင်း၏ မှီခိုရာဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အကိုင်း အခက် အရွက် အသီးနှင့် ပြည့်စုံ၍ ပင်စည်လုံးပတ်ကြီးမားပြီးလျှင် အမြစ် အရင်း ခိုင်ခံ့လျက်အသီးနှင့် ပြည့်စုံသော သစ်ပင်ကြီးသည် ငှက်အပေါင်းတို့၏ နားနေရာဖြစ်သကဲ့သို့။ ပျော်မွေ့ဖွယ်ကောင်း၍ (ငှက်အပေါင်းတို့) စုဝေးရာအရပ်၌ ထိုသစ်ပင်ကြီးကို ငှက်အပေါင်းတို့မှီဝဲကုန်ဘိသကဲ့သို့၊ အရိပ်အလိုရှိသော ငှက်တို့သည် အရိပ်သို့ ကပ်ရောက်ကုန်ဘိသကဲ့သို့၊ အသီးအလိုရှိသော ငှက်တို့သည် အသီးကို စားလျက် သွားကုန်ဘိသကဲ့သို့။ ထို့အတူ သာလျှင် သီလနှင့်ပြည့်စုံသော နှိမ့်ချသော အကျင့်ရှိ၍ မခက်မထန်သောတင့်တယ်ကောင်းမြတ်သော အမှု၌ မွေ့လျော်သော ပြေပြစ်နူးညံ့သော သဒ္ဓါ တရားနှင့် ပြည့်စုံသောပုဂ္ဂိုလ်ကို။ စွဲမက်မှု'ရာဂ'ကင်းသော အမျက်ထွက်မှု'ဒေါသ'ကင်းသော တွေဝေမှု'မောဟ' ကင်းသောအာသဝေါကင်းစင်မှုကြောင့် လောက၌ ကုသိုလ်ကောင်းမှုစိုက်ပျိုးရာ လယ်မြေကောင်းသဖွယ်ဖြစ်သောရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ထိုသို့သဘောရှိသူကို မှီဝဲ ချဉ်းကပ်ကြကုန်၏။ ထိုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် ထိုသူအား ဒုက္ခခပ်သိမ်း ပယ်ဖျောက်ကြောင်းဖြစ်သော တရားကိုဟောကြားတော်မူကုန်၏၊ ထိုသူသည် ဤဘဝ၌ ယင်းတရားကို သိရ၍ အာသဝေါကင်းလျက်ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုရလေသတည်း။

အဋ္ဌမသုတ်။

------

၉-ပုတ္တသုတ်

၃၉။ ရဟန်းတို့ ဤအကြောင်းငါးမျိုးတို့ကို ကောင်းစွာ မြင်သော မိဘတို့သည် အမျိုး၌ ဖြစ်သောသားသမီးကို အလိုရှိကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ငါတို့မွေးမြူထားသော သားသမီးသည် ငါတို့အား လုပ်ကျွေးမွေးမြူပေလိမ့်မည်။

ငါတို့၏ အမှုကိစ္စကို ပြုလုပ်ပေလိမ့်မည်။

အမျိုးအဆက်သည် ရှည်မြင့်စွာ တည်ပေလိမ့်မည်။

အမွေခံ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

ထို့ပြင် ဘဝတစ်ပါးသို့ ပြောင်းသွားသော ငါတို့အား အလှူ၏အဖို့ကို ပေးဝေကြပေလိမ့်မည်ဟု (အလိုရှိကြကုန်၏)။

ရဟန်းတို့ ဤအကြောင်းကို ကောင်းစွာရှုမြင်သော မိဘတို့သည် အမျိုး၌ ဖြစ်သော သားသမီးတို့ကိုအလိုရှိကုန်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ အကြောင်းငါးမျိုးတို့ကို ကောင်းစွာမြင်သည့် ပညာရှိမိဘတို့သည် သားသမီးကို အလိုရှိကြကုန်၏၊ ငါတို့မွေးမြူသော သားသမီးသည် ငါတို့အား ကောင်းစွာ လုပ်ကျွေးမွေးမြူပေလိမ့်မည်၊ ငါတို့၏အမှုကိစ္စကိုလည်း ပြုလုပ်ပေလိမ့်မည်။ အမျိုးအဆက်သည် ကြာမြင့်စွာ တည်ပေလိမ့်မည်။ အမွေခံ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ ထို့ပြင် ကွယ်လွန်သောငါတို့အား အလှူ၏ အဖို့ကို ပေးဝေကြပေလိမ့်မည်။ ဤအကြောင်းတို့ကို ကောင်းစွာရှုမြင်သည့် ပညာရှိမိဘတို့သည် သားသမီးကို လိုချင်တောင့်တကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ပြုဖူးသော ကျေးဇူးကို သိ၍ သူ့ကျေးဇူး ကို ထင်စွာ ပြုတတ်သော၊ ငြိမ်သက်သော စိတ်ရှိသော သူတော်ကောင်းတို့သည် ရှေးကပြုဖူးသည်ကို အဖန်ဖန် အောက်မေ့လျက်မိဘတို့ကို လုပ်ကျွေးမွေးမြူကြကုန်၏၊ ကျေးဇူးပြုဖူးသူ၏ ကိစ္စကို ပြုလုပ်သကဲ့သို့ ထိုအတူ မိဘတို့၏အမှုကိစ္စ တို့ကို ပြုလုပ်ကြကုန်၏။ မိဘတို့ အဆုံးအမကို လိုက်နာလေ့ရှိ၍ မွေးမြူဖူးသော မိဘတို့အား လုပ်ကျွေး မွေးမြူလေ့ရှိသောအမျိုးအနွယ်ကို မယုတ်စေ၍ သဒ္ဓါတရားရှိသည့် သီလနှင့် ပြည့်စုံသော သားသမီးသည် ချီးမွမ်းထိုက်သူဖြစ်ပေသတည်း။

နဝမသုတ်

------

၁၀-မဟာသာလပုတ္တသုတ်

၄၀။ ရဟန်းတို့ ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို မှီ၍ သစ်ပင်ကြီးတို့သည် ကြီးပွါးခြင်း ငါးမျိုးတို့ဖြင့်ကြီးပွါးကြကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

အကိုင်း အခက် အရွက်တို့ဖြင့် ကြီးပွါးကုန်၏။

အခေါက်ဖြင့် ကြီးပွါးကုန်၏။

အပွေးဖြင့် ကြီးပွါးကုန်၏။

အကာဖြင့် ကြီးပွါးကုန်၏။

အနှစ်ဖြင့် ကြီးပွါးကုန်၏။

ရဟန်းတို့ ဟိမဝန္တာတောင်မင်းကို မှီ၍ သစ်ပင်ကြီးတို့သည် ဤကြီးပွါးခြင်း ငါးမျိုးတို့ဖြင့် ကြီးပွါးကုန်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် သဒ္ဓါတရားရှိသော အမျိုးကောင်းသားကို မှီ၍ အိမ်တွင်းနေလူအပေါင်းသည် ကြီးပွါးခြင်း ငါးမျိုးတို့ဖြင့် ကြီးပွါး၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

သဒ္ဓါတရားဖြင့် ကြီးပွါး၏။

သီလဖြင့် ကြီးပွါး၏။

အကြားအမြင်ဖြင့် ကြီးပွါး၏။

စွန့်ကြဲခြင်းဖြင့် ကြီးပွါး၏။

ပညာဖြင့် ကြီးပွါး၏။

ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါတရားရှိသော အမျိုးကောင်းသားကို မှီ၍ အိမ်တွင်းနေ လူအပေါင်းသည် ဤကြီးပွါးခြင်းငါးမျိုးတို့ဖြင့် ကြီးပွါး၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။ တောအုပ်ကြီး၌ ရှိသည့် ကျောက်တောင်ကို အမှီပြု၍ တောစိုးသစ်ပင်ကြီးတို့ သည်ကြီးပွါးစည်ပင်ကြကုန်သကဲ့သို့။ ထို့အတူ သီလနှင့်ပြည့်စုံ၍ သဒ္ဓါတရားရှိသော ဤအမျိုးကောင်းသားကို မှီ၍သားမယားတို့သည်လည်းကောင်း၊ အဆွေအမျိုးတို့သည်လည်းကောင်း၊ မိတ်ဆွေခင်ပွန်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ဆွေမျိုးအပေါင်းတို့သည်လည်းကောင်း၊ ထိုအမျိုး သားကို အမှီပြု၍အသက်မွေးသူတို့သည်လည်းကောင်း သီလစသည်တို့ဖြင့် ကြီးပွါးကြကုန်၏။ ထိုသီလရှိသူ၏ သီလကိုလည်းကောင်း၊ စွန့်ကြဲခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ကောင်းသောအကျင့်စရိုက်တို့ကိုလည်းကောင်း ကောင်းစွာမြင်ကြရကုန်သည်ဖြစ်၍ အတုလိုက်၍ ပြုလုပ်ကြကုန်၏။ ပညာရှိသူတို့သည် ဤသာသနာတော်၌ ကောင်းသောလားရာ (သုဂတိ)သို့ သွား ရောက်သူတို့၏လမ်းခရီးသဖွယ်ဖြစ်သော တရားကို ကျင့်ကြကုန်၍ နတ်လောက၌ ကာမဂုဏ်တို့ကို လိုတိုင်းရကုန်လျက်နှစ်နှစ်သက်သက် ဝမ်းမြောက်ရလေကုန် သတည်း။

ဒသမသုတ်။

လေးခုမြောက် သုမနဝဂ် ပြီး၏။

------

၅-မုဏ္ဍရာဇဝဂ် ၁-အာဒိယသုတ်

၄၁။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအနာထပိဏ်သူဌေးအား မြတ်စွာဘုရားသည်-

ဒါယကာ စည်းစိမ်ရကြောင်းတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ဒါယကာ ဤလောက၌ အရိယာတပည့်သည် လက်ရုံးအားကိုး ဆည်းပူး၍ ချွေးဒီးဒီးကျဖြစ်စေအပ်ကုန်သော တရားနှင့်လျော်ကုန်သော တရားသဖြင့် ရအပ်ကုန်သော ထကြွလုံ့လဖြင့် ရအပ်ကုန်သောစည်းစိမ်တို့ဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ချမ်းသာစေ၏၊ နှစ်သက်စေ၏၊ ချမ်းသာကို ကောင်းစွာ ဆောင်နိုင်၏၊ မိဘတို့ကို ချမ်းသာစေ၏၊ နှစ်သက်စေ၏၊ ချမ်းသာကို ကောင်းစွာဆောင်နိုင်၏၊ သား မယား ကျွန် အမှုလုပ် ယောက်ျားတို့ကို ချမ်းသာစေ၏၊ နှစ်သက်စေ၏၊ ချမ်းသာကို ကောင်းစွာ ဆောင်နိုင်၏။

ဤကား ပဌမ စည်းစိမ်ရကြောင်းတည်း။

ဒါယကာ နောက် တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် လက်ရုံးအားကိုး ဆည်းပူး၍ ချွေးဒီးဒီးကျဖြစ်စေအပ်ကုန်သော တရားနှင့်လျော်ကုန်သော တရားသဖြင့် ရအပ်ကုန်သော ထကြွလုံ့လဖြင့် ရအပ်ကုန်သော စည်းစိမ်တို့ဖြင့် အဆွေ ခင်ပွန်း ချစ်ကျွမ်းဝင်သူတို့ကို ချမ်းသာစေ၏၊ နှစ်သက်စေ၏၊ ချမ်းသာကိုကောင်းစွာဆောင်နိုင်၏။

ဤကား ဒုတိယ စည်းစိမ်ရကြောင်းတည်း။

ဒါယကာ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် လက်ရုံးအားကိုး ဆည်းပူး၍ ချွေးဒီးဒီးကျဖြစ်စေအပ်ကုန်သော တရားနှင့်လျော်ကုန်သော တရားသဖြင့် ရအပ်ကုန်သော ထကြွလုံ့လဖြင့် ရအပ့်ကုန်သော စည်းစိမ်တို့ဖြင့် မီးကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရေကြောင့်လည်းကောင်း၊ မင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ခိုးသူကြောင့်လည်းကောင်း၊ မချစ်မနှစ်သက်အပ်သူ အမွေခံဆိုးကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်လာသောထိုသို့သဘောရှိသော ဘေးရန်တို့၌ ထက်ဝန်းကျင်မှ ပိတ်ဆို့၍ မိမိကိုယ်ကို ချမ်းသာအောင် ပြု၏။

ဤကား တတိယ စည်းစိမ်ရကြောင်းတည်း။

ဒါယကာ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် လက်ရုံးအားကိုး ဆည်းပူး၍ ချွေးဒီးဒီးကျဖြစ်စေအပ်ကုန်သော တရားနှင့်လျော်ကုန်သော တရားသဖြင့် ရအပ်ကုန်သော ထကြွလုံ့လဖြင့် ရအပ်ကုန်သော စည်းစိမ်တို့ဖြင့် ဆွေမျိုးတို့အား ပူဇော်ခြင်း၊ ဧည့်သည်တို့အား ပူဇော်ခြင်း၊ ရှေးက သေပြီးသောဆွေမျိုးတို့အား ပူဇော်ခြင်း၊ မင်းအား ပူဇော်ခြင်း၊ နတ်တို့အား ပူဇော်ခြင်းဟူသော ငါးပါးသောပူဇော်ခြင်းကို ပြုလုပ်၏။

ဤကား စတုတ္ထ စည်းစိမ်ရကြောင်းတည်း။

ဒါယကာ နောက်တစ်မျိုးကား အရိယာတပည့်သည် လက်ရုံးအားကိုး ဆည်းပူး၍ ချွေးဒီးဒီးကျဖြစ်စေအပ်ကုန်သော တရားနှင့်လျော်ကုန်သော တရားသဖြင့် ရအပ်ကုန်သော ထကြွလုံ့လဖြင့် ရအပ်ကုန်သော စည်းစိမ်တို့ဖြင့် မာန်ယစ်ခြင်း မေ့လျော့ခြင်းမှ ကင်းကုန်သော၊ သည်းခံခြင်း ကောင်းသောအမှုဝယ် မွေ့လျော်ခြင်း၌ တည်ကုန်သော၊ တစ်ယောက်တည်းသော မိမိကိုယ်ကို ဆုံးမကုန်သော၊ တစ်ခုတည်းသော မိမိစိတ်ကို (ကိလေသာမှ) ငြိမ်းအေးစေကုန်သော၊ တစ်ခုတည်းသော မိမိ စိတ်ကို (ကိလေသပရိနိဗ္ဗာန်အားဖြင့်) ငြိမ်းအေးစေကုန်သော သဘောရှိသည့် သမဏဗြာဟ္မဏတို့၌ အထက်ဘုံသို့ သွားကြောင်း ဖြစ်သော၊ နတ်ပြည်အစီးအပွါးဖြစ်သော၊ ချမ်းသာကျိုးရှိသော၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကိုဖြစ်စေတတ်သော မြတ်သော အလှူကို ဖြစ်စေ၏။

ဤကား ပဉ္စမ စည်းစိမ်ရကြောင်းတည်း။

ဒါယကာ စည်းစိမ်ရကြောင်းတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ဒါယကာ စည်းစိမ်ရကြောင်း ငါးမျိုးကို ရသော ထိုအရိယာတပည့်အား အကယ်၍ စည်းစိမ်တို့သည်ကုန်ခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ''ငါသည် စင်စစ် စည်းစိမ်ရကြောင်းတို့ကိုလည်း ရယူ၏၊ ငါ၏ စည်းစိမ်တို့သည်လည်းကုန်ခန်းခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏''ဟု စိတ်အကြံဖြစ်၏။

ဤသို့လျှင် ထိုအရိယာတပည့်အား နှလုံးသာယာခြင်း ဖြစ်၏။

ဒါယကာ စည်းစိမ်ရကြောင်းငါးမျိုးတို့ကို ရယူသော ထိုအရိယာတပည့်အား အကယ်၍ စည်းစိမ်တို့သည် တိုးပွါးခဲ့မူ ''ငါသည် စင်စစ် စည်းစိမ်ရကြောင်းတို့ကို ရယူ၏၊ ငါ၏ စည်းစိမ်တို့သည်လည်းတိုးပွါးခြင်းသို့ ရောက်ကုန်၏''ဟု စိတ်အကြံဖြစ်၏။ ဤသို့လျှင် ထိုအရိယာတပည့်အား နှစ်ပါးသောအခြင်းအရာဖြင့်ပင် နှလုံးသာယာခြင်းဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ငါသည် စည်းစိမ်တို့ကို သုံးဆောင်ခဲ့ပြီ၊ (မိဘတို့ကို) လုပ်ကျွေးခဲ့ပြီ၊ သား မယားတို့ကို မွေးမြူခဲ့ပြီ၊ ဘေးရန်တို့ကို လွန်မြောက်ခဲ့ပြီ၊ အထက်နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်သော အလှူကို ပေးလှူခဲ့ပြီ၊ ထို့ပြင်ငါးမျိုးသော ပူဇော်မှုကိုလည်း ပြုခဲ့ပြီ၊ သီလရှိကုန် (ကိုယ်နှုတ်နှလုံး)စောင့်သုံးကုန်သောမြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်သုံးသူတို့အား လုပ်ကျွေးခဲ့ပြီ။ အိမ်၌ နေသော ပညာရှိသည် အကြင်အကျိုးငှါ စည်းစိမ်ဥစ္စာတို့ကို အလို ရှိရာ၏၊ ထိုအကျိုးသည်ငါ့အား အစဉ်ဆိုက်ရောက်လေပြီ၊ နောက်တစ်ဖန် မပူပန် ရသော အမှုကို ငါ ပြုခဲ့ပေပြီ။ ဤသို့ အဖန်ဖန် အောက်မေ့သော လူဖြစ်သူ သတ္တဝါသည် အရိယာတို့၏ တရား၌ တည်၏၊ ထိုသူကိုဤဘဝ၌ပင် ချီးမွမ်းကြကုန်၏၊ တမလွန်ဘဝဝယ် နတ်ပြည်၌ မွေ့လျော်ရလေသတည်း။

ပဌမသုတ်။

------

၂-သပ္ပုရိသသုတ်

၄၂။ ရဟန်းတို့ အမျိုး၌ သူတော်ကောင်းဖြစ်ထွန်းသည်ရှိသော် များစွာသော လူအပေါင်း၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏။ အမိအဖတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန်ဖြစ်၏၊ သားမယား၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ ကျွန်အမှုလုပ်တို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန်ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ သမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ကြီးစွာသော မိုးသည် ခပ်သိမ်းသော ကောက်စပါးတို့ကို ကောင်းစွာ ပြည့်စုံစေသည် ဖြစ်၍လူများစွာ၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ဤအတူပင် အမျိုး၌ သူတော်ကောင်းဖြစ်ထွန်းသည်ရှိသော် များစွာသော လူအပေါင်း၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန်ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏။ အမိအဖတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ သားမယား၏အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ ကျွန်အမှုလုပ်တို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန်ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ အဆွေခင်ပွန်းတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏၊ သမဏဗြာဟ္မဏတို့၏ အကျိုးရှိရန် အစီးအပွါးဖြစ်ရန် ချမ်းသာရန် ဖြစ်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အကျိုးစီးပွါးကို ရွက်ဆောင်သူသည် လူများစွာတို့၏ စည်းစိမ်ကို ဖြစ်စေ၏၊ တရားစောင့်၍အကြားအမြင်များသော အကျင့်သီလနှင့် ပြည့်စုံသော ထိုသူတော် ကောင်းကို နတ်အပေါင်းသည်စောင့်ရှောက်၏၊ တရား၌ တည်သူကို ကျော်စော ထင်ရှားခြင်းသည် မစွန့်လွှတ်နိုင်။ တရား၌ တည်သော သီလနှင့်ပြည့်စုံသော မှန်သောစကားကို ဆိုလေ့ရှိသော မကောင်းမှုမှ ရှက်သောစိတ်ရှိသော ထိုသူကို တစ်နိက္ခရှိ ဇမ္ဗူရာဇ်ရွှေစင်ကဲ့သို့ အဘယ်သူသည် ကဲ့ရဲ့ခြင်းငှါ ထိုက်ပါအံ့နည်း၊ ထိုသူကို နတ်တို့သည်လည်း ချီးမွမ်းကုန်၏၊ ဗြဟ္မာကလည်း ချီးမွမ်း၏။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-ဣဋ္ဌသုတ်

၄၃။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသောအနာထပိဏ်သူဌေးအား မြတ်စွာဘုရားသည် ဒါယကာ အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်သည်ဖြစ်၍လောက၌ ရခဲသော တရားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ဒါယကာ အသက်ရှည်ခြင်းသည် အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်၍ လောက၌ ရခဲ၏၊ အဆင်းလှခြင်းသည် အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်၍ လောက၌ ရခဲ၏၊ ချမ်းသာခြင်းသည် အလိုရှိအပ်နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်၍ လောက၌ ရခဲ၏၊ အခြံအရံများခြင်းသည် အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်၍ လောက၌ ရခဲ၏၊ နတ်ပြည်တို့သည် အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်ကုန်၍ လောက၌ ရခဲကုန်၏။

ဒါယကာ အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်ကုန်၍ လောက၌ ရခဲသော တရားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ဒါယကာ အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်ကုန်၍ လောက၌ ရခဲသော ဤတရားငါးမျိုးတို့ကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းဟူသောအကြောင်းကြောင့်လည်းကောင်း ရ၏ဟု ငါမဆို။

ဒါယကာ အလိုရှိအပ် နှစ်သက်အပ် မြတ်နိုးအပ်ကုန်၍ လောက၌ ရခဲသော ဤတရားငါးမျိုးတို့ကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) ့တောင့်တခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့်သော်လည်းကောင်း ရသည်ဖြစ်ခဲ့မူ ဤလောက၌ အဘယ်သူသည် အဘယ်သို့သော အရာ မှ ယုတ်လျော့နိုင်တော့အံ့နည်း။

ဒါယကာ အရိယာတပည့်သည် အသက်ရှည်ခြင်းကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ အသက်ရှည်ခြင်းကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) နှစ်သက်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မထိုက်၊ ဒါယကာ အသက်ရှည်ခြင်း၏ အကြောင်းကြောင့်လည်း အသက်ရှည်လိုသော အရိယာတပည့်သည် အသက်ရှည်ခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်ကို ကျင့်ရမည်။ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ကျင့်အပ်သော အသက်ရှည် ခြင်းကိုဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်သည် အသက်ရှည်ရန် ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် နတ်သက်ရှည်ခြင်းကိုသော်လည်းကောင်း၊ လူသက်ရှည်ခြင်းကိုသော်လည်းကောင်း ရနိုင်၏။

ဒါယကာ အရိယာတပည့်သည် အဆင်းလှခြင်းကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ အဆင်းလှခြင်းကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) နှစ်သက်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မထိုက်၊ ဒါယကာအဆင်းလှခြင်း ၏ အကြောင်းကြောင့်လည်း အဆင်းလှလိုသော အရိယာတပည့်သည် အဆင်းလှခြင်းကိုဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်ကို ကျင့်ရမည်။ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ကျင့်အပ်သောအဆင်းလှခြင်းကို ဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်သည် အဆင်းလှရန် ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည်နတ်အဆင်းလှခြင်းကိုသော်လည်းကောင်း၊ လူအဆင်း လှခြင်းကိုသော်လည်းကောင်း ရနိုင်၏။

ဒါယကာ အရိယာတပည့်သည် ချမ်းသာကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ ချမ်းသာကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) နှစ်သက်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မထိုက်၊ ဒါယကာ ချမ်းသာခြင်း၏အကြောင်းကြောင့်လည်း ချမ်းသာကိုလိုသော အရိယာတပည့်သည် ချမ်းသာကို ဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်ကို ကျင့်ရမည်။ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ကျင့်အပ်သော ချမ်းသာစေတတ်သော အကျင့်သည်ချမ်းသာကို ရခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် နတ်ချမ်းသာကိုသော်လည်းကောင်း၊ လူချမ်းသာကိုသော်လည်းကောင်း ရနိုင်၏။

ဒါယကာ အရိယာတပည့်သည် အခြံအရံကို အလိုရှိသည်ဖြစ်၍ အခြံအရံကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) နှစ်သက်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မထိုက်၊ ဒါယကာ အခြံအရံများခြင်း၏အကြောင်းကြောင့်လည်း အခြံအရံကိုလိုသော အရိယာတပည့်သည် အခြံအရံကို ဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်ကို ကျင့်ရမည်။ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ကျင့်အပ်သော အခြံအရံကိုဖြစ်စေတတ်သည့် အကျင့်သည်အခြံအရံကို ရခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် နတ်အခြံအရံကိုသော်လည်းကောင်း၊ လူအခြံအရံကိုသော်လည်းကောင်း ရနိုင်၏။

ဒါယကာ အရိယာတပည့်သည် နတ်ပြည်သို့ ရောက်လိုသည်ဖြစ်၍ နတ်ပြည်ကို (နှုတ်ဖြင့်) တောင့်တခြင်းငှါလည်းကောင်း၊ (စိတ်ဖြင့်) နှစ်သက်ခြင်းငှါလည်းကောင်း မထိုက်၊ ဒါယကာ နတ်ပြည်တို့၏အကြောင်းကြောင့်လည်း နတ်ပြည်ကိုလိုသော အရိယာတပည့်သည် နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်သည့်အကျင့်ကို ကျင့်ရမည်။ မှန်၏၊ ထိုအရိယာတပည့်သည် ကျင့်အပ်သော နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်သည့်အကျင့်သည် နတ်ပြည်ကို ရခြင်းငှါ ဖြစ်၏၊ ထိုသူသည် နတ်ပြည်တို့ကို ရနိုင်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အသက်ရှည်ခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ အဆင်းလှခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ အခြံအရံများခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ကျော်စောခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ နတ်ပြည်သို့ရောက်ခြင်း ကိုလည်းကောင်း၊ မြင့်မြတ်သော အမျိုးရှိသည်၏ အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း၊ အဆင့် ဆင့်မြင့်မြတ်သောမွေ့လျော်ဖွယ်တို့ကိုလည်းကောင်း တောင့်တသော အမျိုးကောင်း သားသည် (ကောင်းမှုကုသိုလ်တို့၌ မမေ့မလျော့ရာ)။ ကောင်းမှုတို့၌ မမေ့မလျော့ခြင်းကို ပညာရှိတို့ ချီးမွမ်းကုန်၏၊ မမေ့မလျော့သော ပညာရှိသည်အကျိုးနှစ်ပါးတို့ကို ရနိုင်၏။

မျက်မှောက်ဘဝ၌ ဖြစ်သော အကျိုးစီပွါး၊ တမလွန်ဘဝ၌ ဖြစ်သော အကျိုးစီးပွါးဟူသော အကျိုးနှစ်ပါးကိုရခြင်းကြောင့် ပညာရှိကို ပဏ္ဍိတဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

တတိယသုတ်။

------

၄-မနာပဒါယီသုတ်

၄၄။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာသာဒ်ဆောင်ပေါက်သောကျောင်းကြီး၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုစဉ်အခါ မြတ်စွာဘုရားသည် နံနက်အချိန်၌ (သင်္ကန်းကို) ပြင်ဝတ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ယူဆောင်ပြီးလျှင် ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်အိမ်သို့ ချဉ်းကပ်၍ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်လျက် မြတ်စွာဘုရားအား အသျှင်ဘုရား''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသော ဤစကားကိုအကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား မျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ အင်ကြင်းပွင့်အဆင်းရှိသော ခဲဖွယ်သည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ရှိပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ အကျွန်ုပ်၏ ထိုခဲဖွယ်ကို ခံယူတော်မူပါဟုလျှောက်၏။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသောဤစကားကို အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားမျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ဆီးသီးဖြင့် စီမံထားသော ဝက်သားဟင်းသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ကောင်းလှပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍အကျွန်ုပ်၏ ထိုဟင်းကို ခံယူတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသောဤစကားကို အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားမျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ကန်စွန်းရွက် ဆီပြန်ကြော်သည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ကောင်းလှပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ အကျွန်ုပ်၏ထိုကန်စွန်းရွက် ဆီပြန်ကြော်ကို ခံယူတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသောဤစကားကို အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားမျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်၊ အသျှင်ဘုရား ဆန်မည်းကို ရွေးချယ်ပြီး၍ များစွာသော အရည်သောက်ဟင်းနှင့် စမဲဟင်းလျာရှိသော အကျွန်ုပ်၏ သလေးဆွမ်းသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ကောင်းလှပါ၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ အကျွန်ုပ်၏ ထိုသလေးဆွမ်းကို ခံယူတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသောဤစကားကို အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားမျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏့မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ကာသိကတိုင်းဖြစ် အဝတ်တို့သည်နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ရှိပါကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ အကျွန်ုပ်၏ထိုအဝတ်တို့ကို ခံယူတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရ၏''ဟူသောဤစကားကို အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ မျက်မှောက်တော်မှ ကြားနာရဖူးပါသည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏မျက်မှောက်တော်မှ ခံယူရဖူးပါသည်၊ အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်၏ ပလ္လင် မွေးရှည်ကော်ဇောကြီး ပန်းပြောက်ခြယ် သားမွေးအခင်း ဝံပိုင့်ရေအခင်းမြတ် (နီသော) မျက်နှာကြက်နှင့် အုံးနီနှစ်ဖက်ရှိ နေရာသည်နှစ်ခြိုက်ဖွယ် ကောင်းလှပါ၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း ''ဤအရာဝတ္ထုများသည် စင်စစ်အားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားအားမအပ်''ဟု သိပါကုန်၏။

အသျှင်ဘုရား အကျွန်ုပ်တို့၏ ဤစန္ဒကူးနှစ် ထိုင်ခုံသည် တစ်သိန်းကျော်တန်ပါ၏၊ အကျွန်ုပ်၏ထိုအသုံးအဆောင်ဝတ္ထုတို့ကို မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူပါဟု (လျှောက်၏)။

မြတ်စွာဘုရားသည် သနားစောင့်ရှောက်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ ခံယူတော်မူ၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်ကို ဤအနုမောဒနာဂါထာဖြင့်ကောင်းချီးခေါ်တော်မူ၏ -''နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (ဝတ္ထု) ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ် (အကျိုး) ကို ရရှိနိုင်၏၊ အကြင်သူသည်ဖြောင့်မတ်သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့၌ လိုလိုချင်ချင်အားဖြင့် အဝတ်ကိုလည်းကောင်း၊ အိပ်ရာနေရာကိုလည်းကောင်း၊ ဆွမ်းဘောဇဉ် အဖျော်ကိုလည်းကောင်း၊ အထူးထူးသောပစ္စည်းတို့ကိုလည်းကောင်း ပေးလှူ၏။ လယ်ယာမြေကောင်းနှင့်တူကုန်သော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို သိ၍ စွန့်အပ်လွှတ် အပ်, ချီးမြှောက်အပ်၏၊ နှစ်ခြိုက်ဖွယ်ကို ပေးလှူသော ထိုသူတော်ကောင်းသည် စွန့်နိုင်ခဲသည်ကို စွန့်၍ နှစ်ခြိုက်ဖွယ်အကျိုးကိုရ၏''ဟု (ကောင်းချီးခေါ်တော်မူ၏)။

ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားသည် ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်ကို ဤအနုမောဒနာစကားဖြင့်ကောင်းချီးခေါ်တော်မူပြီးလျှင် နေရာမှ ထကာ ဖဲခွါကြွသွားတော်မူ၏။

ထို့နောက် အခါတစ်ပါး၌ ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်သည် ကွယ်လွန်လေ၏။

ကွယ်လွန်လေပြီးသော ဝေသာလီပြည်သား ဥဂ္ဂသူကြွယ်သည်ကား (ဈာန်) စိတ်ဖြင့်ပြီးသော တစ်ခု သော (သုဒ္ဓါဝါသ) ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်လေ၏။

ထိုစဉ်အခါ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန် ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ညဉ့်ဦးယံလွန်ပြီးသော (သန်းခေါင်ယံ) အခါ၌ အလွန်နှစ်သက်ဖွယ်သော အဆင်းရှိသည်ဖြစ်၍ ဇေတဝန်ကျောင်းအလုံးကို ထိန်လင်းစေလျက်မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ရပ်တည်နေသော ဥဂ္ဂဗြဟ္မာကိုမြတ်စွာဘုရားသည်-

''ဥဂ္ဂ အသို့နည်း သင့်အား အလိုအတိုင်း ပြည့်စုံ၏လော''ဟု မိန့်တော်မူ၏။

အသျှင်ဘုရား တပည့်တော်အား အလိုအတိုင်း စင်စစ် ပြည့်စုံပါ၏ဟု (လျှောက်၏)။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ဥဂ္ဂဗြဟ္မာကို ဂါထာတို့ဖြင့် ဟောကြားတော်မူ၏။ ''နှစ်ခြိုက်ဖွယ်ကို ပေးလှူသူသည် နှစ်ခြိုက်ဖွယ်ကို ရ၏၊ မွန်မြတ်သည်ကို ပေးလှူသူသည် တစ်ဖန့်မွန်မြတ်သည်ကို ရ၏၊ တောင့်တအပ်သည်ကို ပေးလှူသူ သည် တောင့်တအပ်သည်ကို ရ၏၊ ချီးမွမ်းအပ်သည်ကို ပေးလှူသူသည် ချီးမွမ်း အပ်သည့် (ဌာန)သို့ ရောက်ရလေ၏၊ အကြင်သူသည် အထွတ်အမြတ် ဝတ္ထုပစ္စည်းကို ပေးလှူလေ့ရှိ၏၊ တောင့်တအပ် သော ဝတ္ထုကိုပေးလှူလေ့ရှိ၏၊ အကြင်သူသည် ချီးမွမ်းအပ်သော ဝတ္ထုကို ပေး လှူလေ့ရှိ၏၊ ထိုသူသည် ဖြစ်လေရာရာဘုံဘဝ၌ အသက်ရှည်ခြင်း အခြံအရံများ ခြင်း ဖြစ်ရ၏''ဟု (ဟောတော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-ပုညာဘိသန္ဒသုတ်

၄၅။ ရဟန်းတို့ ဤငါးမျိုးသော ကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကို ပေးတတ်ကုန်၏၊ ချမ်းသာကျိုးရှိကုန်၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါ မြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါးအလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါ ဖြစ်ကုန်၏။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ အကြင်ဒါယကာ၏ သင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံသုံးဆောင်သော ရဟန်းသည် အတိုင်းအရှည် မရှိသော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့်ယှဉ်သော သမာဓိကို ပြည့်စုံစေ၍ နေ၏၊ ထိုသူ၏ အတိုင်းအရှည် မရှိသောကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ချမ်းသာကျိုးရှိ၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါမြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါးအလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြင်ဒါယကာ၏ ဆွမ်းကို ဘုဉ်းပေးသုံးဆောင်သော ရဟန်းသည်။ပ။

ရဟန်းတို့ အကြင်ဒါယကာ၏ ကျောင်းကို နေထိုင်သုံးဆောင်သော ရဟန်းသည်။ပ။

ရဟန်းတို့ အကြင်ဒါယကာ၏ ညောင်စောင်း အင်းပျဉ်ကို နေထိုင်သုံးဆောင်သော ရဟန်းသည်။ပ။

ရဟန်းတို့ အကြင်ဒါယကာ၏ သူနာ၏ အထောက်အပံ့ ဆေးအသုံးအဆောင်ကို မှီဝဲသုံးဆောင်သောရဟန်းသည် အတိုင်းအရှည်မရှိသော (အရဟတ္တဖိုလ်) စိတ်နှင့် ယှဉ်သော သမာဓိကို ပြည့်စုံစေ၍ နေ၏၊ ထိုသူ၏ အတိုင်းအရှည်မရှိသော ကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ချမ်းသာ ကျိုးရှိ၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါ မြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါး အလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤငါးမျိုးသော ကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်ကုန်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ ချမ်းသာ ကျိုးရှိကုန်၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်ကုန်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါ မြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါးအလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါ ဖြစ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤငါးမျိုးသော ကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်၏ကောင်းမှု အတိုင်းအရှည်ပမာဏကို ''ဤမျှသော ကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကိုဖြစ်စေတတ်၏၊ ချမ်းသာကျိုးရှိ၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါ မြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါးအလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါဖြစ်၏''ဟူ၍ ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ကူချေ၊ စင်စစ်သော်ကား မရေတွက်နိုင် မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သောကြီးစွာသော ကောင်းမှုကုသိုလ်အစုဟူ၍သာလျှင် ရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ မဟာသမုဒ္ဒရာ၌ ''ဤမျှလောက် ကွမ်းစားပမာဏရှိ ရေတို့''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ကွမ်းစားအရာပမာဏရှိ ရေတို့''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ကွမ်းစားအထောင် ပမာဏရှိရေတို့''ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ''ဤမျှလောက် ကွမ်းစားအသိန်းပမာဏရှိ ရေတို့''ဟူ၍လည်းကောင်း ရေ၏့ပမာဏကို ယူခြင်းငှါ မလွယ်ကူချေ၊ စင်စစ်အားဖြင့် မရေတွက်နိုင် မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ကြီးစွာသောရေအစုဟူ၍သာလျှင် ရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက်သကဲ့သို့၊ ရဟန်းတို့ ထို့အတူ သာလျှင် ''ဤမျှလောက်သောကောင်းမှုအထု ကုသိုလ်အလျဉ်သည် ချမ်းသာကို ဆောင်တတ်၏၊ ကောင်းမြတ်သော အာရုံကို ဖြစ်စေတတ်၏၊ ချမ်းသာ ကျိုးရှိ၏၊ နတ်ပြည်၌ ဖြစ်စေတတ်၏၊ အလိုရှိဖွယ်အလို့ငှါ နှစ်သက်ဖွယ်အလို့ငှါမြတ်နိုးဖွယ်အလို့ငှါ အစီးအပွါးအလို့ငှါ ချမ်းသာအလို့ငှါ ဖြစ်၏''ဟူ၍ ဤငါးမျိုးသော ကောင်းမှုအထုကုသိုလ်အလျဉ်တို့နှင့် ပြည့်စုံသော အရိယာတပည့်၏ ကောင်းမှုပမာဏကို ရေတွက်ခြင်းငှါ မလွယ်ကူချေ၊ စင်စစ်သော်ကား မရေတွက်နိုင် မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော ကြီးစွာသော 'ကောင်းမှုကုသိုလ်အစု'ဟူ၍သာလျှင်ရေတွက်ခြင်းသို့ ရောက်၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ရေများစွာကို ဆောင်တတ်သော (ကွမ်းစားအစရှိသည်ဖြင့်) မနှိုင်းယှဉ်အပ်သော၊ ပြင်းထန်သောအသံရှိသော၊ များစွာ ကြောက်မက်ဖွယ် အာရုံရှိသော၊ ရတနာ အပေါင်းတို့၏ တည်ရာလည်းဖြစ်သောသမုဒ္ဒရာသို့ လူပေါင်းများစွာတို့ မှီခိုရာ ဖြစ်၍ တသွင်သွင် စီးနေသော မြောက်မြားစွာသော မြစ်တို့သည်စီးဝင် ကပ်ရောက်ကုန်သကဲ့သို့-ဤအတူ ထမင်းအဖျော် အဝတ်ပုဆိုးကို ပေးလှူတတ်သော၊ အိပ်ရာနေရာတို့ကိုလည်းကောင်း၊ အိပ်ရာလွှမ်းကိုလည်းကောင်း ပေးလှူတတ်သော ပညာရှိသို့ ရေကို ဆောင်တတ်ကုန်သော မြစ်တို့သည်သမုဒ္ဒရာသို့ စီးဝင်ကုန်သကဲ့သို့ ကောင်းမှု အလျဉ်တို့သည် (စီးဝင်) ကပ်ရောက်လေကုန်သတည်း။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-သမ္ပဒါသုတ်

၄၆။ ရဟန်းတို့ ပြည့်စုံခြင်း 'သမ္ပဒါ' တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

သဒ္ဓါ၏ ပြည့်စုံခြင်း၊ သီလ၏ ပြည့်စုံခြင်း၊ သုတ၏ ပြည့်စုံခြင်း၊ စာဂ၏ ပြည့်စုံခြင်း၊ ပညာ၏ပြည့်စုံခြင်းတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ပြည့်စုံခြင်း 'သမ္ပဒါ' တို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဆဋ္ဌသုတ်။

------

၇-ဓနသုတ်

၄၇။ ရဟန်းတို့ ဥစ္စာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

သဒ္ဓါဥစ္စာ၊ သီလဥစ္စာ၊ သုတဥစ္စာ၊ စာဂဥစ္စာ၊ ပညာဥစ္စာတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ သဒ္ဓါဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတို့ ဤ သာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် သဒ္ဓါတရားရှိ၏၊ မြတ်စွာဘုရား၏အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။

''ထို မြတ်စွာဘုရားသည်။ပ။ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ မည်တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးကို) သိစေတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဘဂဝါ မည်တော်မူ၏''ဟု ယုံကြည်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သဒ္ဓါဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ သီလဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတိုု့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် သူ့အသက်ကို သတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏။ပ။

မေ့လျော့ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော သေရည်သေရက်ကို သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သီလဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ သုတဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတိုု့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် အကြားအမြင်များ၏။ပ။ အကြားအမြင် (ပညာ) ဖြင့် ကောင်းစွာ ထိုးထွင်း၍ သိ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို သုတဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ စာဂဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတိုု့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ဝန်တိုမှုအညစ်အကြေးကင်းသော စိတ်ဖြင့် အိမ်၌ နေ၏၊ လွတ်လွတ်စွန့်ကြဲ၏၊ ဆေးကြောပြီးသော လက်ရှိ၏၊ စွန့်ကြဲမှု၌ မွေ့လျော်၏၊ အတောင်းခံရန်အသင့်ဖြစ်၏၊ ပေးကမ်းမှု ခွဲဝေမှု၌ မွေ့လျော်၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို စာဂဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ပညာဥစ္စာဟူသည် အဘယ်နည်း။

ရဟန်းတိုု့ ဤသာသနာတော်၌ အရိယာတပည့်သည် ပညာရှိ၏၊ ဖြစ်ခြင်း ပျက်ခြင်းကို သိသော၊ ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးနိုင်သော၊ ဆင်းရဲမှုကုန်ရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့ ကောင်းစွာ ရောက်စေနိုင်သောမြတ်သော ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၏။

ရဟန်းတို့ ဤသည်ကို ပညာဥစ္စာဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ ဥစ္စာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

အကြင်သူ၏ ယုံကြည်မှု (သဒ္ဓါ) သည် မြတ်စွာဘုရား၌ မတုန်မလှုပ် ကောင်းမွန်စွာ တည်၏၊ အကြင်သူ၏ သီလသည် ကောင်းမြတ်၏၊ အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ နှစ်သက်အပ်၏၊ ချီးမွမ်းအပ်သည်လည်းဖြစ်၏။ အကြင်သူအား သံဃာ၌ ကြည်ညိုခြင်းသည်လည်းကောင်း၊ ဖြောင့်မတ်သည် ဖြစ်၍ ဖြစ်သောဉာဏ်အမြင်သည်လည်းကောင်း ရှိ၏။ ထိုသူကို မဆင်းရဲသော သူဟူ၍ ဆိုကုန်၏၊ ထိုသူ၏အသက်ရှင်ခြင်းကား အချည်းအနှီး မဟုတ်ချေ။ ထို့ကြောင့် ဘုရားသျှင်တို့၏ အဆုံးအမတော်ကို အောက်မေ့သော ပညာရှိသည် သဒ္ဓါကိုလည်းကောင်း၊ သီလကိုလည်းကောင်း၊ ကြည်ညိုခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ တရားသိမြင်ခြင်းကိုလည်းကောင်းအဖန်ဖန်အားထုတ်ရာသတည်း။

သတ္တမသုတ်။

------

၈-ဌာနသုတ်

၄၈။ ရဟန်းတို့ သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ''မအိုပါစေလင့်''ဟု သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေမာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာပေတည်း။

နာတတ်သော သဘောတရားသည် ''မနာဖျားစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

သေတတ်သော သဘောတရားသည် ''မသေပါစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည် ''မကုန်ဆုံးပါစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

ပျက်စီးတတ်သော သဘောတရားသည် ''မပျက်စီးပါစေလင့်''ဟူ၍ သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ့နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာပေတည်း။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုခဲ့၏၊ အိုတတ်သော သဘောတရား အိုသည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ဤသို့ မဆင်ခြင်နိုင် -

''အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ အိုသည် မဟုတ်၊ စင်စစ်မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသော ဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အို၏၊ အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီးမြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေမိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်း မလှခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (မဆင်ခြင်နိုင်)။

အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ပူဆွေး၏၊ ပင်ပန်း၏၊ ငိုကြွေး၏၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်း၏၊ တွေဝေခြင်းသို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နည်းပါးသော ဤပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့် စူးဝင် သည်ဖြစ်၍ မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူပန်စေတတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အကြားမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား နာတတ်သော သဘောတရား သည်နာခဲ့၏။ပ။ သေတတ်သော သဘောတရားသည် သေခဲ့၏။ပ။ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည်ကုန်ခဲ့၏။ပ။ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်ခဲ့၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည်ပျက်သည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ဤသို့ မဆင်ခြင်နိုင် -

''ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ငါ့တစ်ယောက်တည်းအားသာ ပျက်သည် မဟုတ်၊ စင်စစ် မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်စီးသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီးမြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေမိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟူ၍ (မဆင်ခြင်နိုင်)။

ပျက်တတ်သော သဘောတရား ပျက်သည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ပူဆွေး၏၊ ပင်ပန်း၏၊ ငိုကြွေး၏၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်း၏၊ တွေဝေခြင်းသို့ ရောက်၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်နည်းပါးသော ဤပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့် စူးဝင်သည်ဖြစ်၍ မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူပန်စေတတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်ရှိသော အရိယာတပည့်အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုခဲ့မူအိုတတ်သော သဘောတရား အိုသည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်၏ -

''အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ အိုသည် မဟုတ်၊ စင်စစ်မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အို၏၊ အိုတတ်သောသဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီးမြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေ မိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ့ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (ဆင်ခြင်၏)။

အိုတတ်သော သဘောတရား အိုသည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် မပူဆွေး၊ မပင်ပန်း၊ မငို ကြွေး၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မမြည်တမ်း၊ တွေဝေခြင်းသို့ မရောက်။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်ရှိသော ဤအရိယာတပည့်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့်ကို ထုတ်နုတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ယင်းငြောင့်စူးဝင်သော အကြားအမြင်နည်းပါးသော ပုထုဇဉ်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူလောင်စေ၏၊ သောကငြောင့် မစူးဝင်သော အရိယာတပည့်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင်ငြိမ်းအေးစေ၏။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်ရှိသော အရိယာတပည့်အား နာတတ်သော သဘောတရားသည် နာခဲ့၏။ပ။ သေတတ်သော သဘောတရားသည် သေခဲ့၏။ပ။ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည်ကုန်ခဲ့၏။ပ။ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်ခဲ့၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည်ပျက်သည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ဆင်ခြင်နိုင်၏ -

''ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ ပျက်သည် မဟုတ်၊ စင်စစ် မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားပျက်သည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်းခဲ့မူတွေဝေမိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (ဆင်ခြင်၏)။

ပျက်တတ်သော သဘောတရားပျက်သည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် မပူဆွေး၊ မပင်ပန်း၊ မငိုကြွေး၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မမြည်တမ်း၊ တွေဝေခြင်းသို့ မရောက်။

ရဟန်းတို့ အကြားအမြင်ရှိသော ဤအရိယာတပည့်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့်ကို ထုတ်နုတ်သောသူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

ယင်းသောကငြောင့် စူးဝင်သော အကြားအမြင်နည်းပါးသော ပုထုဇဉ်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင်ပူလောင်စေ၏၊ သောကငြောင့် မစူးဝင်သော အရိယာတပည့်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ငြိမ်းအေးစေ၏။

ရဟန်းတို့ သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဤလောက၌ ပူဆွေးခြင်း ငိုကြွေးခြင်းဖြင့် အကျိုးအနည်းငယ်မျှကိုလည်း စင်စစ် မရနိုင်၊ ပူဆွေးဆင်းရဲသော ထိုသူကို ရန်သူတို့ သိ၍ ဝမ်းမြောက်ကုန်၏။ အကြင်အခါ၌ ကား အကြောင်းကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ သိသော ပညာရှိသည် ဘေးရန် တို့ကြောင့်မတုန်မလှုပ်၊ (ထိုအခါ၌ ) ရန်သူတို့သည် ထိုပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်၏ ရှေးမူ အတိုင်း မဖောက်ပြန်သောမျက်နှာကို တွေ့မြင်ရ၍ ဆင်းရဲကုန်၏။ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းသဖြင့်ဖြစ်စေ တန်ခိုးရှိသော မန္တာန်ကို ရွတ်အံ သရဇ္ဈာယ်သဖြင့်ဖြစ်စေကောင်းမွန်သော စကားကို ပြောဆို၍ဖြစ်စေ တံစိုး လက်ဆောင်ပေးသဖြင့် ဖြစ်စေ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကိုပြသဖြင့်ဖြစ်စေ အကျိုးရနိုင် သမျှအရာ၌ အားထုတ်ရာ၏။ ငါသော်လည်းကောင်း၊ အခြားသူသော်လည်းကောင်း (မအိုခြင်းစသော) ထို အကျိုးကို မရအပ်ဟူ၍အကယ်၍ သိခဲ့မူ ငါသည် ဝဋ်၌ တည်နေစေသော ကံကို မြဲမြံစွာ အားထုတ်အပ်ပြီ၊ ယခုအခါ၌ အဘယ်သို့လျှင် ပြုတော့အံ့နည်းဟု ဆင်ခြင်၍ ပူဆွေးခြင်းမရှိဘဲ သည်းခံရာသတည်း။

အဋ္ဌမသုတ်။

------

၉-ကောသလသုတ်

၄၉။ အခါတစ်ပါး မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ပသေနဒိကောသလမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေ၏။

(ထိုအခါ မလ္လိကာ မိဖုရားသည် ကွယ်လွန်လေ၏)။

ထိုအခါ မင်းချင်းယောက်ျားတစ်ယောက်သည် ပသေနဒိကောသလမင်းကြီးထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ပသေနဒိကောသလမင်းကြီး၏ နားရင်းသို့ ကပ်လျက်-

''မင်းမြတ် မလ္လိကာ မိဖုရားကြီးသည် နတ်ရွာစံပါပြီ''ဟု သံတော်ဦးတင်၏။

ဤသို့သံတော်ဦးတင်သော် ပသေနဒိကောသလမင်းသည် ဆင်းရဲခြင်းရှိသည် စိတ်မကောင်းသည်ကျသော ပခုံးရှိသည်ဖြစ်၍ မျက်နှာအောက်ချလျက် ကြံမှိုင်ကာ စကားမပြောဘဲ ထိုင်နေ၏။

ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ပသေနဒိကောသလမင်းကို ဆင်းရဲခြင်းရှိသည် စိတ်မကောင်းသည် ကျသောပခုံးရှိသည်ဖြစ်၍ မျက်နှာအောက်ချလျက် ကြံမှိုင်ကာ စကားမပြောဘဲ နေသည်ကိုသိတော်မူ၍ပသေနဒိကောသလမင်းအား- မင်းကြီး သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ''မအိုပါစေလင့်''ဟု တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာပေတည်း။ပ။

ပူဆွေး ငိုကြွေးခြင်းဖြင့် အကျိုးအနည်းငယ်မျှ မရနိုင်။ပ။ ကံကို မြဲမြံစွာ အားထုတ်အပ်ပြီ၊ ယခု အခါ၌ အသို့လျှင် ပြုအံ့နည်းဟု ဆင်ခြင်၍ ပူဆွေးခြင်းမရှိဘဲ သည်းခံရာ၏ဟု မိန့်တော်မူ၏။

နဝမသုတ်။

------

၁၀-နာရဒသုတ်

၅၀။ အခါတစ်ပါး၌ အသျှင်နာရဒမထေရ်သည် ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ မုဏ္ဍမင်း၏ ချစ်အပ်မြတ်နိုးအပ်သော မိဖုရားဘဒ္ဒါသည် သေလေ၏၊ ထိုမုဏ္ဍမင်းသည် ချစ်အပ်မြတ်နိုးအပ်သော မိဖုရားဘဒ္ဒါ သေဆုံးသောကြောင့် ရေလည်း မချိုး၊ နံ့သာလည်း မလိမ်းကျံ၊ ပွဲတော်လည်း မတည်၊ တိုင်းရေးပြည်မှု ကိစ္စကိုလည်း မစီရင် မလုပ်ဆောင်၊ နေ့ရောညဉ့်ပါ မိဖုရားဘဒ္ဒါ၏အလောင်း၌ လွန်စွာ တပ်မက်မောခြင်းဖြင့် မိန်းမောတွေဝေနေ၏။

ထိုအခါ မုဏ္ဍမင်းသည် ရွှေတိုက်စိုး ပိယကကို (ခေါ်၍) အမိန့်ပေး၏။

''အချင်းပိယက ထိုသို့ သေလွန်သောကြောင့် မိဖုရားဘဒ္ဒါ၏ အလောင်းကို သံဖြင့် ပြုလုပ်သောဆီပြည့်သော ခေါင်း၌ ထည့်စိမ်၍ သံခေါင်းတစ်ခုဖြင့် ဖုံးအုပ်လေလော့၊ ယင်းသို့ ထည့်ထားခြင်းဖြင့်မိဖုရားဘဒ္ဒါ၏ အလောင်းကို ငါတို့ကြာမြင့်စွာ ရှုမြင်ရကုန်အံ့''ဟု (အမိန့်ပေး၏)။

ရွှေတိုက်စိုးပိယကသည် ''မင်းမြတ် ကောင်းပါပြီ''ဟု မုဏ္ဍမင်း၏ စကားကို ဝန်ခံပြီးလျှင် ဘဒ္ဒါ မိဖုရား၏အလောင်းကို သံဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဆီပြည့်သော ခေါင်း၌ ထည့်စိမ်၍ သံခေါင်းတစ်ခုဖြင့် ဖုံးထား၏။ ထိုအခါ ရွှေတိုက်စိုးပိယကအား ဤသို့ အကြံဖြစ်၏ -

''ဤမုဏ္ဍမင်း၏ ချစ်အပ်မြတ်နိုးအပ်သော ဘဒ္ဒါမိဖုရားသည် သေခဲ့၏၊ ထိုမင်းသည် မိမိချစ်အပ်မြတ်နိုးအပ်သော ဘဒ္ဒါမိဖုရားသေဆုံးသောကြောင့် ရေလည်း မချိုး၊ နံ့သာလည်း မလိမ်းကျံ၊ ပွဲတော်လည်း မတည်၊ တိုင်းရေးပြည်မှုကိုလည်း မစီရင် မလုပ်ဆောင်၊ နေ့ရောညဉ့်ပါ မိဖုရားဘဒ္ဒါ၏ ကိုယ့်ကောင်၌ လွန်စွာ တပ်မက်ခြင်းဖြင့် မိန်းမောတွေဝေနေ၏၊ တရားကို ကြားနာရသော် သောကငြောင့်ကိုနုတ်ပယ်နိုင်စေသည့် အဘယ်သမဏဗြာဟ္မဏသို့ မုဏ္ဍမင်းသည် ချဉ်းကပ်သင့်ပါသနည်း''ဟု (အကြံဖြစ်၏)။

ထို့နောက် ရွှေတိုက်စိုး ပိယကအား ဤသို့ အကြံဖြစ်ပြန်၏ -

''ဤအသျှင်နာရဒမထေရ်သည် ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအသျှင်နာရဒမထေရ်၏ ကောင်းသော ကျော်စောသံသည် ဤသို့ ပျံ့နှံ့၍ ထွက်၏-

'(အသျှင်နာရဒသည်) ပညာရှိ၏၊ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၏၊ ထက်မြက်သော ဉာဏ်ရှိ၏၊ အကြားအမြင်များ၏၊ ဆန်းကြယ်စွာ ပြောဆိုတတ်၏၊ ကောင်းသောပဋိဘာန်ရှိ၏၊ အသက်သိက္ခာလည်း ကြီး၏၊ ရဟန္တာလည်း ဖြစ်၏'ဟု (ပျံ့နှံ့၍ ထွက်၏)။

မုဏ္ဍမင်းသည် အကယ်၍ အသျှင်နာရဒမထေရ်ကို ဆည်းကပ်ခဲ့လျှင် အသျှင်နာရဒမထေရ်၏ စကားကိုကြားနာရ၍ သောကငြောင့်ကို နုတ်ပယ်နိုင်ကောင်း နုတ်ပယ်နိုင်ရာ၏''ဟု (အကြံဖြစ်၏)။

ထိုအခါ ရွှေတိုက်စိုးပိယကသည် မုဏ္ဍမင်းစံနေရာသို့ ချဉ်းကပ်၍ မုဏ္ဍမင်းအား ဤသို့ သံတော်ဦးတင်၏-

''မင်းမြတ် ဤအသျှင်နာရဒမထေရ်သည် ပါဋလိပုတ်ပြည် ကုက္ကုဋာရုံကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူပါ၏၊ ထိုအသျှင်နာရဒ၏ ကောင်းသော ကျော်စောသံသည်လည်း ဤသို့ ပျံ့နှံ့၍ ထွက်ပါ၏-

'(အသျှင်နာရဒသည်) ပညာရှိ၏၊ ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၏၊ ထက်မြက်သောဉာဏ်ရှိ၏၊ အကြားအမြင် များ၏၊ ဆန်းကြယ်စွာ ပြောဆိုတတ်၏၊ ကောင်းသောပဋိဘာန်ရှိ၏၊ အသက်သိက္ခာလည်း ကြီး၏၊ ရဟန္တာလည်းဖြစ်၏'ဟု (ပျံ့နှံ့၍ထွက်ပါ၏)။

အသျှင်မင်းမြတ်သည် အသျှင်နာရဒမထေရ်ကို ဆည်းကပ်ခဲ့လျှင် အသျှင်နာရဒမထေရ်၏ တရားစကားကို ကြားနာရ၍ သောကငြောင့်ကို နုတ်ပယ်နိုင်ရာပါ၏''ဟု (လျှောက်တင်လေ၏)။

အချင်းပိယကသို့ဖြစ်လျှင် အသျှင်နာရဒမထေရ်ကို ကြိုတင်လျှောက်ကြား သိစေပါလော့။

''ငါကဲ့သို့သော မင်းသည် နိုင်ငံတော်၌ နေထိုင်သော သမဏဗြာဟ္မဏကို ရှေးဦးစွာ ကြိုတင် မသိစေဘဲချဉ်းကပ်သင့်သည်ဟု အသို့လျှင် မှတ်ယူနိုင်အံ့နည်း''ဟု (မိန့်ဆိုလေ၏)။

''မင်းမြတ် ကောင်းပါပြီ''ဟူ၍ ရွှေတိုက်စိုးပိယကသည် မုဏ္ဍမင်း၏ စကားကို ဝန်ခံခဲ့၍ အသျှင်နာရဒမထေရ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် ရှိခိုး၍ တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် အသျှင်နာရဒမထေရ်အား-

''အသျှင်ဘုရား ဤမုဏ္ဍမင်း၏ ချစ်မြတ်နိုးအပ်သော မိဖုရားဘဒ္ဒါသည် နတ်ရွာစံခဲ့ပါ၏၊ ထိုမင်းသည်ချစ်အပ် မြတ်နိုးအပ်သော မိဖုရား ဘဒ္ဒါ သေဆုံးသောကြောင့် ရေလည်း မချိုး၊ နံ့သာလည်း မလိမ်းကျံ၊ ပွဲတော်ကိုလည်း မတည်၊ တိုင်းရေး ပြည်မှု ကိစ္စတို့ကိုလည်း မစီရင် မလုပ်ဆောင်၊ နေ့ရော ညဉ့်ပါဘဒ္ဒါမိဖုရား၏ အလောင်း၌ လွန်စွာ တပ်မက်မောခြင်းဖြင့် မိန်းမောတွေဝေနေပါ၏။ အသျှင်ဘုရားတောင်းပန်ပါ၏၊ အသျှင်နာရဒ၏ တရားတော်ကို ကြားနာရ၍ သောကငြောင့်ကို မုဏ္ဍမင်း ပယ်နုတ်နိုင်လောက်သော အခြင်းအရာအားဖြင့် တရားဟောတော်မူပါလော့ဟု လျှောက်လေ၏''။

ပိယက ယခုအခါ၌ မုဏ္ဍမင်းသည် တရားနာရန် အချိန်ကို သိ၏ (တရားနာရန်မှာ မုဏ္ဍမင်း၏အလိုအတိုင်းပင် ဖြစ်၏)ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ထိုအခါ ရွှေတိုက်စိုးပိယကသည် နေရာမှထ၍ အသျှင်နာရဒကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရိုအသေပြုလျက်မုဏ္ဍမင်းထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ မုဏ္ဍမင်းအား-

''မင်းမြတ် အသျှင်နာရဒမထေရ် အခွင့်ပြုအပ်ပါပြီ၊ ယခုအခါ၌ သွားရန်အချိန်ကို အသျှင်မင်းမြတ်သိပါ၏ (သွားရန်မှာ အသျှင်မင်းမြတ်၏ အလိုအတိုင်းပင်ဖြစ်ပါသည်)''ဟု လျှောက်တင်၏။

အချင်းပိယကသို့ဖြစ်လျှင် ကောင်းကုန် ကောင်းကုန်သော ယာဉ်ရထားတို့ကို ပြင်ဆင်လော့ဟု့ (အမိန့်ပေးလေ၏)။

''မင်းမြတ် ကောင်းပါပြီ''ဟု ရွှေတိုက်စိုး ပိယကသည် မုဏ္ဍမင်း၏ စကားကို ဝန်ခံခဲ့၍ ကောင်းကုန်ကောင်းကုန်သော ယာဉ်ရထားတို့ကို ပြင်ဆင်၍ မုဏ္ဍမင်းအား-

''မင်းမြတ် ကောင်းကုန် ကောင်းကုန်သော ယာဉ်ရထားတို့ကို ပြင်ဆင်ပြီးပါပြီ၊ မင်းမြတ်သည် ယခုအခါ၌ သွားရန်အချိန်ကို သိတော်မူပါ၏ (သွားရန်မှာ အသျှင်မင်းမြတ်၏ အလိုအတိုင်းဖြစ်ပါသည်)''ဟုလျှောက်တင်၏။

ထိုအခါ မုဏ္ဍမင်းသည် ကောင်းသောယာဉ်ကို တက်စီး၍ ကောင်းကုန် ကောင်းကုန်သော ယာဉ် တို့ဖြင့်ကုက္ကုဋာရုံကျောင်းတိုက်သို့ အသျှင်နာရဒမထေရ်ကို ဖူးမြော်ရန် ကြီးစွာသော မင်း၏ ကျက်သရေ ဖြင့်ကြွသွားတော်မူ၏။

ယာဉ်ဖြင့် သွားနိုင်သော အရပ်တိုင်အောင် ယာဉ်ဖြင့် သွား၍ ယာဉ်မှ ဆင်းသက်ပြီးသော် ခြေကျင်သာလျှင် ကျောင်းတိုက်သို့ ဝင်လေ၏။

ထို့နောက် အသျှင်နာရဒထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးလျက် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေသော မုဏ္ဍမင်းအား အသျှင်နာရဒမထေရ်သည် ဤစကားကို မိန့်တော်မူ၏ -

မင်းကြီး သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ''မအိုပါစေလင့်''ဟူ၍ သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ် ဖြစ်စေမာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတည်း။

နာတတ်သော သဘောတရားသည် ''မနာပါစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

သေတတ်သော သဘောတရားသည် ''မသေပါစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည် ''မကုန်ဆုံးပါစေလင့်''ဟူ၍။ပ။

ပျက်စီးတတ်သော သဘောတရားသည် ''မပျက်စီးပါစေလင့်''ဟူ၍ သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေနတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတည်း။

မင်းကြီး အကြားအမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုခဲ့၏၊ အိုတတ်သော သဘောတရား အိုသည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ဤသို့ မဆင်ခြင်နိုင် -

''အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ အိုသည် မဟုတ်၊ စင်စစ်မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့် သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အို၏၊ အိုတတ်သောသဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီးမြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေ မိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏၊ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (မဆင်ခြင်နိုင်)။

အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ပူဆွေး၏၊ ပင်ပန်း၏၊ ငိုကြွေး၏၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်း၏၊ တွေဝေခြင်းသို့ ရောက်၏။ မင်းကြီး အကြားအမြင် နည်းပါးသောဤပုထုဇဉ်ပုဂ္ဂိုလ်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့် စူးဝင်သည် ဖြစ်၍ မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူပန်စေတတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

မင်းကြီး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားမြင်မရှိသော ပုထုဇဉ်အား နာတတ်သော သဘောတရားသည့်နာခဲ့၏။ပ။ သေတတ်သော သဘောတရားသည် သေခဲ့၏။ပ။ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည်ကုန်ခဲ့၏။ပ။ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်ခဲ့၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်သည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ဤသို့မဆင်ခြင်နိုင်။

''ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ ပျက်သည် မဟုတ်၊ စင်စစ် မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်စီးသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေမိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်းအဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်လေရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (မဆင်ခြင်နိုင်)။

ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်သည်ရှိသော် ထိုပုထုဇဉ်သည် ပူဆွေး၏၊ ပင်ပန်း၏၊ ငိုကြွေး၏၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်း၏၊ တွေဝေခြင်းသို့ ရောက်၏။ မင်းကြီး အကြားအမြင် နည်းပါးသော ဤပုထုဇဉ်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့် စူးဝင်သည် ဖြစ်၍ မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင်ပူပန်စေတတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။

မင်းကြီး အကြားအမြင်ရှိသော အရိယာတပည့်အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုခဲ့၏၊ အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ ဆင်ခြင်နိုင်၏ -

''အိုတတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ အိုသည် မဟုတ်၊ စင်စစ်မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား အိုတတ်သော သဘောတရားသည် အို၏၊ အိုတတ်သောသဘောတရားသည် အိုသည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီးမြည်တမ်းခဲ့မူ တွေဝေ မိန်းမောခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ ရောက်ရာ၏။ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (ဆင်ခြင်နိုင်၏)။

အိုတတ်သော သဘောတရား အိုသည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် မပူဆွေး၊ မပင်ပန်း၊ မငိုကြွေးရင်ဘတ်စည်တီး မမြည်တမ်း၊ တွေဝေခြင်းသို့ မရောက်။ မင်းကြီး အကြားအမြင်ရှိသော ဤအရိယာတပည့်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့်ကို ထုတ်နုတ်သူဟူ၍ ဆိုအပ်၏။ ယင်းသောကငြောင့်စူးဝင်သော အကြားအမြင် နည်းပါးသော ပုထုဇဉ်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူလောင်စေ၏၊ သောကငြောင့် မစူးဝင်သော အရိယာတပည့်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ငြိမ်းအေးစေ၏။

မင်းကြီး နောက်တစ်မျိုးကား အကြားအမြင်ရှိသော အရိယာတပည့်အား နာတတ်သော သဘောတရားသည် နာခဲ့၏။ပ။ သေတတ်သော သဘောတရားသည် သေခဲ့၏။ပ။ကုန်တတ်သော သဘောတရားသည်ကုန်ခဲ့၏။ပ။ ပျက်စီးတတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်စီးခဲ့၏၊ ပျက်စီးတတ်သော သဘောတရားပျက်သည် ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် ဤသို့ဆင်ခြင်နိုင်၏။

''ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ငါတစ်ယောက်တည်းအားသာ ပျက်သည် မဟုတ်၊ စင်စစ် မူကား (ဤဘုံဘဝသို့) လာခြင်း (တစ်ပါးသောဘုံဘဝသို့) သွားခြင်း စုတေခြင်း ပဋိသန္ဓေနေခြင်းရှိသည့်သတ္တဝါဟူသမျှ အားလုံးတို့အား ပျက်တတ်သော သဘောတရားသည် ပျက်၏၊ ပျက်တတ်သော သဘောတရား ပျက်သည်ရှိသော် ငါသည်သာ ပူဆွေးခဲ့မူ ပင်ပန်းခဲ့မူ ငိုကြွေးခဲ့မူ ရင်ဘတ်စည်တီး မြည်တမ်းခဲ့မူတွေဝေခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့မူ ငါသည် ထမင်းလည်း မစားလိုရာ၊ ခန္ဓာကိုယ်သည်လည်း အဆင်းမလှခြင်းသို့ရောက်ရာ၏၊ အလုပ်အကိုင်တို့လည်း မဖြစ်နိုင်ကုန်ရာ၊ ရန်သူတို့လည်း ဝမ်းမြောက်ကုန်ရာ၏၊ မိတ်ဆွေတို့လည်း ဝမ်းနည်းကုန်ရာ၏''ဟု (ဆင်ခြင်နိုင်၏)။

ပျက်တတ်သော သဘောတရားပျက်သည်ရှိသော် ထိုအရိယာတပည့်သည် မပူဆွေး၊ မပင်ပန်း၊ မငိုကြွေး၊ ရင်ဘတ်စည်တီး မငိုညည်း မမြည်တမ်း၊ တွေဝေခြင်းသို့ မရောက်။

မင်းကြီး အကြားအမြင်ရှိသော ဤအရိယာတပည့်ကို အဆိပ်ရှိသော သောကငြောင့်ကို ထုတ်နုတ်သောသူဟူ၍ ဆိုအပ်၏၊ ယင်းသောကငြောင့် စူးဝင်သော အကြားအမြင်နည်းပါးသော ပုထုဇဉ်သည်မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင် ပူလောင်စေ၏၊ သောကငြောင့် မစူးဝင်သော အရိယာတပည့်သည် မိမိကိုယ်ကိုပင်လျှင်ငြိမ်းအေးစေ၏။

မင်းကြီး သမဏဖြစ်စေ ဗြာဟ္မဏဖြစ်စေ နတ်ဖြစ်စေ မာရ်နတ်ဖြစ်စေ ဗြဟ္မာဖြစ်စေ လောက၌ မည်သူမဆို တောင့်တ၍ မရကောင်းသော အရာတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဤလောက၌ ပူဆွေးခြင်း ငိုကြွေးခြင်းဖြင့် အကျိုးအနည်းငယ်မျှကိုလည်း စင်စစ် မရနိုင်၊ ပူဆွေးဆင်းရဲသော ထိုသူကို ရန်သူတို့ သိ၍ ဝမ်းမြောက်ကုန်၏။ အကြင်အခါ၌ ကား အကြောင်းကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း၌ သိသော ပညာရှိသည် ဘေးရန် တို့ကြောင့်မတုန်မလှုပ်၊ (ထိုအခါ၌ ) ရန်သူတို့သည် ထိုပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်၏ ရှေးမူ အတိုင်း မဖောက်ပြန်သောမျက်နှာကို တွေ့မြင်၍ ဆင်းရဲကုန်၏။ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းသဖြင့် ဖြစ်စေ တန်ခိုးရှိသော မန္တာန်ကို ရွတ်အံ သရဇ္ဈာယ်သဖြင့် ဖြစ်စေကောင်းမွန်သော စကားကို ပြောဆို၍ ဖြစ်စေ တံစိုး လက်ဆောင်ပေးသဖြင့် ဖြစ်စေ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကိုပြသဖြင့် ဖြစ်စေ အကျိုးရနိုင် သမျှ အရာ၌ အားထုတ်ရာ၏။ ငါသော်လည်းကောင်း၊ အခြားသူသော်လည်းကောင်း (မအိုခြင်းစသော) ထို အကျိုးကို မရအပ်ဟူ၍အကယ်၍ သိခဲ့မူ ငါသည် ဝဋ်၌ တည်နေစေသော ကံကို မြဲမြံစွာ အားထုတ် အပ်ပြီးခဲ့ပြီ၊ ယခုအခါ၌ အဘယ်သို့လျှင် ပြုတော့အံ့နည်းဟု ဆင်ခြင်၍ ပူဆွေးခြင်းမရှိဘဲ သည်းခံရာ၏။

ဤသို့ ဟောကြားတော်မူသည်ရှိသော် မုဏ္ဍမင်းသည် အရှင်နာရဒအား ''အသျှင်ဘုရား ဤတရားဒေသနာသည် အဘယ်အမည်ရှိပါသနည်း''ဟု လျှောက်၏။

မင်းကြီး ဤတရားဒေသနာသည် သောကငြောင့်ကို ထုတ်နုတ်ကြောင်းဖြစ်၍ 'သောကသလ္လဟရဏ'မည်၏ဟု (မိန့်ဆို၏)။

အသျှင်ဘုရား သောကငြောင့်ကို ထုတ်ဆောင်တတ်သည် စင်စစ် မှန်ပါပေ၏၊ အသျှင်ဘုရားအကျွန်ုပ်သည် ဤတရားတော်ကို ကြားနာရ၍ သောကငြောင့်ကို နုတ်ပယ်ပြီးပါပြီဟု (လျှောက်၏)။

ထို့နောက် မုဏ္ဍမင်းသည် ရွှေတိုက်စိုးပိယကကို ခေါ်၍ -

''အချင်းပိယက ထိုသို့သောကကင်းပြီးဖြစ်သောကြောင့် မိဖုရားဘဒ္ဒါ၏ အလောင်းကို မီးသင်္ဂြိုဟ် လော့၊ ထိုမိဖုရား၏ (အရိုးပြာကို)စေတီ (နတ်ကွန်း) တည်ထားလေလော့၊ ယနေ့မှ စ၍ ငါတို့သည် ရေလည်းချိုးကုန်အံ့၊ နံ့သာလည်း လိမ်းကျံကုန်အံ့၊ ပွဲတော်ကိုလည်း တည်ကုန်အံ့၊ တိုင်းရေးပြည်မှု တို့ကိုလည်းစီရင်လုပ်ဆောင်ကြကုန်အံ့''ဟု (မိန့်ဆိုလေသတည်း)။

ဒသမသုတ်။

ငါးခုမြောက် မုဏ္ဍရာဇဝဂ် ပြီး၏။

ပဌမ သုတ်ငါးဆယ် ပြီး၏။

------

၂-ဒုတိယပဏ္ဏာသက

၂-ဒုတိယ သုတ်ငါးဆယ်

(၆) ၁-နီဝရဏဝဂ် ၁-အာဝရဏသုတ်

၅၁။ အကျွန်ုပ်သည် ဤသို့ ကြားနာခဲ့ရပါသည် -

အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သော ဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းတို့ကို ''ရဟန်းတို့''ဟူ၍ခေါ်တော်မူ၏၊ ထိုရဟန်းတို့သည် ''အသျှင်ဘုရား''ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားအား ပြန်ကြားလျှောက်ထားကုန်၏၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုစကားတော်ကို မိန့်တော်မူ၏-

ရဟန်းတို့ ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော တရားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ကာမဂုဏ်၌ လိုလားမှု 'ကာမစ္ဆန္ဒ' သည် ပိတ်ဆို့တတ်၏၊ ပိတ်ပင်တတ်၏၊ စိတ်ကိုလွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်၏။

ရဟန်းတို့ ပျက်စီးစေလိုမှု 'ဗျာပါဒ' သည် ပိတ်ဆို့တတ်၏၊ ပိတ်ပင်တတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုး တတ်၏၊ ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်၏။

ရဟန်းတို့ လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှု 'ထိနမိဒ္ဓ' သည် ပိတ်ဆို့တတ်၏၊ ပိတ်ပင်တတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်၏။

ရဟန်းတို့ ပျံ့လွင့်မှု 'ဥဒ္ဓစ္စ' နောင်တပူပန်မှု 'ကုက္ကုစ္စ' သည် ပိတ်ဆို့တတ်၏၊ ပိတ်ပင်တတ်၏၊ စိတ် ကိုလွှမ်းမိုးတတ်၏၊ ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်၏။

ရဟန်းတို့ မဝေခွဲနိုင်မှု 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည် ပိတ်ဆို့တတ်၏၊ ပိတ်ပင်တတ်၏၊ စိတ်ကို လွှမ်းမိုး တတ်၏၊ ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်၏။

ရဟန်းတို့ ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော တရားတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် စင်စစ် ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကို လွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ဤတရားငါးမျိုးတို့ကို မပယ်မူ၍ အားမရှိသော အားနည်းသော ပညာဖြင့် မိမိအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ သူတစ်ပါး အကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ အကျိုးနှစ်ပါးစုံကိုလည်းသိလိမ့်မည်၊ လူတို့၏ (ကုသိုလ်ကမ္မပထ) တရားထက် လွန်မြတ်သော (ကိလေသာကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော) မြတ်သော ဉာဏ်အမြင်အထူးကိုလည်း မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။

ရဟန်းတို့ အဝေးသို့ စီးဆင်းသွားသော တောင်ကျမြစ်သည် လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသည်ဖြစ်၍ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်အပ်သည်တို့ကို ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်သွားလေရာ၏၊ ယောက်ျားသည် ထိုမြစ်၏ ကမ်းပါးနှစ်ဖက်မှ မြောင်းဝတို့ကို တူးဖောက်ဖွင့်လှစ်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ တူးဖောက်ဖွင့်လှစ်ထားသည်ရှိသော် မြစ်လယ်ရှိ ထိုရေအလျဉ်သည် ဖရိုဖရဲ ကွဲပြားပျံ့နှံ့လျက် အထူးထူးအပြားပြား ယူအပ်သည်ဖြစ်ရကား အဝေးသို့ စီးသွားခြင်းလည်း မဖြစ်ရာ၊ လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်လည်း မဖြစ်ရာ၊ ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်အပ်သည်တို့ကို ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်သွားသည်လည်း မဖြစ်ရာ။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် စင်စစ်အားဖြင့် ထိုရဟန်းသည် ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကိုလွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ဤ တရားငါးမျိုးတို့ကို မပယ်မူ၍ အားမရှိသောအားနည်းသော ပညာဖြင့် မိမိအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ အကျိုးနှစ်ပါးစုံကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ လူတို့၏ (ကုသိုလ်ကမ္မပထ) တရားထက် လွန်မြတ်သော (ကိလေသာကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါစွမ်းနိုင်သော) မြတ်သော ဉာဏ်အမြင်အထူးကိုလည်း မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် မရှိ။

ရဟန်းတို့ ထိုရဟန်းသည် စင်စစ် ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကိုလွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ဤတရားငါးမျိုးတို့ကို ပယ်၍ အားရှိသော ပညာဖြင့် မိမိအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ နှစ်ပါးစုံသော အကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ လူတို့၏ (ကုသိုလ်ကမ္မပထ) တရားထက် လွန်မြတ်သော (ကိလေသာကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော) မြတ်သော ဉာဏ်အမြင်အထူးကိုလည်း မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိ၏။

ရဟန်းတို့ အဝေးသို့ စီးဆင်းသွားသော တောင်ကျမြစ်သည် လျင်မြန်သော ရေအလျဉ်ရှိသည်ဖြစ်၍ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်အပ်သည်တို့ကို ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်သွားလေရာ၏၊ ယောက်ျားသည် ထိုမြစ်၏ ကမ်းပါးနှစ်ဖက်မှ မြောင်းဝတို့ကို ပိတ်ရာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသို့ ပိတ်သည်ရှိသော် မြစ်လယ်ရှိ ထိုရေအလျဉ်သည်ဖရိုဖရဲ မကွဲပြား မပျံ့နှံ့ အထူးထူးအပြားပြား မယူအပ်သည်ဖြစ်ရကား အဝေးသို့ စီးသွားခြင်းလည်းဖြစ်ရာ၏၊ ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်အပ်သည်တို့ကို ဆောင်ယူတိုက်ခိုက်သွားခြင်းလည်း ဖြစ်ရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအတူသာလျှင် စင်စစ်အားဖြင့် ထိုရဟန်းသည် ပိတ်ဆို့တတ် ပိတ်ပင်တတ် စိတ်ကိုလွှမ်းမိုးတတ် ပညာ၏ အားနည်းခြင်းကို ပြုတတ်သော ဤတရားငါးမျိုးတို့ကို ပယ်၍ အားရှိသော ပညာဖြင့် မိမိအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ သူတစ်ပါးအကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ နှစ်ပါးစုံသော အကျိုးကိုလည်း သိလိမ့်မည်၊ လူတို့၏ (ကုသိုလ်ကမ္မပထ) တရားထက် လွန်မြတ်သော (ကိလေသာကို ဖျက်ဆီးခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်သော) မြတ်သော ဉာဏ်အမြင်အထူးကိုလည်း မျက်မှောက်ပြုနိုင်လိမ့်မည်ဟူသော ဤအကြောင်းမျိုးသည် ရှိ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ပဌမသုတ်။

------

၂-အကုသလရာသိသုတ်

၅၂။ ရဟန်းတို့ ''အကုသိုလ်အစု''ဟူ၍ ဆိုသော သူသည် ကောင်းစွာ ဆိုလိုမူ နီဝရဏငါးမျိုး တို့ကိုဆိုရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအလုံးစုံသော အကုသိုလ်အစုဟူသည် ယင်းနီဝရဏ ငါးမျိုးတို့ပင်တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ကာမဂုဏ်ကို လိုလားမှုဟူသော ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏ'။

ပျက်စီးစေလိုမှုဟူသော ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'ဗျာပါဒနီဝရဏ'။

လေးလံထိုင်းမှိုင်းမှုဟူသော ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏ'။

ပျံ့လွင့်မှု နောင်တပူပန်မှုဟူသော ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'ဥဒ္ဓစ္စ ကုက္ကုစ္စနီဝရဏ'။

မဝေခွဲနိုင်မှုဟူသော ပိတ်ပင်တတ်သော တရား 'ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏ' တို့တည်း။

ရဟန်းတို့ ''အကုသိုလ်အစု''ဟူ၍ ဆိုသောသူသည် ကောင်းစွာဆိုလိုမူ ဤနီဝရဏတရား ငါးမျိုး တို့ကိုဆိုရာ၏။

ရဟန်းတို့ ဤအလုံးစုံသော အကုသိုလ်အစုဟူသည် ယင်း နီဝရဏ ငါးမျိုးတို့ပင်တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

ဒုတိယသုတ်။

------

၃-ပဓာနိယင်္ဂသုတ်

၅၃။ ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ (ပြည့်စုံရမည့်အကြောင်း) အင်္ဂါတို့သည်ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ယုံကြည်မှု 'သဒ္ဓါတရား' ရှိ၏၊ ''ထိုမြတ်စွာဘုရားသည်ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း အရဟံ မည်တော်မူ၏၊ (အလုံးစုံသောတရားတို့ကို) ကိုယ်တိုင်မှန်စွာ သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ အသိဉာဏ် 'ဝိဇ္ဇာ' အကျင့် 'စရဏ' နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န မည်တော်မူ၏၊ ကောင်းသော စကားကို ဆိုတော်မူတတ်သော အကြောင်းကြောင့်လည်း သုဂတ မည်တော်မူ၏၊ လောကကို သိတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်း လောကဝိဒူ မည်တော်မူ၏၊ ဆုံးမထိုက်သူကို ဆုံးမတတ်သည့် အတုမဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းအနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ မည်တော်မူ၏၊ နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ မည် တော်မူ၏၊ (သစ္စာလေးပါးကို) သိစေတော်မူသောအကြောင်းကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ မည်တော်မူ၏၊ ဘုန်း တန်ခိုးကြီးတော်မူသော အကြောင်းကြောင့်လည်းဘဂဝါ မည်တော်မူ၏''ဟု မြတ်စွာဘုရား၏ အရဟတ္တ မဂ်ဉာဏ်နှင့် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ယုံကြည်၏။ (၁)

အနာကင်း၏၊ ရောဂါကင်း၏၊ မအေးလွန်း မပူလွန်းသော အလယ်အလတ်ဖြစ်၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းခြင်းငှါခံ့သော အစာကို အညီအမျှကြေကျက်စေတတ်သည့် ဝမ်းမီးနှင့်ပြည့်စုံ၏။ (၂)

စဉ်းလဲမှု လှည့်ပတ်မှုမရှိ၊ ဆရာ၌လည်းကောင်း၊ ပညာရှိသီတင်းသုံးဖော်တို့၌လည်းကောင်းဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ မိမိကိုယ်ကို ထင်စွာ ပြုတတ်၏။ (၃)

အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရန် ကုသိုလ်တရားတို့ကို ပြည့်စုံစေရန် ထက်သန်သော ဝီရိယရှိ သည်ဖြစ်၍နေထိုင်၏၊ အားနှင့်ပြည့်စုံ၏၊ မြဲမြံသောလုံ့လရှိ၏၊ ကုသိုလ်တရားတို့၌ တာဝန်ကို ပစ်ချထား ခြင်းမရှိ။ (၄)

ပညာရှိ၏၊ ဖြစ်မှု ပျက်မှုကို သိ၍ ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ခွဲနိုင်သည့် ဆင်းရဲကုန်ခန်းရာ (နိဗ္ဗာန်)သို့ကောင်းစွာ ရောက်စေတတ်သော မြတ်သော ပညာနှင့်ပြည့်စုံ၏။ (၅)

ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၏ (ပြည့်စုံရမည့်အကြောင်း) အင်္ဂါတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

တတိယသုတ်။

------

၄-သမယသုတ်

၅၄။ ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ဇရာနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ အို၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည် ကားပဌမဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် ဗျာဓိနှိပ်စက်သည်ဖြစ်၍ နာ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည် ကားဒုတိယဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ငတ်မွတ်ခေါင်းပါး၏၊ ကောက်စပါးမကောင်း၊ ဆွမ်းရခဲ၏၊ သပိတ်လက်စွဲ၍ ဆွမ်းခံခြင်းဖြင့် မျှတခြင်းငှါ မလွယ်ကူ၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား တတိယဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက် တစ်မျိုးကား တောပုန်း ဓားပြတို့ ထကြွသောင်းကျန်းသည်ဖြစ်၍ ဇနပုဒ်နေသူတို့သည် လှည်း (ရထားယာဉ်) ကို စီးကုန်လျက် လှည့်လည်ပြေးသွားရသော ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား စတုတ္ထဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား သံဃာကွဲပြား၏၊ ရဟန်းတို့ သံဃာကွဲပြားသည်ရှိသော် အချင်းချင်း့ဆဲရေးလည်း ဆဲရေးကုန်၏၊ အချင်းချင်း ခြိမ်းခြောက်လည်း ခြိမ်းခြောက်ကုန်၏၊ အချင်းချင်းပစ်ပယ်လည်း ပစ်ပယ်ကုန်၏၊ အချင်းချင်း စွန့်ပစ်လည်း စွန့်ပစ်ကုန်၏၊ ထိုသံဃာကွဲပြားရာ၌ မကြည်ညိုသော သူတို့သည် မကြည်ညိုကြကုန်၊ ကြည်ညိုပြီး အချို့သူတို့လည်း အကြည်ညိုပျက်ရန်ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် ပဉ္စမဖြစ်သော အခါမဟုတ်ခြင်းတည်း။

ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အခါမဟုတ်ခြင်းတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်း။

အဘယ်ငါးမျိုးတို့နည်းဟူမူ-

ရဟန်းတို့ ဤသာသနာတော်၌ ရဟန်းသည် ပျိုမျစ်နုနယ် ငယ်ရွယ်၍ မည်းနက်သော ဆံရှိသောပဌမအရွယ်ဖြစ်သည့် အရွယ်ကောင်းနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ပဋ္ဌမဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက် တစ်မျိုးကား ရဟန်းသည် အနာကင်း၏၊ ရောဂါကင်း၏၊ မအေးလွန်း မပူလွန်းသော အလယ်အလတ်ဖြစ်၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းစီးဖြန်းခြင်းငှါ ခံ့သော အစာကို အညီအမျှ ကြေကျက်စေတတ်သည့် ဝမ်းမီးနှင့် ပြည့်စုံ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ဒုတိယဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန်အချိန်အခါတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား ဝပြော၏၊ ကောက်စပါးကောင်းမွန်၏၊ ဆွမ်းရလွယ်၏၊ သပိတ်လက်စွဲ၍ ဆွမ်းခံခြင်းဖြင့် မျှတခြင်းငှါ လွယ်ကူ၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား တတိယဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက် တစ်မျိုးကား လူတို့သည် ညီညွတ်ကုန်၏၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိကြကုန်၏၊ ငြင်းခုံခိုက်ရန် မရှိကြကုန်၊ နို့နှင့်ရေ ရောနှောဘိသကဲ့သို့ ဖြစ်ကုန်၏၊ အချင်းချင်း ချစ်ခင်သော မျက်လုံးတို့ဖြင့် ကြည့်ရှုကြကုန်လျက် နေထိုင်ကြကုန်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား စတုတ္ထဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတည်း။

ရဟန်းတို့ နောက်တစ်မျိုးကား သံဃာသည် ညီညွတ်၏၊ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိသည်ဖြစ်၍ ငြင်းခုံခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်းမရှိဘဲ ပါတိမောက်အတူပြလျက် ချမ်းသာစွာ နေ၏၊ ရဟန်းတို့ သံဃာညီညွတ်သည်ရှိသော် အချင်းချင်းလည်း မဆဲရေးကြကုန်၊ အချင်းချင်းလည်း မခြိမ်းခြောက်ကြကုန်၊ အချင်းချင်းလည်းမပစ်ပယ်ကြကုန်၊ အချင်းချင်းလည်း မစွန့်ပစ်ကြကုန်၊ ထို သံဃာညီညွတ်ရာ၌ မကြည်ညိုသေးသောသူတို့သည်လည်း ကြည်ညိုကြကုန်၏၊ ကြည်ညိုပြီးသူတို့၏လည်း လွန်စွာကြည်ညိုခြင်းသည် ဖြစ်၏၊ ရဟန်းတို့ ဤသည်ကား ပဉ္စမဖြစ်သော (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတည်း။

ရဟန်းတို့ (ကမ္မဋ္ဌာန်း) အားထုတ်ရန် အချိန်အခါတို့သည် ဤငါးမျိုးတို့တည်းဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

စတုတ္ထသုတ်။

------

၅-မာတာပုတ္တသုတ်

၅၅။ အခါတစ်ပါး၌ မြတ်စွာဘုရားသည် သာဝတ္ထိပြည် အနာထပိဏ်သူဌေး၏ အရံဖြစ်သောဇေတဝန်ကျောင်း၌ (သီတင်းသုံး) နေတော်မူ၏၊ ထိုအခါ ရဟန်းနှင့် ရဟန်းမိန်းမဖြစ်ကြသည့် သားအမိနှစ်ဦးတို့သည် ဝါကပ်နေကုန်၏၊ ထိုသားအမိနှစ်ဦးတို့သည် အချင်းချင်း မပြတ်တွေ့မြင်လိုကုန်၏၊ အမိကလည်း သားကို မပြတ်တွေ့မြင်လို၏၊ သားကလည်း အမိကို မပြတ် တွေ့မြင်လို၏၊ ထိုသားအမိနှစ်ဦးတို့မပြတ်တွေ့မြင်ခြင်းကြောင့် နှီးနှောခြင်း ဖြစ်လေ၏၊ နှီးနှောခြင်းကြောင့် အကျွမ်းဝင်ခြင်း ဖြစ်လေ၏၊ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကြောင့် ရာဂစိတ် သက်ဝင်လေ၏၊ ထိုသားအမိနှစ်ဦးတို့သည် ရာဂသက်ဝင်သော စိတ်ရှိကုန်သည်ဖြစ်၍ သိက္ခာမချ အားနည်းမှုကို ထင်စွာ မပြုဘဲ မေထုန်အကျင့်ကို မှီဝဲကုန်၏။

ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသောနေရာ၌ ထိုင်နေကြကုန်လျက် မြတ်စွာဘုရားအား ''အသျှင်ဘုရား ဤသာဝတ္ထိပြည်၌ ရဟန်းနှင့် ရဟန်းမိန်းမဖြစ်ကြသည့် သားအမိနှစ်ဦးတို့သည် ဝါကပ်နေကြပါကုန်၏၊ ထိုသားအမိနှစ်ဦးတို့သည် အချင်းချင်းမပြတ်တွေ့မြင်လိုကြပါကုန်၏၊ အမိကလည်း သားကို မပြတ်တွေ့မြင်လိုပါ၏၊ သားကလည်း အမိကိုမပြတ်တွေ့မြင်လိုပါ၏၊ ထိုသားအမိနှစ်ဦးတို့ မပြတ်တွေ့မြင်ခြင်းကြောင့် နှီးနှောခြင်း ဖြစ်ပါ၏၊ နှီးနှောခြင်း ကြောင့် အကျွမ်းဝင်ခြင်း ဖြစ်ပါ၏၊ အကျွမ်းဝင်ခြင်းကြောင့် ရာဂစိတ် သက်ဝင်လာပါ၏၊ ထိုသားအမိ နှစ်ဦးတို့သည် ရာဂသက်ဝင်သော စိတ်ရှိကုန်သည် ဖြစ်၍ သိက္ခာမချ အားနည်းမှုကိုထင်စွာမပြုဘဲ မေထုန်အကျင့်ကို မှီဝဲကြပါကုန်၏''ဟု လျှောက်ကြကုန်၏။

ရဟန်းတို့ (မဂ်ဖိုလ်မှ) အချည်းနှီးဖြစ်သော ထိုယောက်ျားသည် ''အမိသည် သား၌ တပ်နှစ်သက် ခြင်းမဖြစ်နိုင်၊ သားသည်မူလည်း အမိ၌ တပ်နှစ်သက်ခြင်း မဖြစ်နိုင်''ဟု အောက်မေ့မှတ်ထင်လေ သလော။

ရဟန်းတို့ (လောက၌ ) မိန်းမ၏ အဆင်းကဲ့သို့ စွဲမက်စေတတ် နှစ်သက်စေတတ် ယစ်မူးစေတတ်နှောင်ဖွဲ့စေတတ် တွေဝေစေတတ်၍၊ အတုမရှိသော ယောဂကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ခြင်း၏အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သော အခြားတစ်ခုသော အဆင်းကိုမျှလည်း ငါမမြင်။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် မိန်းမအဆင်း၌ စွဲမက်ကုန်၏၊ မက်မောကုန်၏၊ ရစ်ပတ်ကုန်၏၊ တွေဝေကုန်၏၊ (စိတ်ဖြင့်) လွှမ်းမိုးဝင်ရောက်ကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် မိန်းမတို့၏ အဆင်းအလိုသို့အစဉ်လိုက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး ပူဆွေးကြရကုန်၏။

ရဟန်းတို့ (လောက၌ ) မိန်းမ၏ အသံကဲ့သို့။ပ။ အခြားတစ်ခုသော အသံကိုမျှလည်း။ပ။ အခြားတစ်ခုသော အနံ့ကိုမျှလည်း။ပ။ အခြားတစ်ခုသော အရသာကိုမျှလည်း။ပ။ ရဟန်းတို့ မိန်းမ၏ အတွေ့အထိကဲ့သို့ စွဲမက်စေတတ် နှစ်သက်စေတတ် ယစ်မူးစေတတ် နှောင်ဖွဲ့စေတတ် တွေဝေစေတတ်၍ အတုမရှိသော ယောဂကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ခြင်း၏ အန္တရာယ်ကို ပြုတတ်သော အခြားတစ်ခုသောအတွေ့ အထိကိုမျှလည်း ငါ မမြင်။

ရဟန်းတို့ သတ္တဝါတို့သည် မိန်းမ၏ အတွေ့အထိ၌ စွဲမက်ကုန်၏၊ မက်မောကုန်၏၊ ရစ်ပတ်ကုန်၏၊ တွေဝေကုန်၏၊ (စိတ်ဖြင့်) လွှမ်းမိုးဝင်ရောက်ကုန်၏၊ ထိုသတ္တဝါတို့သည် မိန်းမတို့၏ အတွေ့အထိအလိုသို့ အစဉ်လိုက်ကုန်သည်ဖြစ်၍ ရှည်စွာသော ကာလပတ်လုံး ပူဆွေးကြရကုန်၏။

ရဟန်းတို့ မိန်းမသည် သွားနေသော်လည်း ယောက်ျား၏ စိတ်ကို ဆွဲဆောင်၍ ထားနိုင်၏၊ ရပ်နေသော်လည်း၊ ထိုင်နေသော်လည်း၊ အိပ်နေသော်လည်း၊ ရယ်ရွှင်သော်လည်း၊ စကားပြောဆိုသော်လည်း၊ သီချင်း သီဆိုသော်လည်း၊ ငိုသော်လည်း၊ ဖူးဖူးရောင်သော်လည်း၊ သေသော်လည်း ယောက်ျား၏ စိတ်ကိုသိမ်းကျုံးယူ၍ တည်၏။

ရဟန်းတို့ ''မာရ်မင်း၏ ထက်ဝန်းကျင် ကျော့ကွင်း''ဟု ကောင်းစွာ ပြောဆိုလိုသူသည် မာတုဂါမကိုသာလျှင် ''မာရ်မင်း၏ ထက်ဝန်းကျင် ကျော့ကွင်း''ဟု ပြောဆိုရာ၏ဟု (မိန့်တော်မူ၏)။

(သတ်ဖြတ်အံ့ဟု) သန်လျက်စွဲကိုင်သူနှင့် စကားပြောဆိုရာ၏၊ မြေဖုတ်ဘီလူးနှင့် သော်လည်းစကားပြောဆိုရာ၏၊ ကိုက်သည်ရှိသော် အသက်သေစေတတ်သော မြွေကိုသော်လည်း ထိပါးကိုင်တွယ်ရာ၏၊ မာတုဂါမနှင့် တစ်ယောက်ချင်းချင်း စကားမပြောမဆိုရာသည်သာတည်း။ ထိုမိန်းမတို့သည် သတိလွတ်ကင်းသော ယောက်ျားကို ကြည့်ရှုခြင်းဖြင့်လည်း ကောင်း၊ ပြုံးရွှင်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ထိုမှတစ်ပါး မလုံ့တလုံ ဝတ်ဆင်ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ သာယာနူးညံ့စွာပြောဆိုခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း နှောင်ဖွဲ့တတ်ကုန်၏၊ ထိုမိန်းမအလောင်းကောင်ကို သေ၍ဖူးဖူးရောင်ထနေသော်လည်း မထိပါး မကိုင် တွယ်အပ်သည်သာတည်း။ စိတ်နှလုံးပျော်မွေ့ဖွယ်ဖြစ်ကုန်သော အဆင်း အသံ အနံ့ အရသာ အတွေ့ဟူသော ဤကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့သည် မိန်းမတို့ ရုပ်၌ ထင်ကုန်၏။ ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့ကို ပိုင်းခြား၍ မသိကြကုန်သဖြင့် ကာမတည်းဟူသော ဩဃ၌ မျောကြရကုန်သော ထိုသူတို့အား သံသရာ၌ ကာလ ဂတိ ဘဝ ကြီးငယ်ဟူသော တရားတို့သည်ခြံရံကုန်၏။ ဝတ္ထုကာမ ကိလေသာကာမတို့ကို ပိုင်းခြားသိမြင်၍ ဘေးရန် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိကုန်ဘဲလှည့်လည်ကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရကုန်သည်ဖြစ်၍ စင်စစ်အားဖြင့် လောက၌ တစ်ဖက်ကမ်း (နိဗ္ဗာန်)သို့ ရောက်ကြလေကုန်သတည်း။

ပဉ္စမသုတ်။

------

၆-ဥပဇ္ဈာယသုတ်

၅၆။ ထိုအခါ ရဟန်းတစ်ပါးသည် မိမိဥပဇ္ဈာယ်ဆရာထံသို့ ချဉ်းကပ်၍ ''အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ အကျွန်ုပ်၏ ကိုယ်သည် လေးလံနေပါ၏၊ အရပ်ရှစ်မျက်နှာတို့သည်လည်း အကျွန်ုပ်အား မထင်ပါကုန်၊ တရားတို့လည်း အကျွန်ုပ်အား မထင်လာပါကုန်၊ လေးလံထိုင်းမှိုင်းခြင်း 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်း အကျွန်ုပ်၏စိတ်ကို သိမ်းကျုံးယူ၍ တည်နေပါ၏၊ မမွေ့လျော်ပါဘဲလျက်လည်း မြတ်သော အကျင့်ကို ကျင့်၍နေရပါ၏၊ တရားတို့၌ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း 'ဝိစိကိစ္ဆာ' သည်လည်း အကျွန်ုပ်အား ရှိပါ၏''ဟု လျှောက်၏။

ထိုအခါ ထို (ဆရာဥပဇ္ဈာယ်) ရဟန်းသည် ထိုအတူနေ တပည့်ရဟန်းကို ခေါ်ကာ မြတ်စွာဘုရား ထံသို့ချဉ်းကပ်ရှိခိုးပြီးလျှင် တစ်ခုသော နေရာ၌ ထိုင်နေလျက် မြတ်စွာဘုရားအား-

''အသျှင်ဘုရား ဤရဟန်းသည် ဤသို့ပြောဆိုပါ၏ 'အသျှင်ဘုရား ယခုအခါ၌ အကျွန်ုပ်၏ ကိုယ် သည်လေးလံနေပါ၏၊ အရပ်ရှစ်မျက်နှာတို့သည်လည်း အကျွန်ုပ်အား မထင်ပါကုန်၊ တရားတို့သည်လည်းအကျွန်ုပ်အား မထင်လာပါကုန်၊ လေးလံထိုင်းမှိုင်းခြင်း 'ထိနမိဒ္ဓ' သည်လည်း အကျွန်ုပ်၏ စိတ်ကိုသိမ်းကျုံး၍ တည်နေပါ၏၊ မမွေ့လျော်ပါဘဲလျက်လည်း မြတ်သောအကျင့်ကို ကျင့်၍ နေရပါ၏၊ တရားတို့၌ မဝေခွဲနိုင်ခြင်း 'ဝိစိကိစ္ဆာ'သည်လည်း အကျွန်ုပ်အား ရှိပါ၏'ဟု ဆိုပါ၏''ဟု (လျှောက်၏)။

ရဟန်း ဤစကားသည် ဤအတိုင်းပင်ဟုတ်၏၊ ဣန&