1893 – ဘိုးတော်ဘုရား နန်းတက်တဲ့ 1782 မှာ ရောက်လာခဲ့တဲ့ Father Sangermano

ကမ္ဘာပေါ်မှာ မြန်မာတွေလောက် အယူသည်းတဲ့လူမျိုး မရှိလောက်ဘူးလို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။ — ပုံ/Father Vincenzo Sangermano (1758 – 1819)
.
မြန်မာပြည်မှာ ဘိုးတော်ဘုရားဘုရင် နန်းတက်တဲ့ 1782 မှာ ရောက်လာခဲ့တဲ့ Father Sangermano ဆိုတဲ့ အီတာလျံ ခရစ်ယာန် ကက်သလစ် ဘုန်းကြီးတစ်ပါးက ‘မြန်မာအင်ပါယာ’ အကြောင်းကို ပုံနှိပ်တဲ့အထိ အကျယ်တဝင့် မှတ်တမ်း တင်ထားခဲ့ပါတယ်။ (The Burmese Empire A Hundred Years ago, by Father Sangermano, 1893) ဒါတွေဟာ ဘိုးတော်ဘုရား လက်ထက်က (တကယ့် ဘိုးတော်ဘုရား ဘုရင်ခေတ်က) အယူအဆ ဓလေ့ထုံးစံတွေကို အသေးစိတ် ရေးထားတာပါ။ သတိပြုမိတာက မြန်မာ့သမိုင်း ကျောင်းစာအုပ်တွေထဲမှာတောင် ကိုယ့်နိုင်ကိုကိုယ် “မြန်မာအင်ပါယာ” လို့ မရေးဘူး။ ရှေးခေတ်က အီတလီ ဘုန်းကြီးနဲ့ အင်္ဂလိပ်လို ဘာသာပြန်ခဲ့တဲ့ Jonh Jardine တို့ကတောင် မြန်မာပြည်ကို “မြန်မာအင်ပါယာ” လို့ မှတ်တမ်း တင်သွားခဲ့တယ်။
.
“Supersititions of the Burmese” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ (Page 141) chapter တစ်ခုတောင် ရေးထားခဲ့တယ်။ ကျွန်တော်လည်း စိတ်ဝင်စားလို့ အပျင်းပြေ အဲဒီ chapter ကို ခုန်ကျော်ပြီး ဖတ်ကြည့်မိလိုက်တယ်။ ရယ်တော့ ရယ်ရတယ်ဗျ။ ရေးထားတာမှ အများကြီးပဲ။
.
အတိုချုံ့ရေးရရင်- လနဲ့ ဂြိုလ်တစ်ခုခု ပူးသွားရင် တိုင်းပြည်ပျက်မယ် လို့အယူ ရှိကြတယ်တဲ့။ (အခုခေတ်မှာ ဘယ်နှစ်ကျရင် ဘယ်ဂြိုလ်နဲ့လ ပူးမယ်ဆိုတာ ပြက္ခဒိန်တောင် ရှိနေပြီဗျာ) သောကြာဂြိုလ် Venus ကို မမြင်ရတဲ့ ၄လအတွင်းမှာ ငလျင်လုပ်တယ်ဆိုရင် အဲဒီတစ်နှစ်အတွင်း လက်မထပ်ရဘူး။ အိမ်မဆောက်ရဘူး၊ ဆံပင်မဖြတ်ရဘူး တဲ့ 😮 စစ်ဖြစ်ပြီဆိုရင် ထမင်းနဲ့ ဆင်ရုပ်၊ ခြင်္သေ့ရုပ်၊ နွားရုပ် ၃ ရုပ်လုပ်ပြီး ကျီးကန်းကို အစာကြွေးပြီး စမ်းသပ်လေ့ ရှိကြတယ်တဲ့ ခင်ဗျ။ (page 144) ငှက်တွေက ခြင်သေ့ရုပ်ကို ပထမဆုံး လာစားရင် စစ်နိုင်မယ်၊ နွားရုပ်ကို လာစားရင် အထုပ်ပြင်ထား၊ ဆင်ရုပ်ကို သွားစားရင် စစ်ရှုံးလိမ့်မယ်လို့ ယူဆကြတယ်တဲ့။ – ခွေးတစ်ကောင်က ညစ်ပတ်တဲ့ အရာတစ်ခုကို အိမ်ပေါ်ကို ကိုက်ပြီး ယူလာရင် အိမ်ရှင် ချမ်းသာမယ်၊ ကြက်မက ချည်ထည်တစ်ခုခုပေါ်မှာ ဥဥသွားရင် ကြက်ပိုင်ရှင် မွဲတော့မယ်၊ လေတိုက်လို့ ကွမ်းရွက်တွေ ကြွေတာက လတ်တလော လက်ထပ်ထားတဲ့ အိမ်ဘက်ကို လွင့်လာတယ်ဆိုရင် အိမ်ထောင် တည်မြဲမှာ မဟုတ်ဘူး။ – စစ်သွားတိုက်တဲ့လူ လမ်းမှာ ငါးတွေ့ရင် စစ်တိုက်ရတော့မှာ မဟုတ်ဘူး၊ ၊ တရားသွားစွဲတဲ့လူက ငါးတွေ့ရင် တရားစွဲတဲ့ ကိစ္စလည်း မပြီးပြတ်ဖြစ်မယ်။ – ကြက်ငှက်တွန်တာ အသံပေါ်မူတည်ပြီး အဓိပ္ပါယ် ကောက်တယ်၊ ပျားစွဲပုံပေါ် မူတည်ပြီး ဘာသာပြန်တယ်၊ ကြွက်ကိုက် သွားရင်တောင် ကြွက်ကိုက်သွားတဲ့ အပေါက်ပုံစံပေါ် မူတည်ပြီး အယူအဆတွေ အများကြီး ရှိလွန်းလို့ မှတ်တမ်းတောင် မတင်နိုင်တော့ပါဘူးတဲ့ ခင်ဗျား။ 😀 LOL
.
အနောက်တိုင်း အယူအဆနဲ့ မတူတာက အနောက်တိုင်းမှာ လက်ထပ်မယ်ဆိုရင် သူတို့သမီးမိဘတွေက တင်တောင်းဘို့ငွေယူလာပြီး၊ သူတို့သားအိမ်ကို သွားပို့ လက်ထပ်ပွဲလုပ်တယ်။ မြန်မာပြည်မှာက လူကြီးတွေက စေ့စပ်ပေးပြီး၊ လက်ခံပြီဆိုရင် သူတို့သားက တင်တောင်းဘို့ ငွေတွေယူပြီး၊ သူတို့သမီး အိမ်မှာ အနည်းဆုံး ၃ နှစ် ၃မိုးသွားနေပြီးမှ အခြားကို ပြောင်းနေခွင့် ရတယ်တဲ့ဗျာ။ (page 165) 😮
.
မီးနေသည်အိမ်မှာ မွေးပြီးခါစမှာ အိမ်ထဲမှာ တစ်ပတ်တိတိ မီးတောက်အကြီးကြီးဖိုပြီး၊ မိခင်ကို မီးကင်ကြတယ်။ (အခြား အသေးစိတ်တွေ ရေးထားသေးတယ်။ ဒါကြောင့် မီးနေသည် လို့ ခေါ်ကြတာကိုးဗျ)
.
မြန်မာပြည်မှာပဲ ထူးထူးဆန်းဆန်း တွေ့ရတာ “teh” လို့ခေါ်ကြတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုး ရှိတယ်။ (အသံဘယ်လို ထွက်လဲတော့ မသိပါ) လူတွေအချို့မှာ ခြေထောက်ကနေ စပြီး အာရုံပျောက်ပြီး ထုံလာရာကနေ တဖြေးဖြေး အပေါ်ပိုင်းကို တက်တက်လာပြီး၊ နောက်ပိုင်း တကိုယ်လုံးထုံသွားတဲ့ အထိဖြစ်တဲ့ရောဂါတဲ့။ ရောဂါရင့်ရင် စကားတောင် ပြောလို့ မရတော့ဘူးဖြစ်လာတယ်။ အဖြစ်များတာ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေရယ် ဘုန်းကြီးတွေ အဖြစ်များတယ်။ လူငယ်တွေနဲ့ အရက်သောက်တဲ့လူတွေ ဖြစ်တာ မတွေ့ရဘူးတဲ့ခင်ဗျ။ (page 167) .
ဒီစာအုပ်ရေးတဲ့ ဖာသာ ဆန်ဂျေမားနို က ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေ ဓမ္မသတ် (Burmese Code) စုစုပေါင်း ၁၀ ကျမ်းရှိတာကို ပထမဆုံး လက်တင်ဘာသာ ပြန်ခဲ့သူ ဖြစ်တယ်လို့ ရေးထားပါတယ်။ (page 221) 😮 ဒါဆို မြန်မာ ဓမ္မသတ် ၁၀ ကျမ်းက လက်တင် စာအုပ် ရှိခဲ့တယ်ပေါ့? အင်္ဂလိပ်လို ဘာသာပြန်ထားတာ ပါတယ်ဗျာ။ ကျွန်တော်တော့ အချိန်မရလို့ ခေါင်းစဉ်တွေပဲ ကျော်ဖတ်လိုက်ပါတယ်။
.
ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေ ၁၀ ကျမ်း ခေါင်းစဉ်တွေကတော့-
၁။ နိဒါန်း
၂။ အလှူအတန်း
၃။ အမွေမှု
၄။ လင်မယားမှု
၅။ တရားသူကြီးများ
၆။ ခိုးမှု
၇။ ထိမ်းမြားမှု
၈။ ကျွန်အရောင်းအဝယ်
၉။ ထိခိုက်နာကျင်စေမှု
၁၀။ အထွေထွေ
.
ကဲ။ တော်လောက်ပါပြီ။ ကျွန်တော့် ဝါသနာအရ weekend မှာ တစ်ညနေစာ သမိုင်းတူးဆွတာ ဒီလောက် ပါပဲခင်ဗျာ။ #zshtut
ဒီစာအုပ်ကို အစအဆုံး download လုပ်နိုင်တဲ့ နေရာကတော့- https://archive.org/download/burmeseempirehun00sang/burmeseempirehun00sang.pdf