1885 – နန်းမကျခင် ၁ ရက်က သီပေါမင်းနဲ့ အင်တာဗျူး (သို့) မြန်မာ့ နောက်ဆုံးဘုရင်ရဲ့ နန်းဆင်း မိန့်ခွန်း

မရောက်ဖူးတဲ့ ဒေသတွေကို explore လုပ်သလို၊ မသိခဲ့တဲ့ သမိုင်းကိုလည်း explore လုပ်တတ်တာ ကျွန်တော့် ဝါသနာပါ။ ဒီညနေ ကိုဗစ် သတင်းတွေ ငြီးငွေ့စိတ်ပျက်လို့၊ ဘာများ ဖတ်ရင်ကောင်းမလဲဆိုပြီး၊ ကျွန်တော့် ebook collection ကို ရမ်းသမ်း မွှေနောက်တုန်း ထူးခြားလွန်းတဲ့ ပါတော်မူနေ့ မတိုင်မီ တစ်ရက်မှာရေးခဲ့တဲ့ သတင်းစာအဟောင်းထဲက သတင်း တစ်ခုကြောင့် မျက်လုံးပြူးသွား ရပါတယ်။
.
အင်္ဂလိပ်တွေ မန္တလေးကို သိမ်းပြီး ၂၄ နာရီအတွင်း သီပေါမင်းကို ခေါ်သွားခါနီးမှာ ဗြိတိသျှ Luton Times သတင်းစာက သတင်းထောက်က သီပေါမင်းကို ရှားရှားပါးပါး ၂၈-၁၁-၁၈၈၅ မှာ interview ခွင့် ရပြီး ရေးခဲ့တဲ့ သတင်းပါ။ (၂၉-၁၁-၁၈၈၅ က ပါတော်မူနေ့ပါ။) ကျွန်တော်တို့ ဘွဲ့ရခဲ့တဲ့ အထိ သင်ခဲ့ဖူးတဲ့ မြန်မာ့သမိုင်းမှာရော အခြား မြန်မာ စာရေး ဆရာတွေ ရေးခဲ့သမျှတွေထဲမှာရော မဖတ်ဖူးတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ သိလိုက်ရတယ်။ :O
.
သီပေါဘုရင်ကို အင်တာဗျူးရာမှာ ကာနယ် စလေဒင်၊ ဘာသာပြန်၊ ဘုရင်မ စုဘုရားလတ်၊ ဘုရင်မရဲ့ အမ/ညီမ၊ ဘုရင်မရဲ့ အမေ၊ ဘုရင့်ညီမ တို့ပါ အတူရှိနေခဲ့တယ်။ အဲဒီနေ့ဟာအနောက် တိုင်းသားတွေ ပထမဆုံး ဘိနပ် မချွတ်ဘဲ မြန်မာဘုရင်နဲ့ တွေ့ဖူးခြင်းလို့ ဆိုတယ်။
.
အသက် ၃၀ လောက်နဲ့ ခန္ဓာကိုယ် တောင့်တောင့် တင်းတင်းရှိတဲ့ သီပေါဘုရင်ဟာ အလောင်းဘုရား မျိုးဆက် သင်္ကေတ ဖြစ်တဲ့ မဟာနဖူးနဲ့ ဖြစ်တဲ့ အကြောင်းကို သတင်းထောက်က မှတ်ချက်ရေးခဲ့ပါတယ်။ သီပေါမင်းက အင်္ဂလန်က Times သတင်းစာကိုတောင် သိတဲ့အကြောင်း၊ အင်္ဂလိပ် လူမျိုးတွေ အကြောင်းကို လေ့လာဘို့ Times ကို ဖတ်ခဲ့ဖူးတဲ့အကြောင်း၊ ဗိုလ်မှူးကြီး စလေဒင်ကို မြန်မာနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်စေချင်တဲ့ အကြောင်း၊ စလေဒင်သာ မန္တလေးမှာ ဆက်ရှိနေခဲ့ရင် အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်တောင် ဖြစ်မယ်လို့ မထင်တဲ့အကြောင်း၊ သူ့ကို ပတ်ဝန်းကျင်က ဆိုးဆိုးဝါးဝါး အကြံပေးတာတွေ တွေ့ကြုံခဲ့တဲ့ အကြောင်း သီပေါမင်းက ပြောပြခဲ့ပါတယ်။
.
အအံ့သြဆုံး အချက်က သီပေါမင်းဟာ ဘုရင်ဖြစ်ပြီး ၇ လ ကြာတဲ့အထိ ဘုန်းကြီးသင်္ကန်းတောင် မချွတ်ရသေးဘူး၊ တိုင်းရေးပြည်ရေးမှာ ဘာမှ ဝင်မပါခဲ့ပါဘူး ဆိုတာကို Time သတင်း ထောက်ကို သီပေါမင်း ကိုယ်တိုင် ပြောပြသွားခဲ့တာပါဘဲ။ (ဒါဟာ ဘယ်သမိုင်း စာအုပ်ထဲမှာမှ မတွေ့ခဲ့ဖူးသေးတဲ့ အချက်ပဲ။)
.
နန်းတက် ဗိသိတ်ခံပွဲတောင် မလုပ်ခဲ့ရတဲ့ အကြောင်း၊ အနွယ်တော် မင်းသားအမျိုးအဆွေတွေကို သူမသတ်ခဲ့ကြောင်း၊ မင်းသားတွေကို သတ်တဲ့ အမိန့်ကို ဝန်ကြီးတွေဝိုင်းက စီစဉ်ခဲ့တာသာ ဖြစ်တဲ့ အကြောင်း ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်တွေ ကြားထားသလို သူဟာ အရက်သမား မဟုတ်တဲ့ အကြောင်း၊ နောက်ကွယ်က နန်းတွင်းရေးတွေကို အင်္ဂလိပ်တွေ မသိ‌တဲ့ အကြောင်း၊ ဘုရင် တစ်ယောက်အနေနဲ့ သူအကြိုက်ဆုံး ရတနာ ၂ ခု​ဖြစ်တဲ့ သူလက်ပေါ်က ပတ္တမြား လက်စွပ်နဲ့ ဘုရင်မရဲ့ စိန်ဘယက်ကိုတော့ အင်္ဂလိပ်က မသိမ်းဘို့ မျှော်လင့်တဲ့အကြောင်း စတာတွေကို သတင်းထောက်က မန္တလေးမှာ မှတ်တမ်းတင်ပြီး၊ ကြေးနန်းနဲ့ အင်္ဂလန်က သတင်းစာတိုက်ကို ပေးပို့ခဲ့ပါတယ်တဲ့ ခင်ဗျား။
.
မကြာခင် သူဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာ မသိတော့တဲ့ နန်းကျဘုရင် တစ်ယောက်အနေနဲ့ ကမ္ဘာကို သိစေချင်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ကြိုစဉ်းစားထားပြီး တန်းစီ ပြောချသွားတယ်လို့ ယူဆရတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာ့ နောက်ဆုံးဘုရင်ရဲ့ နန်းကျမိန့်ခွန်း လို့ မှတ်ယူနိုင်တယ်။ နန်းတွင်းအရှုပ်တော်ပုံ အားလုံးကို ကြိုးကိုင် လှုပ်ရှားသွားတဲ့ မင်းတုန်းမင်းရဲ့ မိဘုရား ရှင်ဖြူမရှင် (ယောက္ခဖြစ်သူ စုဘုရားလတ်ရဲ့ အမေ) ရဲ့ အရှေ့မှာပဲ နောက်ဆုံး စကားတွေကို အရဲစွန့်ပြီး ပြောသွားတာကို သတိပြုမိတယ်။ professional news reporter တစ်ယောက်ရဲ့ လုပ်ရပ်အနေနဲ့ interview အပြီးမှာ သူချ‌ရေးထားတာကိုတောင် သီပေါမင်းကို ပြန်ဖတ်ပြပြီး verification ယူခဲ့တယ် ဆိုတာတောင် သတင်းထဲမှာ တွေ့ရတယ်။
.
အနွယ်တော်တွေ ဆိုရင် ဒီအင်တာဗျူး ဖတ်ပြီး မျက်ရည်တောင် ကျလောက်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ဖြစ်လို့ မြန်မာ အများဖတ်နိုင်အောင် အတိုချုံး ဘာသာပြန်ပေး လိုက်ပါတယ်ခင်ဗျား။
#zshtut

(11-12-1885 ရက်နေ့ထုတ် Luton Times သတင်းစာ စာမျက်နှာ ၃ မှ) #KingThipaw #KingTheebaw 🙁
.
သတင်းစာ မူရင်းအပြည့်အစုံ ဖတ်ဘို့ လင့် (free, but registration needed) 11 December 1885 Luton Times သတင်းစာ — https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/search/results/1885-12-11?NewspaperTitle=Luton%2BTimes%2Band%2BAdvertiser&IssueId=BL%2F0000479%2F18851211%2F&County=Bedfordshire%2C%20England