1598 – လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀၀ က မြန်မာပြည်က မိန်းခလေးတွေအချို့မှာ မွေးခါစမှာ မိန်းမအင်္ဂါကို အပ်နဲ့ချုပ်လေ့ရှိဟုဆို

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀၀ က မြန်မာပြည်က မိန်းခလေးတွေအချို့မှာ (ဘာလူမျိုးလို့တော့ မရေးထားပါ) မွေးခါစမှာ မိန်းမအင်္ဂါကို ဆီးသွားနိုင်ရုံ နေရာချန်၊ အပ်နဲ့ချုပ်လိုက်ပြီး၊ လက်ထပ်တော့မှ ချုပ်ရိုးဖြည်ကြတယ်ဆိုရင် ယုံကြမလားဗျာ? 😮 လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀၀ လောက်က ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံး ဖြစ်လာမယ့် လူက မြန်မာပြည် အကြောင်း ရေးခဲ့တယ် ဆိုရင်ကော ယုံကြမလား ခင်ဗျာ? ဟုတ်တယ်။ ကျွန်တော်လည်း မယုံတစ်ဝက်၊ ယုံတစ်ဝက်ပဲ။ နားရှက်စရာဖြစ်ပေမဲ့ အခြားအကြောင်းတွေလဲပါတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ အံ့ဩစရာ သမိုင်းမှတ်တမ်း တစ်ခု သွားတွေ့လို့ အများသိအောင် သမိုင်းဆရာများ သိအောင် ရေးလိုက်ရပါတယ်။ အတိုချုံ့ဘာသာ ပြန်ပေးလိုက်ပါတယ်။
.
စာမျက်နှာ-၂၉
.
Of the Coasts and Islands of Aracan, Pegu & Sian
Chapter 17
၁) အချို့က သမီးမိန်းခလေးမွေးလာရင် မွေးပြီးခါစမှာ အမျိုးသမီး လိင်အင်္ဂါကို ဆီးသွားနိုင်ရုံလောက် အပေါက် သေးသေးလေးပဲချန်ပြီး ချုပ်ပစ်လိုက်တယ်တဲ့ဗျ။ အဲဒီ မိန်းခလေး လက်ထပ်တဲ့အခါ ကျတော့မှ လင်ယောက်ျား ဖြစ်သူက အမျိုးသမီး အင်္ဂါကို လှီးဖြတ်ပြီး (ချုပ်ရိုးဖြည်ပြီး) ပြန်ဖွင့်လေ့ ရှိတယ်တဲ့ဗျာ။

(ပူးတွဲပါပုံတွေထဲက စာမျက်နှာ 29 လို့ ရေးထားတဲ့ စာမျက်နှာ၊ ညာဘက် ကော်လံ၊ ခလယ်လောက်မှာ ကြည့်ပါ။ မယုံနိုင်စရာပါပဲ။ ဘယ် မြန်မာ #သမိုင်း စာအုပ်ထဲမှာမှ မတွေ့ဖူးတာတွေ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ရေးတဲ့ Jan Huyghen ကိုယ်တိုင်လည်း မယုံ့တယုံနဲ့ပဲ၊ ပဲခူးမှာ နေတဲ့ ခရစ်ယာန်တွေ ပြောပြလို့ သိခဲ့ရတယ်လို့ ရေးထားပါတယ်။ ရေးထားတာက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၅၀၀ လောက်က old English ဖြစ်နေတဲ့အတွက် ကျွန်တော် ဘာသာပြန်တာလည်း ၁၀၀% မသေချာပါ။ ၁၀၀% အတည် မယူကြပါနဲ့ ခင်ဗျာ။ မူရင်း ရှေးအင်္ဂလိပ်စာကို ကြိုးစား ဖတ်ကြည့်ကြပါဗျာ။ အခုခေတ် အင်္ဂလိပ်စာနဲ့ စာလုံးပေါင်းတွေ နဲနဲလေး ကွဲပါတယ်။ အင်တာနက်ပေါ်မှာ old English dictionary တွေ ရှိပါတယ်။ google လုပ်ပြီး ရှာဖတ်ကြည့်ပါ။) သူရေးထားပုံက– “There are like-wise some among them that doe sowe up (do sowed up) the private member (လိင်အင်္ဂါကို ဆိုလိုသည်) of their female children as soon as they are borne (born), leaving them but a little hole to avoid their water (ဆီးသွားရန်ဟု ဆိုလိုသည်); and when the marrieth the husband cutteth (cut) it open, and maketh (make) it as great or as little as hee will, which they with a certaine ointment or salue (glue?) can quickly heale.” 😮
.
၂) ပဲခူးမှာ ထူးခြားတဲ့ ဓလေ့ထုံးစံတစ်ခု ရှိတယ်။ လူစိမ်းတစ်ယောက် အခြားနိုင်ငံကနေ ရောက်လာပြီ၊ သူတို့နဲ့ တွေ့ပြီဆိုရင်၊ ဘာလူမျိုးပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဘယ်လောက်ကြာကြာ နေမှာလဲဆိုတာကို မေးပြီးရင် မိန်းခလေးတွေ အများကြီး ခေါ်လာပေးတယ်။ အကြိုက်ဆုံး တစ်ယောက်ကို ရွေးခိုင်းပြီး မိန်းမ သို့မဟုတ် ကျွန် တစ်ယောက်လို နေ့နေ့ညည အတူနေပြီး ပြုစုခိုင်းတယ်။ လာတဲ့ နိုင်ငံခြားသားကလည်း မိမိ ဇနီးမယားလို သူ့တစ်ယောက်ထဲကိုပဲ တွဲပြီး အခြား မိန်းမနဲ့ တွဲခွင့် မရှိဘူး။ ဒီစည်းကမ်းကို ချိုးဖောက်ရင် အသက်ကို ရန်ရှာတဲ့အထိ အန္တရာယ်ရှိတယ်။ ပဲခူးကနေ ထွက်ခွာ တော့မယ်ဆိုရင် သဘောတူညီ ထားသလို ပေးချေခဲ့ရလေ့ ရှိတယ်။ နောက်တစ်ကြိမ် ပဲခူးရောက်ရင် အရင်က ခေါ်ဖူးတဲ့ အိမ်အခေါ်ကို ခေါ်ခိုင်းလို့ရတယ်။ ယောကျာ်း ရှိနေပါစေ။ ယောကျ်ားအတွက် ရှက်စရာမဟုတ်သလို ဥပဒေနဲ့ တားလို့လည်း ရတဲ့ ကိစ္စ မဟုတ်ဘူးတဲ့ဗျ။ 😮 (ကျွန်တော့် အထင်တော့- မြန်မာ့သမိုင်းထဲ သင်ရတဲ့ မိုက်ကယ်ဆိုင်း အင်းဝကို လာခဲ့တဲ့ ခရီးသွား မှတ်တမ်းထဲမှာ ရေးထားတဲ့ “ပြည့်တန်ဆာရွာ” မှာ သူတို့ သင်္ဘော ကမ်းကပ်မိတယ်ထင်တာပဲဗျ။)
.
၃) မင်းမျိုးမင်းနွယ် အပါအဝင် ပဲခူးက ယောက်ျားတွေဟာ လက်ထပ်တော့မယ်ဆိုရင် မိမိရဲ့ သူငယ်ချင်း သို့မဟုတ် လူစိမ်းတစ်ယောက်ယောက်ဆီကိုတောင် ချဉ်းကပ်ပြီး၊ သူလက်ထပ်မယ့် သူတို့သမီးနဲ့ မင်္ဂလာဦးညကို အတူနေခိုင်းတယ်တဲ့ ခင်ဗျ။ 😮 (အံဩကြမှာ အမှန်ပါပဲ။) အဲဒီလို လုပ်ပေးတဲ့ အတွက် သူတို့သားက နာကြင်မှု မခံစားရတော့တဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင် ဂုဏ်ယူကြတယ်တဲ့ ခင်ဗျ။ ဒီဓလေ့က လူကုံတန်တွေတင် လုပ်တာ မဟုတ်ဘဲ၊ ဘုရင်ကိုယ်တိုင် အဲဒီလို သူများကို လုပ်ခိုင်း လေ့ ရှိခဲ့တယ်တဲ့ဗျာ။ (ခုခေတ် မြန်မာတွေကတော့ ဘယ်လိုမှ ယုံနိုင်မယ် မထင်ဘူးနော် ခင်ဗျ)
.
၄) နောက်တစ်ခုက ပဲခူးက လူတွေက (ကျား-မ ခွဲမပြောထားပါ) အတော် နားဝင်ချိုတဲ့ အသံထွက်တဲ့ ခေါင်းလောင်းလေးတွေကို မိမိတို့ရဲ့ yarde မှာ ချိတ်ဆွဲထားလေ့ ရှိတယ်။ အချို့က ၂ လုံး ဆွဲထားတယ်။ (yarde ဆိုတာ ဘာကို ဆိုလိုမှန်း ရှာမရပါ။ နားရွက်လို့ ထင်တာပဲ ခင်ဗျ) ခေါင်းလောင်း အရွယ်က acorn သီးအရွယ် (၁ လက်မ ဝန်းကျင်) ရှိတယ် လို့ ရေးထားတယ်။
.
အခုမှ Ko Zin Lin Htet ပြမှ သိရတယ်။ yarde ဆိုတာ အမျိုးသား လိင်အင်္ဂါကို ပြောတာတဲ့ ခင်ဗျာ။ 😮 ထပ်အံ့ဩစရာ တစ်ခု တိုးရပြန်ပါပြီ။ ရှေးခေတ် အနှစ် ၄၀၀ လောက်တုန်းက ဟံသာဝတီ ပဲခူးနေပြည်တော်က မြန်မာတွေက ကျားအင်္ဂါမှာ လက်မဝက်သာသာ ကွမ်းသီးလုံးလောက် ခေါင်းလောင်းလေးတွေ ဆွဲထားလေ့ ရှိတဲ့ အကြောင်းကို ရှေးဟောင်း တရုတ်နဲ့ ဥရောပ မှတ်တမ်းတွေမှာ သက်သေ ရှိတယ်တဲ့ ခင်ဗျာ။ OMG 😮
.
Yarde =male organ တဲ့ဗျာ။ Journal of Southeast Asian Studies စာစောင်ထဲက ဆောင်းပါးမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1273819463099754&set=p.1273819463099754&type=3 

.
၅) ရခိုင်၊ ပဲခူး၊ မုတ္တမ၊ ရှမ်း ဆိုတဲ့ ပဒေသရာဇ် နိုင်ငံတွေက အတော်ကို စည်ပင်သာယာ ဝပြောတယ်။ ရွှေ၊ ပတ္တမြား၊ နီလာ၊ မြ စတဲ့ ရတနာတွေနဲ့ ချမ်းသာကြတယ်။ အဲဒီ နိုင်ငံတွေမှာ ဆင်တွေကို အိန္ဒိယမှာထက် ပိုများတာ တွေ့ရတယ်။ မြင့်မြတ်တဲ့ ဆင်ဖြူတော် ဆိုတာလည်း ပဲခူးမှာ ရှိတယ်။
.
.
စာမျက်နှာ-၃၀
.
၆) Martavan ခေါ် မုတ္တမမြို့မှာ အိုးကြီး အိုးငယ်တွေ အများကြီး ထုတ်လုပ်ပြီး အနောက်ကမ္ဘာ နေရာအနှံ့ တင်ပို့ ရောင်းချ နေခဲ့ကြတယ်။ တနင်္သာရီ ဒေသက အရက် (ဓနိရေ အခါး ထင်တယ်) အကြောင်းလဲ ရေးသွားတယ်။ စိတ်ဝင်စားစရာ ဂုဏ်ယူစရာ နောက်တစ်ခုက Nype de Tanassaria လို့ နာမည်ကြီးပြီး အုန်းသီးကနေ ချက်တဲ့ အရက်လို့ ရေးထားတယ်။
.
၇) AD 1568 မှာ မြန်မာနဲ့ ထိုင်း အကြီးအကျယ် စစ်ဖြစ်ခဲ့ကြတယ်။ စစ်ပွဲ စဖြစ်ခဲ့ပုံက မြန်မာဘက်က ထိုင်းဘုရင်ကို “ကြိုက်တာ ပြန်တောင်းပါ ပေးပါ့မယ်။ ဆင်ဖြူတော်ကိုတော့ ပေးပါ” လို့ တောင်းခဲ့တာက စခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ဆင်ဖြူကို မပေးရာက စစ်ဖြစ်ပြီး၊ နှစ်ဘက်စလုံးက လူ သိန်းကျော် သေကျေခဲ့ကြတယ်။ နောက်ဆုံး မြန်မာဘက်က စစ်နိုင်သွားပြီး၊ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်နယ် တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
.
၇) တနင်္သာရီမြို့ က အခုလို မြို့သေးလေး မဟုတ်ဘဲ၊ အရင်က သီးသန့် ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်းနဲ့ ဘုရင်ရှိခဲ့တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်။
.
စာမျက်နှာ-၃၂၇-၃၂၈

၈) ရခိုင် ပြည်နယ်ကို ရောက်အောင် သီဟိုကို ဖြတ်ပြီး၊ ဘယ်လို သွားရမယ် ဆိုတာတွေ ရေးထားတယ်။ ၂၀ ဒီဂရီလောက်မှာ ရှိတဲ့ အကြောင်း၊ ရခိုင်ကမ်း‌ခြေကို ရေစူး တိမ်တဲ့အတွက် ၃ မိုင်လောက်ထက် ပိုကပ်လို့ မရတဲ့ အကြောင်းတွေ ရေးထားတယ်။

၉) မုတ္တမမြို့ကို သင်္ဘောရွက်လွှင့်တဲ့ လမ်းညွှန်ကို အသေးစိတ် ရေးထားပြီး၊ အခြား စိတ်ဝင်စားစရာ ကိစ္စမပါပါ။
.
.
.
1598 မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ဒီခရီးသွား မှတ်တမ်း စာအုပ်နာမည်က- “Iohn Hvighen Van Linschoten – His Discours of Voyages into East & West Indies” ဖြစ်ပါတယ်။ စာအုပ်ကို ရေးသူက- Dutch East India Company ကို တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ဒတ်ချ်လူမျိုး ဂျန်-ဟျူဖန် (Jan Huyghen van Linschoten, 1563-1611) ဖြစ်ပြီး၊ သူ့ရဲ့ သင်္ဘောတွေက မြန်မာပြည်နဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ကုန်သွယ်ခဲ့တဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဂျန်-ဟျူဖန် ဟာ အဲဒီခေတ်က နောက်ပိုင်းမှာ ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံးလူ ဖြစ်လာခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ အဲဒီခေတ်က သူ့ရဲ့ချမ်းသာမှုကို အခုခေတ်ငွေနဲ့ တိုင်းတာလိုက်ရင် သူ့ရဲ့ Dutch East India Company က ပိုင်ဆိုင်မှုက US$7.9 trillion ဖြစ်နေလို့ပါပဲ။ (အခု Apple Inc. ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုက 2 trillion ပဲ ရှိပါသေးတယ်။)
.
ဟံသာဝတီ #ပဲခူး #နေပြည်တော်၊ မုတ္တမ၊ #ရခိုင် တို့ အကြောင်း အရာတွေကို chapter ၃ ခုတောင် ရေးခဲ့ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်စာ အတိုင်းလည်း ဖတ်ကြည့်ကြပါ။
.
စာက အင်္ဂလိပ်စာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ old English နဲ့ ရေးထားပြီး Gothic font ဖြစ်နေလို့ နဲနဲတော့ ဖတ်ရခက်ပါလိမ့်မယ်။ ရှေးက u ကို v လို့ ရေးတယ်။ s ကို f လိုလို အတက်မပါတာနဲ့ ရေးတယ်။ ဖတ်တာများရင် အသားကျ လာပါလိမ့်မယ်။
.
အဲဒီစာအုပ်ထဲ ပါလာတဲ့ မြေပုံကို သေခြာကြည့်ကြည့်ပါ။ မြေပုံကြီးရဲ့ ဘယ်ဘက်အောက်ထောင့် ဧရိယာကို အပေါ်ပိုင်းမှာ အကြီးချဲ့ပြထားပါတယ်။ထူးခြားပါတယ်။ ဥရောပတိုက်သားတွေ ကမ္ဘာ့မြေပုံတောင် မှန်အောင် မဆွဲနိုင်ခင်ကတည်းက Bramas, Pegu, Martaban, Aracan, Ava တို့ကို သူတို့က သိနေကြတယ်။ အံ့ဩတယ်ဗျာ။ မြန်မာက ကမ္ဘာအကြောင်း ဘာမှ သိပ်သိခဲ့ပုံ မရဘူး ထင်တာပဲဗျာ။ #မြန်မာ့သမိုင်း မှတ်တမ်းတွေ ကောင်းကောင်း မရေးခဲ့တာ၊ ရေးခဲ့တာလေးတွေတောင် ကောင်းကောင်း မကျန်တာ အရမ်း နှမြောမိတယ်။ 🙁
__________ #zshtut

ORIGINAL TEXT (OCR စာလုံးပေါင်း အမှား ပါတတ်ပါသည်)

The 17. Chapter.

Of the coasts and lands of Aracan, Pegu and Sian, to the Cape of Singapura, & the towne (town) and fortresse (fortress) of Malacca.

Beyond the kingdome (kingdom) of
Bengala, begimeth (begin) the
kingdomes of Aracan &
Pegu, which coast stretch-
eth (stretched) from Bengala south
and by East to the town and haven of Martavan, in the land of Pegu, and is 70. miles: Martavan lyeth (lies) under 16. degrees, from whence begimeth the kingdome or land of Sian: these kingdomes of Aracan and Pegu are very rich & fruitfull of all things, besides Gold and precious stones, as Rubies, Espinels, Saffires, Jacinthes, Emeraldes, Granates,and such like, as it is well knowne by the great numbers that are dayly brought out of those countries into all places. Likewise they make harde ware, which is carried throughout the world: There are greater number of Elephantes in those countries, then in any other place of India, Or the Orientall countries; the 19o tingalles that trafüquc there,affirme that the king of Pegu bath a white Elephant which bee prayeth unto, and holteth it to bé holy. The Peguans haue a custome, that when any tranger commeth into their land to deale and traffique with them, of what nation soever he bee: they aske him how long be meaneth to stay there, and having tolde them, they bring him many maides, that of them he may take his choice, and make contract and agree with the parentes of the maid that liketh him best, for the use of her during his continuance there: which done he bringeth her to his lodging, and the serveth him about all his affaires, both by day & by night, like his slave or his wife, but hee must take heede that in the meane time hee keepeth not company with other women, for thereby bee may incurre great daunger, and stand in perill of his life. When the time of his residence is ended, he payeth the friendes or parents of the maid as much as he agreed for with thế, which done he departeth quietly away, and the maid returneth with credite home againe into her frienbes, and is as well ettámed of as euer fye was befoge: and if after that the fame maide chance to marrie, were it with the principallet of the Countrey, and that the afozefaid stranger (holo come to traffique
in the same place againe, hee may againe
demand his woman and he thall have her with
out resistance of her husband, or any shame
onto him, and the remaineth by the stranger
as long as he abideth there, and he travelling
from thence, the goeth home againe unto her
husband, which among them is holden for a
most sure and inviolable law. Likewise when
any gentleman or noble man will marrie with a maide, hee goeth to seéke one of his friendes, or a staunger, and intreateth him to lie with his baide the first night of their marriage, and to take her maydenhead from her, which he esteemeth as a great pleasure honour done unto him, that another man wold take upon him to ease himn of so much payne: This cuttome is not onely used among the Gentlemen and chiefe nobilitie, of the lande, but by the king himselfe. Also divers of the Peguans weare a bell bpon their parde, and some two, as bigge as an Acorne, which is made fast bettueene the flesh and the skinne. Of the like Belles Paludanus can fhew you one, which I brought out of India, and gave it him; which bels have a very sweet favoride:
This cuftome of wearing Belles was ordained by them, because the Peguans in time pat were great Sodomites, and bring this custome of bclles, it would be a meane to let them from the same. The women go altoges ther naked, onely with a cloth befoze their pziute members, which(as they go) openeth vncouereth, (hewing all they have, which is by them ozdayned, to the ende that by such meanes it shoulo tempt men to lust after was men, and to anoid that molt abhominable accursed linne of Sodomie. There are like wisc some among them that doe sowe up the priuie member of their female childècn as soone as they are bome, leauing them but a little hole to auoid their water; and when fye marrieth the husband cutteth it open,and maketh it as great oz as little as bce will, which they with a certaine oyntment og falue can quickly heale. I saw one of those women in Goa whom the Surgeon of mp mayiter the Arcbishops house did cut open: men woulo iutge all these thinges to be fables, yet they are moff true, for 3 doe not onely knowe it by the dayly trafficking of the poztingalles out of India thether, but also by the Pegu. ans themselues, whereof many dwell in Ine dia, some of them being Christians, which tell it and confeffe it for a truth, as also the neerenelle of place and neighbourhub maketh it sufficiently knowne. The people of Aracan, Pegu, and Sian are in fozme, manner, and visage, much like those of China, onely one difference they have, which is, that they are somewhat shiter then the Bengalon, and somewhat browo. ner then the men of China: The pictures. the Peguán is to be séene by the figures of the Indians, among Saint Thomas Chatrians. Let us returne againe to our discourse of the coaft to the hauen and towne of Martauan, which is the furthelt part of Pegu, and the beginning of Sian. In this towne many of the great earthen pots are made, which in India are calles Martauanas, and many of them carryed throughout all India, of all fogtes both small and great: some are so great that they hold full two pipes of water. The cause why so many are brought into India, is foz that they ble them in euery house, and in their thippes in fteed of Calke. There are none in India but such as come out of Portingall, therefoze they vse these pottes to képe Dyle, wyne and water, which pzes ferueth it wel, and it is a good thing for a traueller. There are many of them brought in to Portingall,foz that they use them foz their thippes that faple to India, to carry water Dple, &c. At Martauan beginneth the coatt of Sian, and stretcheth South and by Eatt to the Cape hard by Malacca, called Singapura, which is two hundzed and twentie myles.
from Martauan to the towne of Sian crolle ouer lande South Eatt and by Ealt, and to the other toe of the sea and of the coal are 70.mples,and by water the coast ftretch eth to the Cape of Singapura, and from thence it rumeth mwaros againe to the faide Towne of Sian, so that this lande oz vttermolt cape is like an arme, which in the broas dete place is frem the one coatt vnto the other fiftie mples, and in some places tenne mples, that is, where the towne of Tanaflarien lys eth, whereof hereafter 3 wil speake. all this lande in time patt was under the power and fubiection of the king of Sian, who as Em perour commanded ouer all those countries, and is pet at this present of great power, als though his greatelt trength is broken, and decayed by the King of Pegus meanes, with whom he hath continuall warres. They alwaves are and haue béne deadly enemies, and in the yeare of our Lo2d 1568. they met and fought together in the fielde with many hundeth thousand men on both ldes, where, in the King of Sian had the ouerthzowe, and the king of Pegu the victory: lo that the King of Sian at this time is become tribu. tarie to the king of Pegu. The cause of this mott blody battaile was, that the king of Sian baba white Elephant, which the king of Pegu onderttanding, and because hee thougót the Elephant to bee holy, and pray, ed into it as 3 sato befoze, hee sent his Ams baffadour to the king of Sian, offering him
whatsoever he woulde belire, if he would send
the Elephant vnto him, which the king of
Sian neyther for frtendshippe, giftes, nor
money woulde once consent unto: where-
upon the king of Pegumoued with wrath,
made all the power bee coulde to invade the
king of Sian, and thereby not onely got the white Elephant, but made the king of Sian tributarie unto him, as it is said before, whereby the king of Sian is much declined, so that many kingdomes that in times patt bled to pay him tribute, doe nowe refuse to doe it, and holde their kingdomes of themfelues, as in the oderly description of the Coalt you thall perceyue, and yet lie all within the lande which wee name Sian, although at this time it hath manp kinges with fundzy names, whereby tbey are named and knowne.
The Countrey of Sian hath very much
Benioin, which from thence is carryed to
Malacca, and so spreade abroade into all
Countries: As touching their difpofitions persons, they are in a manner altogether like those of Pegu, and not differing much, as also those of Malacca, and all the landes bozs dering vpon the fame. From Martauan coating the thoje southwardes are 6o. mples, and then. 30. myles Southeatt and by Catt: Betweene two landes the coatt rummeth inwards like a bow, wherein Iyeth the towne of Tanassarien, under 11. degrees from this Towne as 3 lato before, are but 10. miles ouer by lande to the other side of the Coaft: The Postingalles haue great traffique onto this towne of Tanaslarien, and thether com meth great ttoze of merchandise out of Pes gu and Sian, foz it is like a ttaple. Likewise there is much WWine brought thether, which is made of Cocus o2 Indian puttes, and is called Nype de Tanaflaria, that is Aquas compofita of Tanaslaria, foz y it is diffilled water that procédeth from the Indian nuts, and of it felfe hath the frength and vertue that our Aquacompofita hath and is there called Nype; although they till Nype in diuers places of India, specially in Goa, yet is this of Tanaflaria moze ettéemed, and it is better, which is carried into all places of India in great pottes of Martauan: The Women of India are very delirous thereof, although for modetties sake before men they will not dzinke it, but fecretly by themselues thep doe make good cheare and goltoppe therewith. Tanaffaria is a kingdome of it felfe, in time patt under the subiection of Sian.
From T anaslaria 2o.miles wet South welt to patte betweene the two jantes and but of the bowe, and then againe to saple along the coast south and by eat to the town
& kingdome of Queda, are 60. miles, which
Iyeth under 6.degrésand a half, this is also
a kingdome like Tanaslaria, it hathallo some
wine, as Tanaflaria hath, and some small
quantitie of Pepper.
From Queda following the Coaste
South fouth ealt 40.miles, till you come under
4 degrees and a half, Iyeth a town named
Pera: there is found much Calaem, which is
like time, there cometh likewise of the same
from Gunsalan a place lying vpon the same
coast North north west, from Queda 30.
miles, vnder 8. degrés and a half from Pera
30 miles, along the coatt South eałt and by
south,lyeth the townie and foztretle of Mal-
lacca, vnder 2.degrees and a half on the north
live from thence 20.miles south warde is the
furthelf corner or cape of this arme called ca-
po de Singapura, and lieth under 1. degrée.
.
The 13. Chapter

The course from India to the hauen of Aracan, which is the same way that you hold to Porto Grande, or the great hauen, lying in the countrie of Bengalen.

Saayling from India or
Cochijo to the haben of Aracan, you mutt holde your course te the Flande of Seylon, in manner afozelaid (als in A l the description of the course to Porto Pequeno ) running lo to the pointe oz. ende of the sandes of dzoughtes (lying full under 6. degrés) and bppon the point of the lande, which runneth Eatt and Welt, comming by this point a hoke, you shall from thence put off from the land, running 7.02 8.miles Pozthealt wurd, to come out vndec the Islande, and then let your course be pozthealt, and postheatte by Pozth, till you be ynder: 1 2. degrées, and that Manacotta be southwest from you,and from thence you shall runne Noztheatt, till you be almolt bnder 20.degrés, which is the height of Aracan and if then pou lé noland, you thall rume Eat onto Aracan, onder the same hetght of 20. degrés : three of four miles froin the land therelyeth a rtffe, Inhetbpon the water beaketi, and at low water The

is vnicouered: it is in greatnelle and length about the length of seuen Chips, both Wales. and when you see it you mult take heed of it, and goe no nearer then the thotte of a great peece. The hauen of Aracan Iyeth under 20. degrees, and being fue 02 Ure miles to leawarde from it, you Chall there find tiden tie fadome deepe, sandie greunite, and being at 19. degrees and toward the lande you Thall find deepe muddie ground, at the least 6 miles from the thoje, and being but thzec oz four miles from the land thirtie fadome dépe muddy ground, you must be careful at 19 des grees and not to runnc in with the lande but do as I said before.

The 14. Chapter

The course from India to the hauen of Marianan, lying in the kingdom of Pegu, with the fituation of the coaftes. **
Apling from India to SES Martauan, o to g king
dome of Pegu, you shall hold your course (till you be pat the land of Seylonas they doe that faile
to Bengalen,and being & bout the jhand, you (hal make to the Jlands called As Ylhas d’Andemaon, whereof the fira and lyeth (auth under 11. degrées,and the furthelt land in the pozth vnder 14. de: grées, you runne on the Cat aide of them, poztheat and Southielt, from the Flands d’Andemaon, to the firme lande, are abote 60 miles, and ranning to Andemnaon, you thall ble all the meanes you can to pade by them vpon the Roth lide, and being patt you mut (as 31 said befoze) make towardes Martauan, (which Iyeth trider 16. degoees) and when you are at 14. degrees you thalt make with the lande, but better at 131 de grees, because of the creeke od winding in of Martauan, (where you finde a very trong Itreamealtapes dzawing Porthwest, and If you make with the lande being at 14. died grées, you shall see many Illands which you map freely pate close by,for it is allouter vetp Dåpefoz there it is I 2 and 13 idrepe mitboie ground close by the thoze, belides the glanb Pulo Comudo, which is about 6.02 ; miles from the hauen of Martauan, betweenre this 3dland and the Arine lande thete lyeth many ciffes, notwithltanding if yon charice to fait betweene thole Flandes, poufhall maketes wardes the tide of the lande, but not to dole, where you shall and a channel of the fadoine deep, and onthe Qde of the firmie land

you hate many rants and shallowes, paling from thence to the henen of Martauan (bes ng pat that land) you lijall palle along the lhoze, where yon thall see certaine difeslps ing towards the sea, which theld like Almas dias(which are Indian Scutes, by them bfed ingriucrs) which clíffeslie about 2 miles from Pulo Comudo towardes Martauan, anb right ouer againt these diffcs you haue on the firme lande a point og bake of high land,and on the Rozth side of this point there Jpeth a fandie strand bpon the low land: this land belongeth to Xeniin Vegaruin, that is in Pegu spách, the Loud of Vcgarum,foz Xemiin is Lozd, and Vegarum the name of the land: from thence Pothward the land to high, in some places hauing créekes, cliffes and 3 dandes: befoze you come to the hauen of Martauan there is a white houell or land, that ferueth for a marke, hauing close by it two Dalme trees and about two miles further you all see a thicke top of lande, vppon the end whereof toipartes the sea lyeth an land, which cannot be seen nodiscerned from the land, till you be right againt it, and that you have discouered the Riuer within Where the bagen of Martauan Iyeth and being patt this Ilant, you thall fá a white houel, iphich Iveth likewise on the South fibe: within the gland there is a lake that hath gab filh, and befoże you come to the bauen (comming from the Olande of Comudo ) about a mule, on a mile and a halfe to leaibarde from the land, you thall see a round Jaanbe full of buches, called Allhas de Cebollas, that is, the land of Dnions, by the which Juand on the south side thereof, there lyeth a cliffe Whereon you see the sea bzeake: from this Jland to the hauen of Martauan tijera are about two miles, e coming from Pulo Contudo, you mutt put off from it towards the lano, holding your course as afozefaid, as not hauing any cause of feare, but onely of that which you fá before your eyes:you mutt likewise underifande that from the 7dande Das Cebollas forward towards the Porth, there is no other Illants no diffes, which is a berie good marke of this creeke, for that being on this fide thereof, you are no funer patt one Bland but you see another, but from thence fortpard you see not any as I said ber foze, but you mut bee fure not to pade bepond the hauen of Martauan, for that being at twelge fadome, not long after you should fal bpon the bougth. Chis bauen of Martas uán is about a mile or a ball and a half bzoab. haning on the Ponth ade alowflat landeder with the sea, and is an Zland called Momua you may see it as you palle along the thoze trom Pūlo Conuda, towardes the banera
you must still keepe at twelte fatome, and
comming to 8.02 9. fadome, then you shall
anker, for then you are in the haucii,arto put
no neerer to the thoje, neither remné not fut ther from the creeke to the banke, for then you shall find lelle depth: this riuer of Mare tauan tunneth Rotheatt Southclt both out and in, but you may not enter therein without a pilot, for that within the Kitcr bpen the Cat aide it hath a tone difte oz rock,which dzabeth the water vntoit,there toge you cannot enter without a Pilet: alfe in the entrie of this ther and hauen, on the right hand there lyetha lancie banke, where in the middle way there remeth a charmell of fire oz feuen fabome deepe, which you (hal knowe by this, that is, in the deepest parte thereof it hath much fish, which you may fee, and this hauen of Martauan Iyeth under 16, degrees and and the towne of Martawan under firteene degrecs: upon the furtheit end of the land of Andeman on the Porth Ave there lyeth two llanos, bet ivezne the which and the land of Andeman pou may lafelic palle: allo on the firthett point of the South hoe of the Jlande of Andeman Iping under 11. Degrees, there iyeth fome Ilanics, and from thence to the landes of As Ilhas de Nicobar, south warde there reacheth an Illand: also as you put off from the Flandes of Andeman tolvardes the coaff, mecting with somegatheringes of water, pos neebe not feare them, før it is nothing but the water it felfe without any fands, although there Iyeth some opon the coast : there Ipcth direly in the middle wap aan 3 lande, which the in
habitantes call Viacondam, which is a
small iland having faire ground round about
it, but very little fresh water, and nothing
els but pine trees, wherefore you neede
not go into it.

__________

Jan Huyghen van Linschoten အကြောင်း ဖတ်ကြည့်ချင်ရင်-
https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Huyghen_van_Linschoten
.

ဒီစာအုပ်ကို တစ်အုပ်လုံး ဖတ်ရှု / download ယူနိုင်တဲ့ နေရာကတော့-
Iohan Huyghen van Linschoten –
Discours of Voyages into Ye East & West Indies
https://books.google.com.mm/books?id=60lpAAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false